Chiến thắng của phe đối lập tại Venezuela

Phe đối lập tại Venezuela được biết dưới tên MUD. Đây là tên viết tắt của tiếng Tây Ban Nha là Mesa de la Unidad Democrática, tức là Bàn tròn Dân Chủ Thống Nhất (Democratic Unity Roundtable).

MUD là tập hợp của rất nhiều tổ chức, đảng phái mang nhiều màu sắc chính trị, xã hội, môi sinh để tìm cách chống lại các ảnh huởng chính trị của đảng cầm quyền là đảng xã hội chủ nghĩa thống nhất Venezuela (United Socicalist Party of Venezuela, PSUV) do Tướng Hugo Chávez lập ra vào năm 1998, đang kiểm soát quyền lực độc tôn trên xứ Venezuela từ 1999 đến nay.

MUD bắt đầu được khởi động bởi một số đảng phái vào tháng 1 năm 2008; nhưng đến tháng 6 năm 2009 thì MUD mới chính thức hình thành qua sự tham gia của khoảng 50 tổ chức xã hội dân sự, đảng phái chính trị trong đó có khoảng 16 tổ chức có tầm vóc quốc gia.

Hiện tại, MUD có 12 đảng phái, tổ chức xã hội dân sự được coi là thành phần chủ lực gồm có: 1/ A New Era (theo khuynh hướng dân chủ xã hội); 2/ Democratic Action (theo khuynh hướng dân chủ xã hội tả khuynh); 3/ Copei (thuộc cánh dân chủ Thiên Chúa giáo); 4/ Justice First (theo khuynh hướng tự do); 5/ Project Venezuela (theo khuynh hướng bảo thủ); 6/ Radical Cause (theo khuynh hướng lao động); 7/ National Convergence (theo khuynh hướng dân chủ Thiên Chúa giáo); 8/ Popular Will (thuộc nhóm tiến bộ cánh giữa); 9/ Fearless People’s Alliance (theo khuynh hướng dân chủ xã hội hữu khuynh); 10/ Moverse (theo khuynh hướng bảo vệ môi trường); 11/ Ecological Movement of Venezuela (đảng xanh); 12/ Advanced Progressive (theo khuynh hướng tiến bộ).

MUD bắt đầu tham gia cuộc bầu cử quốc hội vào tháng 9 năm 2010 chiếm được 47% phiếu cử tri toàn quốc, dành được 67 ghế /167 ghế quốc hội.

Đến năm 2012, MUD tham gia cuộc bầu cử Tổng thống với ứng viên đối lập là ông Enrique Capriles Radonski; nhưng đã thua phiếu của Tổng thống Hugo Chávez (thuộc đảng cầm quyền PSUV). Đến năm 2014, MUD tiếp tục đưa ông Radonski ra tranh ghế Tổng thống với ông Nicolás Maduro nhưng tiếp tục thất bại.

Sau thất bại cuộc bầu cử Tổng thống năm 2012, MUD đã hoạt động ráo riết nhằm xây dựng một hạ tầng cơ sở vững chắc, chuẩn bị cuộc bầu cử quốc hội năm 2015. Kết quả là MUD đã chiếm đa số quá bán tại cuộc bầu cử quốc hội với 112 ghế/167 ghế dân biểu vào ngày 6/12/2015.

Như vậy, phe đối lập Venezuela không chỉ mới hình thành mà đã có hơn 2 thập niên, khi mà các tổ chức xã hội, đảng phái, đoàn thể chính trị đã nhìn ra nhu cầu chung của xã hội là phải gác bỏ mọi dị biệt để hình thành một lực lượng chung thì mới đối đầu được với đảng cầm quyền.

Nhưng trong cuộc bầu cử quốc hội 2015, MUD có ba may mắn lớn:

Thứ nhất là giá dầu thô từ 110 Mỹ Kim/thùng xuống còn 50 Mỹ Kim/thùng đã làm cho ngân sách thu vào từ lợi nhuận bán dầu thô bị suy giảm đáng kể. Điều này đã làm cho chính phủ Maduro không có tiền để mua sự ủng hộ của dân nghèo, trước tình trạng khủng hoảng chung của nền kinh tế.

Thứ hai là sự nối lại bang giao giữa Hoa Kỳ và Cuba đã làm cho phong trào tả khuynh do Venezuela lãnh đạo ở Nam Mỹ bị khủng khoảng, từ đó vị trí chính trị của đảng Xã Hội ChủNghĩa Thống Nhất Venezuela không còn sức thu hút số cử tri ủng hộ.

Thứ ba là lực lượng đối lập Venezuela đã được sự ủng hộ mạnh mẽ từ Hoa Kỳ, Colombia, Tây Ban Nha với những chiến dịch tuyên truyền rộng lớn nhằm hạ bệ Tổng thống Maduro là cánh tay nối dài của triều đại Chavez đã hết thời.

Trong khi đó, MUD đã dùng ngay chính chủ trương của đảng Xã Hội Chủ Nghĩa Thống Nhất từng được cố Tổng thống Hugo Chávez đưa ra vào năm 2000 là thực phẩm và công việc để vận động đại đa số người dân nghèo của Venezuela vùng lên tạo sự thay đổi.

Sau cuộc bầu cử Tổng thống năm 2012 với sự tái đắc cử của Tổng thống Nicloás Maduro của đảng xã hội chủ nghĩa thống nhất, nền kinh tế Venezuela suy giảm 4% trong khi lạm phát ở ngưỡng 62%. Tình trạng này đã đẩy toàn thể đất nước Venezuela rơi vào nguy cơ vỡ nợ vì không còn tiền để trả nợ ngoại trái.

Trong khi đó Venezuela lại bị Hoa Kỳ và một số quốc gia phương Tây cấm vận kinh tế, và nhất là Hoa Kỳ ban hành lệnh cấm thị thực và phong tỏa tài sản bằng Mỹ Kim của 7 viên chức quân đội và tình báo Venezuela vì có liên hệ đến những vụ đàn áp lực lượng đối lập tại Venezuela.

Do tình trạng hết tiền, chính phủ Venezuela đã phải giới hạn việc nhập cảng nhu yếu phẩm khiến cho cơn bão tăng giá các mặt hàng nhu yếu phẩm lên vùn vụt hàng ngày, người dân đã phải sống trong cảnh sắp hàng chờ mua nhu yếu phẩm hàng ngày.

Từ đầu năm 2015 đến nay, Venezuela đã xảy ra hàng chục vụ cướp thực phẩm tại các kho chứa hàng hoặc siêu thị, làm dấy lên những lo ngại về sự khan hiếm hàng hóa nghiêm trọng hơn. Một số thành phố của nước này vì vậy đã ra lệnh cấm người dân xếp hàng vào ban đêm, vì vấn đề tội phạm.

Điều tệ hại dẫn đến sự suy giảm uy tín của chính quyền Maduro là một số cán bộ cao cấp Venezuela đã lợi dụng chính sách giá cố định của một số nhu yếu phẩm để cấu kết với giới buôn lậu – gom hàng mang sang một vài quốc gia láng giềng như Colombia – bán kiếm lời, bị báo chí phát hiện, tạo thêm làn sóng căm phẫn trong dân chúng.

Mặc dù phe đối lập chỉ mới kiểm soát quốc hội, trong khi đảng cầm quyền của Tổng thống Maduro đang kiểm soát chính phủ, nên chưa có thể tạo những bước thay đổi mạnh mẽ theo chiều hướng dân chủ. Tuy nhiên, với quyền hạn của quốc hội, phe đối lập Venezuela có thể tiến hành một vài nỗ lực:

Một, tu sửa một số đạo luật gây bất lợi cho tiến trình dân chủ hóa Venezuela.

Hai, tuyên bố trả tự do cho các tù chính trị và phục hồi quyền công dân cho những tù nhân từng ở vị trí đối nghịch với đảng Xã Hội Chủ Nghĩa Thống Nhất Venezuela.

Ba, tạo áp lực buộc chính quyền Maduro phải điều chỉnh lại các chính sách kinh tế, đối ngoại, quốc phòng theo khuynh hướng tự do dân chủ để có thể nối lại quan hệ với Hoa Kỳ và các quốc gia phương Tây.

Tóm lại, chiến thắng của phe đối lập Venezuela trong cuộc bầu cử quốc hội 2015 là kết quả của tình đoàn kết. Đây là lần đầu tiên tất cả các đảng phái đối lập cùng đứng dưới dù MUD, bao gồm rất nhiều đảng phái chính trị khác nhau, từ trung tả đến cánh hữu bảo thủ. Họ đã vượt qua tất cả các mối đe dọa và cản trở do chính quyền gây ra trong suốt mấy năm qua. Chiến thắng này đã mở ra một kỷ nguyên mới cho lịch sử của Venezuela.