Xóa bỏ sổ hộ khẩu – Tốt nhưng chưa đủ

Người viết: Anh Hoàng

Việt Nam dùng sổ hộ khẩu để quản lý di chuyển sinh sống của công dân, tuy nhiên, ngày càng chứng tỏ sổ hộ khẩu mất đi tác dụng cùa nó và gây ra những khó khăn cho người dân khi thực hiện các thủ tục hành chính, cũng như các cấp hành chính không thể quản lý người dân một cách hiệu quả. Vì vậy, Chính phủ đề xuất bỏ sổ hộ khẩu, sổ tạm trú giấy để chuyển sang quản lý bằng mã số định danh cá nhân, trên cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư. Ngày 22.4, Chính phủ đề nghị trình Quốc hội sửa luật Cư trú ngay trong năm 2020, bắt đầu bỏ sổ hộ khẩu giấy từ tháng 7.2021.

Một tín hiệu tốt

Có nhiều lý do cho sự thay đổi cần thiết này.

Thứ nhất mô hình gia đình đã thay đổi từ ba đến bốn thế hệ sống chung cùng nhau đến nay chủ yếu là hai thế hệ sống cùng nhau. Nếu còn giữ sổ hộ khẩu sẽ phát sinh việc tách hay nhập hộ khẩu thường xuyên mà cần sự đồng ý của chủ hộ sẽ dẫn đến mất đi quyền tự quyết của mỗi người.

Thứ hai, sự đi lại, thay đổi chỗ ở đang diễn ra ngày càng tăng. Mọi người khi xin giấy phép kinh doanh, đăng ký kết hôn, khai sinh, khai tử hay hồ sơ xin việc sẽ phải trở về nơi đăng kí hộ khẩu để xin xác nhận, điều đó làm gia tăng các thủ tục hành chính rườm rà không cần thiết. Đây chính là căn nguyên tạo điều kiện cho các cán bộ hành chính lợi dụng để gây khó khăn cho người dân và thu lợi bất chính. Bên cạnh đó, việc kiểm soát bảo đảm an ninh, điều tra tội phạm cũng gặp khó khăn khi nhiều người có địa chỉ trong hộ khẩu ở một nơi nhưng chủ sổ đỏ và địa chỉ thực đang sinh sống lại ở nơi khác. Cuối cùng, sự phát triển của công nghệ thông tin đã cho phép bộ máy hành chính có thể quản lý người dân trực tuyến thông qua mã số định danh cá nhân trên các thẻ điện tử. Mọi thông tin cá nhân có thể lưu trữ và thay đổi dễ dàng trên hệ thống qua đó có thể xác định nơi cư trú hiện tại của mỗi người dễ dàng hơn và giúp người dân thực hiện các thủ tục hành chính một cách đơn giản, nhanh chóng và hiệu quả. Chính sách này sẽ giúp cắt giảm một lượng lớn nhân sự ở các tỉnh và thành phố vốn đã cồng kềnh kém hiệu quả như cảnh sát hộ tịch ở các phường, cán bộ làm hộ tịch ở các quận. Theo thống kê, chi thường xuyên bao gồm cả chi an sinh xã hội, chi lương, chi nuôi bộ máy thì mức chi này tăng rất mạnh trong những năm gần đây. Năm 2016, chi thường xuyên đạt gần 836.000 tỉ đồng trong tổng chi là 1.360.150 tỉ đồng; trong năm 2015 chi thường xuyên quyết toán 788.500 tỉ đồng trong tổng chi quyết toán là 1.265.625 tỉ đồng.

Vì những lý do đó nên việc xóa bỏ sổ hộ khẩu cần được triển khai từ 5-7 năm trước, tuy nhiên muộn còn hơn không, và cần thực hiện một cách nhanh chóng và quyết liệt để sớm chuyển sang dùng mã số định danh để quản lý công dân.

Tốt nhưng chưa đủ

Việc xóa bỏ sổ hộ khẩu là cần thiết nhưng sẽ tốt hơn nếu tích hợp căn cước công dân cùng hộ chiếu, bảo hiểm y tế, bảo hiểm xã hội và mã số thuế. Đây không phải là chính sách mới khi nhiều quốc gia trên thế giới đã và đang triển khai điều này. Ví dụ, ngay ở Đông Nam Á chúng ta, ở Malaysia công dân được cấp thẻ Mykad tích hợp 4 loại thẻ (căn cước, bằng lái xe, thông tin hộ chiếu, thông tin sức khỏe). Ngoài ra, Mykad còn tích hợp 4 thông tin điện tử khác (ví điện tử, truy cập ATM, ứng dụng dùng để di chuyển, PKI – sử dụng để giao dịch điện tử).

Tại đây còn quy định giới hạn số lần được phép thay thế thẻ là 4 lần và chỉ có chủ sở hữu thẻ và cơ quan chức năng có liên quan mới được quyền truy cập, đăng nhập thông tin căn cước. Ở Hàn Quốc, Đức, thẻ căn cước thông minh được sử dụng như thẻ đa năng, cũng cho phép ứng dụng trong các dịch vụ công cộng, hành chính, xã hội. Với chính sách này, sẽ cắt giảm được đáng kể những thủ tục hành chính không cần thiết và giảm ngân sách cho nhà nước khi cắt giảm được nhân sự ở bộ máy hành chính cấp phường, xã hay quận, huyện và giúp người dân tránh khỏi những bất cập khi dùng thẻ bảo hiểm y tế, xã hội… bằng giấy như hiện nay. Đây là chính sách mà toàn dân Việt Nam đã mong mỏi từ rất lâu và sớm được triển khai và thực hiện sớm nhất có thể.

Người viết: Anh Hoàng

Nguồn tham khảo:

https://thanhnien.vn/thoi-su/bo-may-cong-kenh-ngon-tien-ngan-sach-883575.html

https://baonghean.vn/quan-ly-ho-khau-o-cac-nuoc-tren-the-gioi-co-gi-khac-biet-160266.html