Hối lộ thần thánh thời@

Tại lễ hội này, con heo bị chém trước sự hiện diện “thích thú” của hàng nghìn người. Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch Việt Nam đã kêu gọi người dân làng Ném Thượng không nên duy trì tục chém lợn vì cảnh tượng thật “dã man”… nhưng không được dân làng hưởng ứng (!).

Tại lễ hội này năm 2015, dù Tổ chức Động vật châu Á lên tiếng phản đối mạnh mẽ và các cơ quan quản lý nhà nước của Việt Nam can thiệp nhưng các cụ bô lão làng Ném Thượng vẫn kiên quyết khai đao chém lợn ngay giữa sân đình.

Năm 2016, kịch bản chém lợn có phần khác đi. Đúng giờ ngọ, tiếng kêu eng éc rất lớn của hai “ông ỉn” cất lên và bị hai “đao thủ” âm thầm hành quyết trong một địa điểm được vây kín. Không còn cảnh “máu me ghê rợn” trước mặt khán giả như trước. Thay vào đó là những vệt máu còn đọng lại trên thanh đao sau khi hành quyết.

Có người tự hỏi, về ý nghĩa, tục lệ này muốn nhắc lại một giai đoạn hào hùng của lịch sử… nhưng về hình thức, có nhất thiết phải nhắc lại từng chi tiết chém lợn với đầm đìa máu me, dù máu đó là của động vật, không phải từ con người?

Theo nhà Phật, cái tâm “ác” luôn được thể hiện qua những hành động “ác”. Người Việt chúng ta có tâm “thiện” hay “ác”? Hình như cái tâm đó cũng bị ảnh hưởng bởi môi trường hiện tại trong một đất nước được mô tả là “hòa bình” sau một cuộc chiến tranh kéo dài 30 năm?

Rõ ràng là ngày nay cái “ác” ngày một lấn át cái “thiện”. Người ta sẵng sàng đổ máu, thậm chí đến độ phải hy sinh mạng sống của mình chỉ vì chuyện “không đâu”. Chỉ một cái nhìn “đểu”, một “va quẹt” trên đường cũng đủ làm “ngòi nổ” cho một cuộc ẩu đả, đâm chém mất hẳn tính “người”!

Không riêng gì Miền Bắc, tại Miền Nam ngày nay cũng có hiện tượng lẫn lộn giữa tín ngưỡng và mê tín. Khu “du lịch tâm linh” Quan âm Phật đài ở ven biển thành phố Bạc Liêu là một ví dụ điển hình.

Tại đây có tượng Bồ tát Quan Thế âm cao 11 m đứng uy nghi nhìn ra biển Đông được người dân miền Tây gọi là “Mẹ Nam Hải”. Dưới chân tượng là một không gian khoáng đãng với sân rộng lát gạch bông rất đẹp mắt.

Ngày Tết, Phật tử từ các nơi đổ về đây hành hương, đó là điều “thiện” đáng khuyến khích. Tuy nhiên, khoảng sân rộng dưới chân tượng đã biến thành một bàn thờ lộ thiên, ngổn ngang những đồ cúng lễ. Trong số khách hành hương hầu như mỗi người có một “bàn thờ riêng” trải bằng giấy báo, bịch nylon và “bát nhang” chính là trái cây cúng hoặc chai nước…

Cảnh tượng bát nháo trên sân chẳng khác nào một phiên chợ. Người ta đi lại và nếu không chú ý sẽ dẫm lên “bàn thờ” của người khác. Có người ngao ngán, lắc đầu trước cảnh “chợ-chùa”, chợ họp để “buôn thần, bán thánh”. Rõ ràng là Phật Bà Quan Âm ở trên cao nhìn xuống cũng thấy thương cho chúng sinh đang ngụp lặn trong bể khổ…

Karl Marx nổi tiếng với câu nói “Tôn giáo là thuốc phiện của nhân dân”. Khi ông có nhận xét như vậy, tôi nghĩ, ông không thể hình dung được tại một nước xa xôi như Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam ngày nay “tín ngưỡng” nói chung và “mê tín” nói riêng lại có thể có những “biến tướng” qua hình thức “hối lộ thần, thánh” của cả quan chức lẫn người dân!

Bằng chứng là tại những ngôi chùa vốn trang nghiêm người ta nhét cả tiền lẻ vào tay tượng Phật, tượng La Hán… ngay cả đến con rùa đội bia đá tiến sĩ trong Văn Miếu cũng bị “mua chuộc” bằng những đồng tiền lẻ. Rõ ràng là sự tôn sùng các biểu tượng linh thiêng vẫn được giữ nguyên nhưng “cái tôi” của người “hối lộ” vẫn nổi bật.

Cần tiền thì cúng tiền, khấn vái to nhỏ những điều mình ước muốn và hứa hẹn sẽ trở lại “tạ lễ” khi điều ước của mình thành sự thật. Người ta mù quáng tin vào câu tục ngữ “Có thờ có thiêng, có kiêng có lành”.

Nếu những điều “linh thiêng” được “mua chuộc” bằng quà “hối lộ”, tôi nghĩ, những nhân vật linh thiêng đó chắc sẽ lắc đầu ngao ngán trước sự “biến dạng” của tín ngưỡng sang “mê tín”. Đạo nào cũng chỉ ra một “con đường” để các tín đồ đi theo, không bao giờ khuyến khích tín đồ “hối lộ” để được tốt hơn cho bản thân mình.

Mọi người đều bình đẳng trước tôn giáo. Anh thắp 3 nén hương, tôi chỉ thắp có một nén không có nghĩa là tôi không được hưởng phúc bằng anh. Chị khấn vái thật to cũng không có nghĩa là những lời chị thốt ra sẽ được Trời Phật chứng giám. Tôi khấn thầm trong bụng vì tôi mong những đều mình ấp ủ được chính tôi nghe thấy, không cần những người chung quanh biết đến…

Quy luật thị trường là “Có cầu thì ắt có cung”. Chưa bao giờ nghề sản xuất “hàng mã” lại làm ăn khấm khá như ngày nay. Tôi thấy mọi người dùng tiền thật để mua hàng giả nhiều hơn ngày xưa!

Toàn bằng giấy! Người ta làm những căn biệt thự nguy nga; những hình nhân xinh đẹp; những chiếc BMW, Lexus, Lamborghini bóng lộn… rồi vàng ròng còn được làm thành từng thỏi, tiền đô la cả xấp, toàn giấy $100…

Tất cả những món quà đó đều được đốt cho người cõi âm. Người dương thế thích món nào thì đốt tặng cho người khuất mặt món đó. Âu cũng một hình thức “hối lộ” tình cảm của người sống với người chết. Biết đâu chừng, những món món quà đó lại được người quá cố dùng làm của “hối lộ” cho kẻ khác ở trên thiên đàng hay dưới địa ngục (?).

Đám ma ngày nay mỗi một khi diễn qua phố luôn để lại sau lưng không phải là sự tiếc thương của mọi người mà chỉ là tiền bạc, vàng mã rải trên khắp nẻo đường dẫn đến nghĩa trang. Cũng lại là một hình “thức hối lộ” y như trên trần thế: rải tiền trên đường với cảnh sát giao thông để mua lấy hai chữ “bình an” cho cuộc hành trình về bên kia thế giới!

Hóa ra người ta, vô hình chung, đã làm phiền đến cộng đồng khi xả rác một cách công khai trên đường phố! Người ta đã đốt, đã phung phí tiền thật qua hàng mã để trước là “hối lộ” sau là giúp người thân ở thế giới bên kia được sung sướng.

“Sung sướng” chỉ là một khái niện chủ quan của người sống. Không thể nào chuyển sự sung sướng cho người đã khuất. Có chăng chỉ là niềm sung sướng của người sống đã bày tỏ sự thương nhớ của mình… theo cách của mình!

Điều khẳng định là tục lệ đốt vàng mã không có liên quan gì đến tinh thần của đạo Phật vì lẽ đơn giản đạo Phật là con đường của “giác ngộ” chứ không mê tín. Thượng tọa Thích Huệ Phước (Huế) cho rằng tục đốt vàng mã không phải là văn hóa dân tộc Việt Nam và càng không phù hợp với tinh thần Phật giáo.

Trong một xã hội có sự suy thoái về đạo đức, rất dễ bị đánh đồng giữa tín ngưỡng và mê tín. Điều này càng rõ nét ở miền Bắc trong suốt giai đoạn từ 1954-1975 theo chủ nghĩa duy vật, cán bộ thường khai lý lịch trong phần tôn giáo là “không” cho phù hợp với đường lối của Đảng.

Chính những thành phần này trong giai đoạn “hậu-1975” lại là những người có biểu hiện tín ngưỡng và mê tín một cách thái quá. Người ta thường nói “Bảo hoàng hơn Vua” là vậy.

***

Chú thích:

[1] Tham khảo Vietnamnet, http://vietnamnet.vn/vn/doi-song/du-lich/289472/nhung-le-hoi-doc-la-cua-mien-bac-trong-thang-gieng.html

[2] Nguyên văn của Karl Marx: “Tôn giáo là tiếng thở dài của chúng sanh bị áp bức, là trái tim của một thế giới không có trái tim, cũng giống như nó là tinh thần của trạng thái không có tinh thần, tôn giáo là thuốc phiện của nhân dân.” Lời mở đầu trong “Phê phán triết học pháp quyền của Heghen”, 1843-1844, NXB Sự Thật Hà Nội, 1962, trang 5-7.