Công nhân các nhà máy Việt Nam đang sống trong sợ hãi trước thuế quan của Trump

New York Times (Cù Tuấn, biên dịch)

Tóm tắt: Mối đe dọa về mức thuế 46 phần trăm, một trong những mức thuế cao nhất đối với bất kỳ quốc gia nào, đang làm kinh động các nhà quản lý và công nhân các nhà máy của Việt Nam, cũng như hàng nghìn công ty xuất khẩu tại đây.

***

Đối với đội ngũ công nhân nhà máy của Việt Nam, việc kiếm sống đã đủ phức tạp trước khi Tổng thống Mỹ Trump công bố mức thuế khổng lồ đối với hàng hóa họ sản xuất.

Nguyễn Thị Tuyết Hạnh đã từng làm hai việc tại các nhà máy, sáu ngày một tuần, trong gần một năm sau khi chồng cô mất việc vào năm 2023. Cô không còn lựa chọn nào khác khi phải nuôi bốn đứa con và cho chúng đi học.

“Thật tàn khốc”, cô Hạnh, 40 tuổi, cho biết. Chồng cô lại làm việc toàn thời gian tại một nhà máy, nhưng kế hoạch áp thuế 46 phần trăm đối với hàng nhập khẩu từ Việt Nam của ông Trump đang đè nặng lên gia đình họ, những người đang sống trong một dãy nhà chung cư bê tông ở ngoại ô Thành phố Hồ Chí Minh.

“Gia đình tôi đã trải qua thời kỳ khó khăn đó — tôi không muốn sống lại lần nữa”, cô Hạnh, người kiếm được 577 đô la một tháng với tư cách là quản lý trực tiếp giám sát 138 công nhân sản xuất giày cho Nike, công ty đồ thể thao Salomon của Pháp và các thương hiệu toàn cầu khác, cho biết.

Nỗi sợ hãi đang lan tỏa khắp nhà máy nơi Hạnh làm việc, với tiếng máy khâu soàn soạt để khâu những đôi giày được vận chuyển đến Mỹ. Ông Trump đã tạm dừng thuế quan đối với Việt Nam và các khoản thuế tương tự đối với hàng chục quốc gia khác trong 90 ngày. Nhưng điều đó hầu như không quan trọng ở đây. Viễn cảnh bất ổn rằng thuế quan sẽ được áp dụng trở lại đã làm suy yếu tăng trưởng kinh tế của Việt Nam, vốn phụ thuộc vào việc sản xuất hàng hóa cho người tiêu dùng Mỹ.

Các nhà máy dệt may của Việt Nam có biên lợi nhuận rất thấp — trung bình là 5 phần trăm, theo các giám đốc điều hành cho biết. Trong khi một số nhà máy đã tăng cường sản xuất để đẩy nhanh đơn đặt hàng trước thời hạn áp thuế vào tháng 7, những nhà máy khác đã bắt đầu cắt giảm việc làm hoặc đóng băng việc tuyển dụng vì các nhà bán lẻ Mỹ đã bắt đầu hủy đơn đặt hàng.

Không có quốc gia nào phát triển nền kinh tế sản xuất nhiều hơn Việt Nam trong 15 năm qua. Nhưng trong thời gian đó, Việt Nam cũng ngày càng phụ thuộc vào nhu cầu từ Mỹ, quốc gia đóng góp hơn một phần tư nền kinh tế của nước này vào năm ngoái.

“Mọi người hiện đang sống trong tình trạng bất ổn lớn”, Trần Như Tùng, chủ tịch của Thành Công, một công ty sản xuất hàng may mặc Việt Nam có nhà máy tại năm địa điểm, cho biết. 6.000 công nhân của công ty này sản xuất quần áo cho Eddie Bauer, New Balance, Adidas và các công ty khác.

Khách hàng của ông Tùng tại Mỹ đã bắt đầu yêu cầu Thành Công giảm giá. “Đây là áp lực lớn đối với công ty vì biên lợi nhuận rất thấp”, ông nói.

Ngay sau khi mức thuế được công bố, nhóm quản lý tại Thành Công đã bắt đầu thảo luận về các khu vực khác mà công ty có thể bán hàng hóa của mình, như Trung Đông và Châu Âu. Công ty cũng đang đàm phán với khách hàng Mỹ để đảm bảo họ có đủ khả năng chi trả mức thuế nhập khẩu mới cao.

“Tôi không muốn sa thải nhân viên”, ông Tùng cho biết. “Chúng tôi cố gắng hết sức để giữ chân nhân viên của mình ở đây”.

Thành Công đã nhận được yêu cầu từ một số khách hàng bán lẻ tại Mỹ về việc tăng sản lượng và công ty đang cố gắng đáp ứng nhu cầu đó. Ông Tùng đang lạc quan rằng chính phủ Việt Nam có thể đạt được thỏa thuận với chính quyền Trump. Bất kỳ thỏa thuận nào giữa hai nước đều có ý nghĩa quan trọng đối với tương lai kinh doanh của ông.

Vài giờ sau khi ông Trump công bố mức thuế quan có đi có lại đối với gần 60 quốc gia, nhà lãnh đạo cấp cao của Việt Nam, Tô Lâm, đã gọi điện cho ông Trump và đề nghị giảm thuế đối với hàng nhập khẩu của Mỹ xuống mức 0, đồng thời thúc giục Mỹ làm theo. Sau đó, ông đã gửi một lá thư cho ông Trump, yêu cầu gặp trực tiếp tổng thống tại Washington vào cuối tháng 5 để “cùng nhau đi đến một thỏa thuận”.

Ông Tùng, cũng là phó chủ tịch Hiệp hội Dệt May Việt Nam, cho biết điểm giới hạn đối với hầu hết các nhà máy sẽ là mức thuế quan cuối cùng, nếu nó cao hơn 20 phần trăm.

Hàng may mặc từ Việt Nam hiện đang chịu mức thuế gần 28 phần trăm. Điều này bao gồm mức thuế mới là 10 phần trăm mà chính quyền Trump áp dụng cho tất cả các quốc gia vào ngày 2 tháng 4, ngoài mức thuế hiện tại là khoảng 18 phần trăm đối với tất cả hàng may mặc của Việt Nam. Mức thuế cuối cùng là 20 phần trăm trở lên sẽ làm giảm đáng kể lợi nhuận của cả nhà máy và khách hàng của họ.

“Trong kịch bản này, nhà máy phải giảm biên lợi nhuận ròng của mình, sau đó những người mua lớn từ Mỹ sẽ phải giảm biên lợi nhuận của họ và người tiêu dùng sẽ phải trả nhiều tiền hơn cho hàng may mặc của họ”, ông nói.

Mặc dù mọi thứ có vẻ tồi tệ đối với Việt Nam, nhưng vẫn có một số hy vọng rằng Việt Nam sẽ hoạt động tốt hơn so với nước láng giềng ở phía bắc là Trung Quốc, nơi bị ảnh hưởng đặc biệt nặng nề bởi thuế quan của Mỹ. Thiệt hại của Trung Quốc có thể là lợi ích của Việt Nam. Nhưng việc không thể giảm đáng kể con số 46 phần trăm sẽ là thời điểm cáo chung đối với hàng nghìn công ty Việt Nam chuyên sản xuất hàng hóa để vận chuyển đến Mỹ.

Đối với Mian Apparel, điều đáng lo ngại nhất chính là sự bất ổn. Bảy nhà máy và hai cửa hàng giặt ủi của công ty, chủ yếu ở miền Bắc Việt Nam, sử dụng 12.000 công nhân sản xuất đồ bơi, quần jean và áo khoác cho các thương hiệu như Costco, J.C. Penney, Carter’s, Target, Gap và Walmart.

“Sự bất ổn không tốt cho kinh doanh”, Vũ Mạnh Hùng, phó giám đốc điều hành của Mian Apparel cho biết. Khách hàng đang thúc đẩy ông giao hàng nhanh hơn. Các nhà máy đang tuyển thêm công nhân và tìm cách khác để sản xuất nhiều hơn trước khi thời gian tạm dừng thuế quan kéo dài 90 ngày kết thúc.

Trần Quang, giám đốc điều hành của một công ty nến và nước hoa gia dụng, cho biết ông chưa phải sa thải bất kỳ công nhân nào tại ba nhà máy của công ty.

Nhưng ông lo lắng vì vài tháng tới thường là mùa cao điểm của công ty, mà ông yêu cầu không nêu tên. Đây là thời điểm các nhà máy của ông đang xử lý các đơn đặt hàng cho mùa Giáng sinh. Thay vì tuyển thêm công nhân như thường lệ vào thời điểm này, ông Quang đang ngưng tuyển dụng.

Khoảng 90 phần trăm khách hàng của công ty ông ở Mỹ. Trong nhiều tuần sau khi mức thuế được công bố, ông không nghe thấy gì từ phía họ. Thật đáng lo ngại vì các đơn hàng thường đến hàng tuần. Trong những ngày gần đây, một số khách hàng đã bắt đầu hủy đơn hàng trong khi những người khác đang trì hoãn các đơn hàng mới.

Một số chuyên gia cho biết nếu Mỹ và Việt Nam không thể đạt được thỏa thuận, chính quyền Trump có thể gia hạn lệnh tạm dừng áp thuế.

Đối với các nhà máy và công nhân của họ, điều này cũng tệ như mức thuế cao.

Ông Quang cho biết: “Nếu có sự không chắc chắn, khách hàng có thể chuyển hướng chuỗi cung ứng của họ”. “Tại sao họ phải đợi thêm 90 ngày nữa? Nếu kết cục không tốt thì sao”?

(baotiengdan.com)