Từ cuộc chiến Nga-Ukraine suy nghĩ về chiến tranh thời kỹ thuật số

Cuộc chiến phi nghĩa của Nga xâm lược Ukraine đã được gần hai tháng. Những thông tin của cuộc chiến, từ tổng thể cuộc chiến cho tới tình hình chiến sự từng ngày được cập nhật trên mạng xã hội. Chưa có cuộc chiến nào mà người dân thường trên thế giới lại nắm bắt được nhiều thông tin liên quan đến cuộc chiến như vậy. Cuộc chiến Nga-Ukraine, ngoài những đau thương mất mát của nhân dân và đất nước Ukraine, đau thương mất mát cho gia đình người lính Nga thì ý nghĩa của nó đối với việc nghiên cứu về chiến tranh hiện đại là vô giá. Có thể nói, thông qua cuộc chiến Nga-Ukraine, có thể tổng kết về tính chất, hình thái của chiến tranh hiện đại thời kỹ thuật số, những điều sẽ xảy ra trong các cuộc chiến tương lai.

Cá nhân người viết không phải là nhà quân sự, nhưng thông qua những bài viết, thông tin trên mạng xã hội về cuộc chiến Nga-Ukraine, cũng rút ra được một số vấn đề về chiến tranh hiện đại thời kỹ thuật số. Có thể tóm gọn lại, các cuộc chiến trong tương lai sẽ có ba vấn đề lớn, quan trọng sau.

Cuộc chiến trong tương lai là cuộc chiến vệ tinh và không gian mạng. Trong chiến tranh trước đây, việc triển khai quân đội, từ quy mô cuộc chiến cho tới quy mô chiến dịch và quy mô trận chiến đều là điều bí mật, nó quyết định một phần chiến thắng của các bên. Tuy nhiên hiện nay, dưới hình ảnh vệ tinh, từ vệ tinh dân sự (google map) cho tới các vệ tinh quân sự, tất cả đều hiển thị rõ ràng. Chính vì vậy, các cuộc chiến tranh trong tương lai sẽ là cuộc chiến tranh vệ tinh, tức là các bên tiêu diệt vệ tinh của nhau để sử dụng vệ tinh của bên mình giành lợi thế chiến trường. Liên quan đến vệ tinh là không gian mạng, sẽ có các cuộc chiến không gian mạng bởi vệ tinh cần có không gian mạng để triển khai và hiển thị. Vệ tinh và không gian mạng còn liên quan tới thông tin liên lạc, yếu tố sống còn trong chiến tranh. Như vậy, các quốc gia có nền khoa học, kỹ thuật tiên tiến sẽ chiếm ưu thế. Trong trường hợp các quốc gia không có nền khoa học kỹ thuật phát triển, không có vệ tinh (ví dụ như Ukraine) thì cần có các đồng minh, các quốc gia giúp đỡ. Cuộc chiến đang diễn ra, Ukraine nhận được sự ủng hộ tuyệt đối của Mỹ và các nước có vệ tinh và không gian mạng phát triển, dẫn tới những ưu thế rõ rệt trên chiến trường.

Cuộc chiến của vũ khí thông minh. Các thế hệ vũ khí lần lượt ra đời kể từ thế chiến thứ II. Đặc điểm quan trọng nhất là sự tích hợp các tiến bộ khoa học kỹ thuật trong từng loại vũ khí để cho ra đời các loại vũ khí thông minh. Vũ khí thông minh hiện nay có các đặc trưng quan trọng: 1- cự ly rất lớn và có thể điều chỉnh; 2- có thể tìm và tiêu diệt mục tiêu; 3- gọn nhẹ, dễ sử dụng. Đi kèm với vũ khí là các phương tiện vô hiệu hóa vũ khí đối phương. Một trong những vũ khí thông minh sẽ được sử dụng nhiều thể hiện đầy đủ các đặc trưng, đó là tên lửa. Chúng ta biết đến tên lửa hành trình có tầm bắn hàng nghìn km, các loại tên lửa bắn máy bay, tên lửa diệt xe tăng đều có thể tìm và diệt mục tiêu, một số loại tên lửa có thể vác vai…

Cuộc chiến về tính chính nghĩa của các bên tham chiến. Tính chính nghĩa của cuộc chiến tranh thời nào cũng vô cùng quan trọng. Tuy nhiên, thời kỳ hiện nay, toàn cầu hóa thông tin và hội nhập thế giới thì tính chính nghĩa lại quan trọng gấp bội. Tính chính nghĩa giúp nâng cao tinh thần binh sỹ, và hiện nay, được sự ủng hộ của cả thế giới. Internet và mạng xã hội đã đưa nhân loại sinh hoạt trong một diễn đàn. Ở đó, các thông tin nhiều chiều, nhiều nguồn khác nhau và quan trọng nhất, mỗi người dân (với chiếc điện thoại thông minh) là một nguồn tin. Các thông tin giả dối lần lượt bị lật tẩy, những ngụy biện đều bị bóc trần. Một điểm quan trọng hiện nay, tình hình chiến sự cũng được cập nhật và bình luận trên mạng xã hội hàng ngày, hàng giờ. Những bên tham chiến vi phạm các quy ước chiến tranh, vi phạm các tiêu chuẩn đạo đức đều bị lên án tức thì. Điều này cũng làm ảnh hưởng không nhỏ tới tinh thần của các bên tham chiến. Nhìn vào cuộc chiến đang diễn ra, tính chính nghĩa có thể quyết định thành bại của cuộc chiến. Bởi vì Ukraine có chính nghĩa nên được cả thế giới ủng hộ và giúp đỡ. Nga phi nghĩa nên bị cấm vận chưa từng có, trực tiếp ảnh hưởng tới sức mạnh trên chiến trường và kết cục của cuộc chiến.

Ngoài ba vấn đề quan trọng nêu trên, còn có rất nhiều vấn đề về chiến lược, chiến thuật chiến tranh phù hợp với ba yếu tố cần được nghiên cứu. Tính chất và hình thái của các cuộc chiến tranh không còn như trước nữa. So sánh việc triển khai chiến tranh theo tư duy cũ của Nga, và việc thực hiện các chiến thuật chiến tranh bảo vệ đất nước theo tư duy mới của Ukraine, chúng ta sẽ thấy những ưu thế rõ rệt của hình thái chiến tranh mới đang dần hình thành thông qua quân đội và nhân dân Ukraine./.

Hà Nội, ngày 23/4/2022

N.V.B