Bộ tứ đưa ra kế hoạch giám sát đội tàu cá Trung quốc

Timothy Trinh

Cam kết cung cấp “lợi ích hữu hình” cho các quốc gia trong khu vực Ấn Độ – Thái Bình Dương, các nhà lãnh đạo của Bộ tứ QUAD đã đưa ra một kế hoạch giám sát hàng hải mà các nhà phân tích cho rằng đây là động thái quan trọng nhất cho đến nay để chống lại Trung Quốc, theo nhà báo Zaheena Rasheed của Al Jazeera.

Sáng kiến của Bộ tứ được đặt tên là “Đối tác Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương về Nhận thức Miền Hàng hải” (IPMDA) sẽ giúp các đảo Thái Bình Dương và các quốc gia ở Đông Nam Á và Ấn Độ Dương theo dõi hoạt động đánh bắt cá trái phép và các hoạt động bất hợp pháp khác trong vùng biển của họ theo thời gian thực.

Một quan chức Mỹ giấu tên nói với tờ Financial Times của Anh rằng QUAD có kế hoạch tài trợ cho các dịch vụ theo dõi vệ tinh thương mại để cung cấp miễn phí thông tin tình báo hàng hải cho các quốc gia Ấn Độ – Thái Bình Dương.

Bằng cách giám sát tần số vô tuyến và tín hiệu radar, sáng kiến IPMDA sẽ giúp các quốc gia trong khu vực có thể theo dõi các tàu cá và tàu dân quân biển của Trung Quốc ngay cả khi họ cố tình tránh bị phát hiện bằng cách tắt bộ phát đáp, được gọi là Hệ thống thông tin tự động (AIS). Thông tin tình báo này sau đó sẽ được chia sẻ trên một mạng lưới các trung tâm giám sát khu vực hiện có có trụ sở tại Ấn Độ, Singapore, Vanuatu và Quần đảo Solomon.

IPMDA sẽ giúp Việt Nam nhận được thông tin theo thời gian thực để theo dõi các tàu cá và tàu dân quân biển của Trung Quốc ngay cả khi họ cố tình tránh bị phát hiện bằng cách tắt bộ phát đáp AIS.

Greg Poling, chuyên gia về Đông Nam Á tại Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế có trụ sở tại Hoa Kỳ, mô tả IPMDA là “đầy tham vọng” và cho biết nó “có thể hữu ích rất nhiều” đối với các quốc gia đang phát triển trên khắp Ấn Độ Dương, Đông Nam Á và các đảo Thái Bình Dương. Ông nói: “Nỗ lực này có thể giảm đáng kể chi phí và tăng khả năng giám sát hành vi đánh bắt cá trái phép và hành vi của lực lượng dân quân biển Trung Quốc.

Với ước tính khoảng 3.000 tàu, đội tàu đánh cá ở vùng biển xa của Trung Quốc cho đến nay là lớn nhất thế giới, và còn là đội tàu cá đứng đầu các hoạt động đánh bắt bất hợp pháp, trái phép và không được kiểm soát trên toàn thế giới. Được nhà nước Trung Quốc hỗ trợ, đội tàu này bị xếp hạng vi phạm tồi tệ nhất trên Chỉ số Đánh bắt Bất hợp pháp Toàn cầu.

Các tàu Trung Quốc đã bị cáo buộc đánh bắt cá không có giấy phép ít nhất 237 lần từ năm 2015 đến năm 2019, trong khi một số tàu Trung Quốc đã bị bắt giữ vì đánh bắt hoặc xâm phạm trái phép ở Vanuatu, Palau, Malaysia và Hàn Quốc trong những năm gần đây. Hàng trăm tàu Trung Quốc cũng đã bị phát hiện đánh bắt mực, với các thiết bị phát tín hiệu bị tắt, trong vùng biển của Triều Tiên.

Ngoài đánh bắt bất hợp pháp, hạm đội Trung Quốc còn bị cáo buộc nhắm vào các sinh vật biển đang bị đe dọa và được bảo vệ trên khắp các đại dương trên thế giới, bao gồm cả cá mập, hải cẩu và cá heo.

Năm 2017, tàu Trung Quốc bị bắt trong khu bảo tồn biển Ecuador với 300 tấn cá đang bị thế giới cấm đánh bắt.

Năm 2021, Tổ chức Công lý Môi trường phi lợi nhuận có trụ sở tại London báo cáo các tàu cá Trung Quốc bị bắt vì tội hối lộ và đe dọa các quan sát viên của chính phủ Ghana.

Chưa hết, mối quan tâm của khu vực về hành vi hàng hải của Trung Quốc không chỉ dừng lại ở việc đánh bắt cá trái phép.

Các chuyên gia cũng cho rằng Trung Quốc sử dụng tàu cá của họ như một hạm đội bán quân sự ở Biển Đông giàu tài nguyên.

Bắc Kinh tuyên bố chủ quyền đối với gần như toàn bộ tuyến đường thủy và các tàu cá đã đóng vai trò quan trọng trong việc chiếm giữ các vùng lãnh thổ tranh chấp, bao gồm quần đảo Hoàng Sa của Việt Nam vào năm 1974, cũng như đá Vành Khăn và bãi cạn Scarborough vào năm 1995 và 2012.

Vào tháng 5 năm ngoái, Philippines lên tiếng báo động về cái mà họ gọi là “việc triển khai không ngừng, sự hiện diện kéo dài và các hoạt động bất hợp pháp của các tài sản hàng hải và tàu cá Trung Quốc” ở vùng lân cận Đảo Thitu, còn được gọi là Quần đảo Pag-asa, khi phát hiện khoảng 287 tàu cá và tàu dân quân biển của Trung Quốc đang neo đậu trong khu vực.

Bắc Kinh cho biết “không có lực lượng dân quân hàng hải Trung Quốc như cáo buộc” và các tàu cá chỉ đơn giản là trú ẩn khi thời tiết xấu.

Trên thực tế, các đội tàu của Trung Quốc đã lảng vảng trong khu vùng biển Philippines trong nhiều tháng với số lượng ngày càng tăng, bất kể thời tiết. Những người chỉ trích Bắc Kinh nói rằng các diễn tiến này có thể là một phần trong sách lược “tằm ăn dâu” mà Trung Quốc thực hiện trong vùng biển tranh chấp.

Ramon Pacheco Pardo, giáo sư quan hệ quốc tế tại Đại học King’s College London, cho biết: “Hành vi trên biển của Trung Quốc là“ mối quan ngại không chỉ đối với Bộ tứ mà còn đối với các quốc gia ở Đông Nam Á. Vì vậy, tôi hy vọng nhiều quốc gia sẽ tham gia [IPMDA].”

“Theo quan điểm của tôi, đây là bước chống Trung Quốc rõ ràng đầu tiên mà QUAD thực hiện, bởi vì rõ ràng là nhắm vào Trung Quốc,” ông Pardo nói./.

Người Đà Lạt Xưa