Không có cuộc bầu cử nào ở Mỹ sẽ thay đổi suy nghĩ của Trung Quốc

Anh Khoa dịch – (VNTB)

Trung Quốc chắc chắn rằng nước Mỹ đang cố gắng kiềm chế họ trỗi dậy

Ngay trước ngày bầu cử ở Mỹ, Chaguan đã dành một buổi sáng ở trung tâm Bắc Kinh để nghe một quan chức cấp cao của Trung Quốc giải thích lý do tại sao Trung Quốc không quan tâm ai ngồi trong Nhà Trắng.

Điều này một phần là để tỏ ra can đảm, vì các nhà cầm quyền của Trung Quốc không quan tâm đến việc đề cao ý tưởng rằng cử tri có thể khiến các nhà lãnh đạo thế giới phải hành động có trách nhiệm.

Nhưng thái độ coi thường của quan chức này cũng phản ánh sự đồng thuận của tầng lớp ưu tú ở Trung Quốc rằng việc thiết lập lại hoàn toàn quan hệ giữa Hoa Kỳ và Trung Quốc là điều khó có thể xảy ra.

Quan chức này cho biết Trung Quốc muốn một mối quan hệ suôn sẻ hơn với Mỹ. Nhưng với nguồn gốc sâu xa, căng thẳng ngày nay sẽ khó có thể đảo ngược trừ khi Mỹ có được một nhận thức mới về thế giới.

Ông nói rằng người phương Tây là những người tự cho mình là trung tâm và hay phán xét. Họ không bao giờ mong đợi người Trung Quốc – một dân tộc siêng năng, chăm học – có thể sánh ngang với họ sớm như vậy.

Quan chức này nói rằng bất kể bên nào điều hành ở Washington, “Mỹ phải trả lời câu hỏi này: liệu Mỹ hoặc thế giới phương Tây có thể chấp nhận hoặc tôn trọng sự trỗi dậy của Trung Quốc không?”

Đối với các nhà lãnh đạo Trung Quốc, sự hung hăng của tổng thống Donald Trump khi đương nhiệm chỉ làm gia tăng một số xu hướng không thể tránh khỏi. Đối với họ, thời đại Trump cho thấy việc nói về các giá trị là một trò giả dối, rằng Trung Quốc làm người Mỹ lo lắng vì nước này đang trở nên mạnh hơn — và giải pháp là trở nên mạnh mẽ hơn, cho đến khi các nhà phê bình phương Tây phải im lặng trước thành công của Trung Quốc.

Họ cũng nghĩ rằng sự yếu kém của Mỹ đang khiến cựu bá chủ đó trở nên hung ác (thậm chí nhiều hơn) và quyết tâm dùng Trung Quốc làm vật tế thần. Từ khi Tập Cận Bình còn là phó chủ tịch nước, ông đã gặp gỡ người đồng cấp Joe Biden hàng giờ. Ông Biden được coi là người gần gũi với các lĩnh vực kinh doanh muốn có quan hệ tốt hơn với Trung Quốc. Nhưng đấu tranh với Mỹ được coi là điều không thể tránh khỏi.

Những công dân Trung Quốc bình thường chưa bao giờ theo dõi một cuộc bầu cử Mỹ chặt chẽ như vậy. Nhưng nhiều người xem với vẻ khinh bỉ hơn là ghen tị. Thay vào đó, với sự tiếp tay của những người kiểm duyệt, cho phép chuyện giễu và hình ảnh, video mang tính chế nhạo về quá trình tranh cử tràn ngập trên mạng xã hội, họ có một quan điểm chung rằng kết quả gì không quan trọng.

Internet Trung Quốc tràn ngập các bài đăng ủng hộ Trump. Hầu hết phản ánh sự vui mừng trước phong cách ngoan cường của ông và một linh cảm rằng sự kém cỏi của ông, đặc biệt là trong việc xử lý covid-19, đã làm hại nước Mỹ.

Những người hâm mộ khác từ những người theo chủ nghĩa dân tộc biết ơn ông Trump đã miễn cưỡng trong việc lên án các hành vi đàn áp của chính quyền Trung Quốc ở những nơi như Tân Cương và Hồng Kông, cũng như những người bất đồng chính kiến ​​và người Hồng Kông một cách khó hiểu, những người cho rằng ông cứng rắn với Đảng Cộng sản.

Người Mỹ có thể phản đối rằng quan điểm của Trung Quốc về chính trị Mỹ là nực cười, không mạch lạc và ích kỷ. Nhưng sự hoài nghi về phương Tây dân chủ – ở cả giới tinh hoa và công chúng – mới là vấn đề. Vì điều đó giải thích việc ĐCSTQ sẽ tiếp cận như thế nào với “sự điều chỉnh sâu sắc trong cán cân quyền lực quốc tế” mà Ủy ban Trung ương Trung Quốc đã đề cập vào ngày 29 tháng 10.

Chủ nghĩa hoài nghi về nước Mỹ khiến Chủ tịch Rabbit bận tâm, ông Rabbit là một blogger người Trung Quốc được đào tạo tại Harvard có 1,7 triệu người theo dõi trên Weibo trong đó có cả các nhà lãnh đạo doanh nghiệp và quan chức trong các bộ chính phủ. Rabibit tên thật là Ren Yi và là một người theo chủ nghĩa dân tộc chính thống hạt giống đỏ: ông nội là bí thư đảng cải cách của tỉnh Quảng Đông vào những năm 1980.

Các bài viết của Rabbit khám phá các sắc thái của chính trị Mỹ. Ông Trump được yêu thích ở Trung Quốc cho đến năm 2018, ông Ren nói khi uống cà phê trong một khách sạn ở Bắc Kinh. Chủ nghĩa dân túy của ông Trump cũng như những lời khen ngợi của ông dành cho Tập Cận Bình được yêu thích.

Khẩu hiệu “Làm cho nước Mỹ vĩ đại trở lại” phản ánh những gì về đại hồi sinh Trung Hoa. Ngay cả chiến tranh thương mại lúc đầu cũng có người hâm mộ. Khi các đặc phái viên của ông Trump thúc đẩy Trung Quốc tăng tốc cải cách mở cửa thị trường, một số người Trung Quốc có ảnh hưởng đã thông cảm với các lập luận của Mỹ, ông Ren nhớ lại.

Ba sự kiện đã thay đổi tâm trạng đó.

Canada thay mặt cho các công tố viên Mỹ đang điều tra cáo buộc vi phạm lệnh trừng phạt đã cho bắt giữ Mạnh Vân Châu, giám đốc Huawei, một tập đoàn công nghệ khổng lồ của Trung Quốc. Sau đó các chính trị gia Mỹ cổ vũ cho các cuộc biểu tình chống chính phủ ở Hồng Kông. Cuối cùng, sự lúng túng của Mỹ trong đại dịch, ngay cả khi ở Trung Quốc công chúng tuân thủ các biện pháp kiểm soát nghiêm ngặt để chế ngự dịch bệnh.

Ông Ren thấy bạn bè ông kết luận rằng tất cả các chính trị gia Mỹ đều tệ như nhau. Blogger này nói: “Hầu hết người Trung Quốc đều nghĩ rằng Mỹ có âm mưu kìm hãm Trung Quốc”.

Một thời Trung Quốc lãng mạn hóa nước Mỹ như một quốc gia tiên tiến, “Giờ đây, vì covid mà họ coi người Mỹ là những người ích kỷ, phản khoa học, phản trí tuệ”. Không phải ngẫu nhiên mà các sự kiện này khiến người Trung Quốc tức giận — vụ bắt giữ bà Meng và các cuộc biểu tình ở Hồng Kông — lại động đến chủ quyền.

Ông Ren nói, Trung Quốc đồng nhất khó có thể hiểu được nước Mỹ đa nguyên, chia rẽ. Điều mà người Trung Quốc thực sự quan tâm là sức mạnh và sự toàn vẹn lãnh thổ của Trung Quốc. “Họ nghĩ rằng Trung Quốc trỗi dậy và xung đột với Mỹ như vậy là do định mệnh”.

Không còn thể kiềm chế nhưng vẫn còn thời gian cạnh tranh

Dư luận quan tâm đến Wang Yong, người điều hành Trung tâm Nghiên cứu Mỹ tại Đại học Bắc Kinh, một trong những học viện uy tín nhất của Trung Quốc. Là khách mời thường xuyên trên các phương tiện truyền thông nhà nước, Yong đã thực hiện một loạt video ngắn trước thềm bầu cử về nước Mỹ cho Jinri Toutiao thu hút hơn 10 triệu lượt truy cập.

Trong các phim này Yong xem các chính sách về Trung Quốc của Mỹ do các nhóm lợi ích cạnh tranh điều hướng, trong đó ông Biden chú ý đến các nhà tài chính Phố Wall và các ông chủ ở Thung lũng Silicon, những người tìm kiếm mối quan hệ “hợp lý hơn” với Trung Quốc, trong khi phe diều hâu và “thế lực lượng nhà nước ngầm” muốn có cuộc chiến tranh lạnh mới.

Ông nhấn mạnh rằng Trung Quốc và Mỹ có thể hợp tác với nhau vì lợi ích chung như biến đổi khí hậu, sức khỏe cộng đồng và tạo điều kiện cho sự thịnh vượng toàn cầu. Tuy nhiên, cũng cần phải thực tế. Mỹ “đã quen với vị trí hàng đầu thế giới và sẽ dùng mọi cách để bảo vệ vị thế của họ”.

Giữa sự ngờ vực như vậy, bất kỳ mối quan hệ hợp tác nào của Trung Quốc với Mỹ cũng phải được hiểu theo nghĩa thực thụ: cố câu giờ trong khi Trung Quốc chạy đua để trở nên mạnh mẽ hơn.

Những người cai trị Trung Quốc không che giấu quan điểm chỉ những người có quyền lực mới được đối xử tôn trọng. Mỹ có thể muốn cạnh tranh hoặc không. Nhưng họ đã được cảnh báo: Sự bế tắc của Mỹ sẽ là chiến thắng cho Trung Quốc.

***

Nguồn: https://www.economist.com/china/2020/11/07/no-american-election-will-change-chinas-mind