Từ bãi Cỏ Mây đến Johannesburg?

Nguyen Khan

Ngày 23/8/2023, là ngày chiến hạm trực thăng 3 nước Mỹ, Nhật, Úc thuộc Tứ giác kim cương Mỹ, Nhật, Ấn, Úc (QUAD) trong chiến lược Ấn Độ Thái Bình Dương tự do và rộng mở, tập trận chung trong bãi Cỏ Mây thuộc quần đảo Trường Sa của VN mà Philippines tuyên bố chủ quyền.

Thì ở mũi Hảo Vọng (cực Nam Châu Phi) lãnh đạo cao nhất của các nước trong nhóm BRICS (trừ lãnh đạo Nga Putin không đến dự vì sợ tòa án hình sự quốc tế bắt), cùng hơn 40 nước khách mời (chủ yếu là các nước Phi Châu), đến dự họp thượng đỉnh BRICS tại thành phố Johannesburg (lớn nhất Nam Phi). Có khoảng 20 trong số hơn 40 nước khách mời đến Johannesburg xin gia nhập BRICS. Hiện nhóm BRICS gồm 5 nước: Brazil, Russia, Indian, China, South Africa, chiếm 1/4 GDP thế giới. Và nếu BRICS mở rộng thêm thành viên thì tổng GDP của BRICS có thể chiếm hơn 40% GDP thế giới, trở thành khối kinh tế khổng lồ có thể thách thức sự thống trị của G7 và sự thống trị của đồng bạc xanh (USD)?

Đề tài muôn thủa của BRICS từ khi mới hình thành đến nay (13 năm), cũng chính là mục đích thành lập ban đầu của 5 nước (Nga, Trung, Ấn, Nam Phi và Ba Tây) là loại bỏ độc quyền của đồng bạc xanh, thành lập đồng tiền quốc tế mới, thiết lập ngân hàng BRICS. Mục đích rất rõ ràng, mục tiêu rất tham vọng… Song 13 năm qua, những mục tiêu và mục đích ấy của BRICS chỉ mới dừng lại trong những bài diễn văn đọc rất kêu trong mỗi lần họp Thượng đỉnh thường niên của khối.

Bởi sau 13 năm hoạt động, BRICS vẫn chưa hạ bệ được đồng bạc xanh, chưa phát hành được đồng tiền mới thay thế đô Mỹ, chỉ thành lập được ngân hàng BRICS. Trớ trêu là hiện tại ngân hàng BRICS đang lâm cảnh thiếu USD thanh toán quốc tế. Và trớ trêu hơn nữa khi thành viên sáng lập quan trọng của BRICS là tổng thống Nga Vladimir Putin chỉ tham dự hội nghị qua Video, không thể đến Johannesburg nghị hội vị dính lệnh truy nã của tòa án hình sự quốc.

Chắc chắn chủ đề quan trọng trong hội nghị thượng đỉnh Johannesburg lần này là kết nạp thêm thành viên mới, là tiếp tục thảo luận đề tài cũ nhưng luôn mới, là lật đổ sự thống trị của đồng bạc xanh. Riêng đề tài thành lập đồng BRICS thay thế đồng bạc xanh có thể chưa phải là mục tiêu của lần họp này.

Tuy nhiên, với tiềm năng mở rộng thành viên của BRICS sẽ là sự thách thức không nhỏ cho quyền lực kinh tế của Mỹ và các nước Tây phương…

Thì bên Ấn Độ Thái Bình Dương, hàng không mẫu hạm Trung Cộng cũng đang tiến vào Biển Đông thách thức cuộc tập trận vào ngày mai của ba chiến hạm trực thăng Mỹ, Úc, Nhật trong bãi Cỏ Mây. Nơi đây, vào tuần trước, tàu hải cảnh TC đã bắn vòi rồng vào tàu của Philippines, khi tàu Philippines đang trong hải trình tiếp tế cho lực lượng Philippines đồn trú trong bãi Cỏ Mây.

Cuộc bắn súng nước của tàu hải cảnh TC gây căng thẳng ngoại giao đến mức cả Philippines và Mỹ đều phản đối dữ dội, đe doạ kích hoạt hiệp ước an ninh chung Mỹ – Phi nếu TC nổ súng vào tàu Philippines. Đó có thể là lý do khiến chiến hạm Mỹ, Nhật, Úc, là 3 nước trong tứ giác kim cương QUAD kéo đến bãi Cỏ Mây tập trận nhằm răn đe TC và yểm trợ tàu Philippines tiếp tế cho tiền đồn Philippines trú đóng trong một chiến hạm mắc cạn trong bãi Cỏ Mây.

Về phía TC, nên kinh tế, xã hội, chính trị TC đang trải qua giai đoạn khủng hoảng đáng kể, có nguy cơ gây bất ổn nội tại, là nguyên nhân khiến lãnh đạo TC có thể phải chuyển những bất ổn ấy ra bên ngoài, trong đó Đài Loan và tranh chấp Biển Đông là hai trong những mục tiêu lý tưởng để TC trút “nỗi niềm”, và nhiều khả năng tranh chấp Biển Đông là ưu tiên hàng đầu để TC phô trương sức mạnh ?

Tóm lại, ngày 23/8/2023, là ngày nổi sóng từ Biển Đông đến mũi Hảo Vọng, từ Johannesburg đến bãi Cỏ Mây…