“Làm sao có thể lobby được tất cả đại biểu”

***

Lý giải điều này, ông Cường nhấn mạnh về sự khác nhau của chế độ chính trị. Còn tại Việt Nam, do có 1 Đảng lãnh đạo, nên luật do Quốc Hội ban hành là thể chế hóa đường lối, chính sách của Đảng.

Sáu năm sau, vào tháng 6.2019, trong cuộc họp báo công bố kết quả kỳ họp thứ 7, Quốc hội khoá 14, trả lời phóng viên Báo Thanh Niên liên quan về tình trạng vận động chính sách của nhóm lợi ích, Phó chủ nhiệm Uỷ ban Pháp luật của Quốc hội Hoàng Thanh Tùng cho biết, khi có kiến nghị, các cơ quan của Quốc hội, đại biểu sẽ xem xét có nên ban hành luật đó [lobby] hay không.

Việc ông Bùi Sĩ Lợi, Phó chủ nhiệm Ủy ban Các vấn đề xã hội của Quốc hội, thừa nhận “quyền lobby”, cũng như cách Tổng thư ký Quốc hội Nguyễn Hạnh Phúc khẳng định “làm sao có thể lobby được tất cả đại biểu” đã cho thấy, lobby chính sách đã hiện hữu trong đời sống xây dựng pháp luật tại Việt Nam.

Chỉ tính riêng năm 2019, đã có hai sự kiện chứng minh lobby chính sách.

Một là, dự thảo TCVN 12607:2019 về Quy phạm thực hành sản xuất nước mắm, có sự xuất hiện của Masan. Masan là doanh nghiệp sản xuất nước chấm công nghiệp. Và sau khi có sự tham dự của tập đoàn, ngay lập tức, “nội dung cuộc họp đầu tiên hoàn toàn bị xóa bỏ […] nhiều nội dung hoàn toàn được thay đổi so với cuộc họp tôi tham gia trước đó […] nội dung không giống với những gì đã bàn luận, có nhiều điểm làm khó cho NMTT” theo như ông Lê Trần Phú Đức – Chủ tịch HĐQT kiêm Tổng Giám đốc Công ty cổ phần Nước mắm Phan Thiết trả lời báo Bình Thuận.

Hai là, dự thảo luật Phòng chống tác hại rượu bia, theo như đại biểu Phạm Thị Minh Hiền (Phú Yên) thừa nhận trên báo giới, “luật càng vào vòng trong” lại càng yếu dần đi. Và trước đó, một nghi vấn nổi lên và được thừa nhận trên báo giới chính thống, “một số đại biểu được doanh nghiệp rượu bia mời đi Châu Âu nhằm đạt lợi ích nhóm”. Ông Bùi Sĩ Lợi thậm chí còn thừa nhận một vấn đề rất thực tế là bản thân ông cũng được “người ta đặt trong danh sách nhóm vận động cho lợi ích của ngành bia rượu”. Và rằng, “rất tiếc là dự thảo luật này lại giao cho một đồng chí khác chủ trì chứ không phải cá nhân tôi”.

ĐBQH Dương Trung Quốc trong cơn bão của dự thảo luật luật Phòng chống tác hại rượu bia đã bày tỏ, “tại sao lại không lobby nếu việc đó là chính đáng”.

Như vậy, lobby đã được thúc đẩy và gần như chính thức thừa nhận.

Mới đây, vào ngày 19.8, báo Người đô thị đưa tin, bà Hồ Ngọc Lâm, Trưởng Ban pháp chế của Tập đoàn Vingroup có tên trong danh sách nhóm chuyên gia xây dựng Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Đất đai, theo quyết định của Bộ Tài nguyên và Môi trường. Và Tập đoàn Vingroup cũng là doanh nghiệp duy nhất có tên trong Quyết định 2080/QĐ-BTNMT.

Sẽ không có vấn đề gì, nếu như bản thân tập đoàn Vingroup lại là tập đoàn có gốc gác bất động sản, và tỷ suất lợi nhuận lớn của doanh nghiệp có đóng góp không nhỏ ở mảng đất đai, và chỉ tính riêng mảng chuyển nhượng bất động sản đóng góp trên 60% tổng doanh thu của Vingroup khi mang về 25.759 tỷ đồng. Các khu đất vàng tại các thành phố lớn được doanh nghiệp này “cắm sào” bằng trung tâm thương mại và hệ thống chung cư cao cấp.

Nội dung của sửa đổi và bổ sung một số điều của Luật đất đai có liên quan sát sườn đến những mảng mà Vingroup tham gia, trong đó có tham vấn quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất; chuyển mục đích sử dụng đất; thu hồi đất; tham vấn giá đất, hỗ trợ, tái định cư.

Không thể không đặt dấu hỏi về khả năng “lũng đoạn chính sách” khi mà bản thân Vingroup là tập đoàn duy nhất (tập đoàn tư nhân) tham gia vào một quá trình sửa đổi luật, mà luật đó lại liên quan trực tiếp đến ngành nghề của Vingroup, cũng như chứa đựng những tác động sâu rộng đến đời sống nhân dân.

Nếu xét trên quan điểm của PGS-TS. Ngô Trí Long, nguyên Viện trưởng Viện Quản lý giá về việc, nhiều doanh nghiệp trục lợi từ bất cập của Luật Đất đai, thể hiện ngay ở vấn đề giá đất, thì liệu sự tham gia của Vingroup có “hóa giá” Luật đất đai, trong bối cảnh dân ngày càng tăng cao, và đất đai ngày càng trở nên “vàng hóa, kim cương hóa”?

Nguyên tắc “nghiêm túc, minh bạch” đối với quá trình sửa đổi, bổ sung Luật đất đai có gì chắc chắn khi mà chưa có gì để đảm bảo “quyền lobby” sẽ được kiểm tra và giám sát. Bởi lẽ, Việt Nam chưa ban hành luật lobby. Chính điều này khiến cho không ít người rùng mình về việc một tập đoàn trở thành một con “đĩa 2 vòi” [1], trong đó một để hút máu tài nguyên quốc gia, một để hút máu công nhân, người lao động trong nước.

Cần nhớ, Điều 62 Luật đất đai 2013, một điều luật “vấy máu”, nơi trợ giúp và cất cánh không biết bao nhiêu “nhóm lợi ích” có thể trở thành một điều khoản biến thể “siêu vấy máu”, khi mà bản thân một tập đoàn kinh tế tư nhân tham gia vào nhóm sửa đổi, bổ sung luật về đất đai.

Chúng ta chỉ chấp nhận một tập đoàn “công khai” lobby chính sách đất đai khi và chỉ khi có luật điều chỉnh. Còn nếu không, thì đó chỉ là sự mở đầu cho một hệ thống chính trị đi ngược lại quyền lợi người dân, nơi mà “đất đai là sở hữu toàn dân”, nhưng lại bị nhà nước trao quyền lớn cho một nhóm, hoặc cá thể lợi ích nhóm đặc biệt trong xã hội.

Bản thân tập đoàn Vingroup cũng sẽ bị “tổn hại” hình ảnh, bởi việc lấn sân sang các ngành nghề khác nhằm hiện thực “giấc mơ quyền lực đa ngành của Vingroup” sẽ bị nghi ngờ, khi mà đất đai vẫn là “túi ba gang” vô tận mà tập đoàn này vẫn nhắm đến, một cách chủ chốt và trọng yếu.

“Làm sao có thể lobby được tất cả đại biểu”, sự tự tin của ông Tổng thư ký Quốc hội Nguyễn Hạnh Phúc có thể sắp chấm dứt, khi mà tập đoàn Vingroup bằng tiềm lực chính trị và kinh tế hiện có của mình, nhúng tay vào.

*Chú giải:

[1] Bài báo “Tâm địa thực dân” của nhà cách mạng Nguyễn Ái Quốc, người đã ví von rằng, chủ nghĩa đế quốc là con đỉa 2 vòi, một để hút máu nhân dân thuộc địa, một để hút máu công nhân, người lao động chính quốc.