Điều gì đã xảy ra ở cửa ngõ Long An?

Câu chuyện vài trăm người dân từ Sài Gòn, được phép chạy dịch về quê, đến cửa ngõ Long An bị ách tắc lại, là một kinh nghiệm đáng nhớ của người dân Việt Nam, đặc biệt về sự tắc trách không thể tưởng tượng được của chính quyền hai địa phương liền kề nhau.

Từ cuối ngày 26-7, có hơn 300 người dân bị “mắc kẹt” trên tuyến Quốc lộ 1 đoạn qua địa bàn tỉnh Long A, khi họ đang trên đường về quê. Lý do bởi chính quyền Hồ Chí Minh muốn giãn mật độ cư trú của người lao động thuê, giãn dịch và cũng không phối hợp để lo nổi cho những người này về ăn ở, trong lúc chống dịch. Việc khuyến khích về quê rõ là một cách tính gây khó cho con người – vì ngay cửa ngõ Long An, chính quyền tỉnh này đã sắp đặt chốt chặn với lực lượng cơ động, cảnh sát giao thông… trang bị cả roi điện để ngăn người dân đi vào tỉnh, sợ lây nhiễm covid-19.

Quả là cay đắng chưa từng thấy. vài trăm người với ngồn ngộn hành lý di tản, cộng thêm có người đi cùng con nhỏ, thậm chí có thể cùng những phụ nữ đang mang thai, bị ngăn lại ngay giữa đường, vật vạ từ ngày 27-7 đến hết ngày 29-7. Họ ăn, ngủ, đi vệ sinh trên đường, và có muốn quay lại cũng không được.

Không có ai trả lời cho họ là khi nào được đi, và cũng không có ai nói họ biết là phải làm gì để thoát khỏi tình cảnh này.

Trong cảnh quay video được phát trên mạng xã hội, vào lúc thời tiết giữa trưa của mùa hè tháng bảy, vẫn có nhiều người đứng ở ngay điểm chặn đòi cho biết là khi nào họ được đi. Một người gào lên qua tấm khẩu trang “Cha mẹ già tôi ở dưới quê đang bệnh. Các anh có cha mẹ già không? Các anh có hiểu không? Các anh anh là chính quyền, các anh phải nghĩ cách cho dân chứ?”. Người đàn ông này lạc giọng trong lúc nói lớn, cho thấy không phải là anh nói lần đầu tiên hay mới nói. Nhưng chính quyền mà anh đòi hỏi phải xuất hiện lúc khó khăn này, không chỉ là một đội quân cảnh sát cơ động, cứ mỗi tiếng hét của anh, họ lại nhích gần anh hơn, như thể chuẩn bị bắt giữ anh ta như một loại tội phạm.

Chuyện ách tắc con người suốt nhiều ngày, mà cả hai chính quyền địa phương không nói chuyện được với nhau, không có giải pháp cho con người tức thì, khiến người ta phải ngạc nhiên về sự hùng mạnh của một lực lượng hùng hậu ngăn chận từ Sài Gòn đến Long An nhưng hoàn toàn trống trải về các giải pháp trí tuệ và kể cả tình người.

Nhưng về việc ra thông báo, trình bày cảm thông thì có. Ông Phan Văn Mãi, Phó bí thư thường trực Thành Ủy ở Sài Gòn, được trích lời trên báo chí vào ngày 28-7 nói “bà con từ các tỉnh về quê ở miền Trung, Tây Nguyên và những ngày gần đây là về miền Tây phải đi qua TP.HCM. Do TP.HCM đang thực hiện Chỉ thị 16 trên phạm vi toàn thành phố nên gặp khó, việc đi lại khó khăn, dẫn đến tình trạng ùn ứ ở các địa phận giáp ranh”.

Nguyên nhân “khó”, là bởi chính quyền Sài Gòn cho phép, khuyến khích đi về nếu không sống nổi ở thanh phố, nhưng yêu cầu phải có tổ chức về bằng xe ô tô, chứ không được về bằng xe máy. Việc đến hơn 300 người phải đi về bằng xe máy, cho thấy yêu cầu đó không thực tế, và chính quyền hai địa phương cũng từ đầu không nghĩ ra được giải pháp nào cho họ.

Ông Mãi nói trên tờ Thanh Niên rằng đề nghị người dân đăng ký với các địa phương để phối hợp tổ chức chu đáo, giúp việc về quê đỡ vất vả hơn. Dĩ nhiên, nghe thì hợp lý, nhưng trong toàn cảnh mà người dân ghi lại, cho thấy, các lực lượng ở địa phận Long An chỉ có chận, giữ lại chứ không có một phương thức “đăng ký” nào như ông Mãi nói. Thậm chí cũng không có quan chức nào có trách nhiệm xuất hiện ở đây. Dĩ nhiên, ông Mãi nói với báo chí, như một cách nói cho qua chuyện thôi.

Đáng nói hơn 300 lao động miền Tây từ các tỉnh Đồng Nai, Bình Dương đã được xét nghiệm và đều có kết quả âm tính với Covid-19, lỉnh kỉnh đồ đạc trên xe máy theo QL1 về quê tránh dịch. Thế nhưng, tới Trạm kiểm soát dịch Covid-19 của tỉnh Long An đặt tại ranh giới giáp với H.Bình Chánh (TP.HCM) thì bị chặn lại. Lẽ nào chính quyền Long An không tin vào giá trị xét nghiệm của Hồ Chí Minh, và ngược lại, Hồ Chí Minh cũng không chứng minh được khả năng y tế của mình với Long An?

Trong đêm tại chốt Long An, tình hình trở nên vô cùng căng thẳng. Đám đông tức giận đã cùng nhau bấm kèn xe để phản đối, tiếng loa của chính quyền xen lẫn tiếng la hét khiến tình hình vô cùng hỗn loạn. Trong một video, có tiếng một thanh niên nói “Ở đây là nó không cho qua luôn, chứ không có test nhanh, test chậm gì hết”. “Nó bảo lập danh sách nhưng ai nấy làm 3 lần rồi mà nó đâu có giải quyết hay trả lời gì”, một giọng nói vang lên trong video. Không lâu sau, đã có những xe phóng thẳng vào phía hàng rào trên đường. Lực lượng cơ động cũng có xô xát với hàng đầu của những người đang phản đối. Tắc nghẽn rộng xảy ra tại đây.

Vấn đề đơn giản: Chỉ có duy nhất lực lượng có dùi cui, roi điện ngăn chận con người, không hề có một quan chức nào có trách nhiệm đứng ra trấn an, đưa ra giải pháp với người dân. Và không ai muốn chịu trách nhiệm để giải quyết nhanh sự kiện này.

Chỉ đến khi tình hình bước vào giai đoạn không còn đối thoại hay kiểm soát gì nữa, thì cũng may mắn, phía quân đội thuộc Bộ Tư Lệnh TP.Hồ Chí Minh được điều đến, phố hợp với công an để phân bố xe để đưa mọi người về quê. Từ sáng 29-7, cửa ngõ Long An mới chấm dứt sự tắc nghẽn và hỗn loạn.

Hơn 300 con người, cùng với công an, quân đội, cảnh sát cơ động, dân quân, người dân trong vùng… cũng bằng số lượng đó, suốt trong một thời gian dài vừa qua, không ai dám chắc rằng sẽ không có chuyện lây nhiễm covid. Sự kiện của chỉ vài trăm con người đã khiến rối đến vậy, ắt sẽ tạo nên câu hỏi lo lắng về 10 triệu dân ở Sài Gòn, đang được quản lý như thế nào?

Và những điều này, cũng không có báo chí nào ở Việt Nam mô tả đầy đủ và đúng.