Bài học chọn xe và tương lai Vinfast

Nguyen Huy Vu

Trong suốt một thời gian dài, đa số người Việt Nam làm quen với xe máy, và cho đến gần đây mới bắt đầu mua xe hơi. Có lẽ vì thiếu kinh nghiệm, nên họ đã vội vã chọn một chiếc xe mà vấn đề an toàn của nó vẫn còn là một thách thức để làm phương tiện vận chuyển của mình. Dưới đây, xin trình bày với quý bạn một vài kinh nghiệm của tôi, một người đi mua xe hơi, và dưới góc độ của một nhà kinh tế học, tức suy xét đến các lợi ích kinh tế tổng quan.

Thứ nhất, là sự giữ giá của xe. Một chiếc xe là một sự đầu tư. Bạn mua một chiếc xe, và thường mong đợi độ bền của nó tới 20 năm. Trong rất nhiều trường hợp, nếu xe của bạn giữ kỹ, sau 20 năm xài, bạn vẫn có thể còn bán được. Tuy vậy, có thể vì những nguyên nhân khác nhau, sau khi dùng vài năm, bạn có thể cần phải bán nó. Bán nó để mua xe mới, hoặc bán nó lấy tiền để làm chuyện khác. Xe vì vậy là một tài sản. Và tài sản nằm dưới dạng xe thì bấp bênh, tuỳ hãng xe. Có loại xe rất ít mất giá, còn có loại xe thì rớt giá rất nhanh sau khi mua. Sự giữ giá của xe tuỳ thuộc vào thương hiệu xe. Do đó thương hiệu xe rất quan trọng. Một chiếc xe mà người ta nghĩ rằng mua về nó sẽ hư nhanh và xuống cấp nhanh thì giá nó sẽ mất rất nhanh. Còn một chiếc xe mà người ta biết rằng nó rất bền, tức giá trị vật chất nó kéo dài thì giá của nó cũng giữ lâu.

Yếu tố thứ hai rất quan trọng đó là sự tồn tại của hãng xe. Bạn muốn thấy hãng xe của mình có thể tồn tại ít nhất là vài chục năm nữa. Tại sao? Tại vì nếu xe hư, bạn cần phụ tùng để thay thế. Nếu hãng xe của bạn đóng cửa sau vài năm thì nếu xe bạn hư một vài bộ phận, bạn coi như quăng luôn chiếc xe. Hãng xe không chỉ tồn tạo lây lất, nó cần ăn nên làm ra và bán được nhiều xe cùng phiên bản bạn đang mua thì mới hi vọng nó còn có thể sản xuất đồ phụ tùng. Vì theo nguyên tắc số nhiều, khi lượng bán ra cho một phiên bản ít quá thì hãng xe không dại gì mà sản xuất các phụ tùng để hỗ trợ các dòng xe cũ vì tốn rất nhiều chi phí. Và như vậy, chỉ cần hãng xe không sản xuất phụ tùng nữa, chiếc xe bạn đi sẽ ngay lập tức rớt giá nhanh chóng, và nếu nó hư, bạn chỉ còn nước đem đi liệng.

Thứ ba là thị trường của xe. Bạn mua một chiếc xe và xem nó như một tài sản. Có thể bạn muốn dùng nó đi suốt đời. Nhưng có thể chỉ sau vài năm bạn lại có ý định đổi một chiếc xe mới. Lúc này, nếu xe của bạn được ưa chuộng trên thị trường, được nhiều người biết đến và thích, đó là một điều may mắn. Đó có thể là hãng xe, thương hiệu xe, phiên bản xe, hoặc thậm chí là màu xe. Một số thị trường chuộng Honda hơn Ford, chuộng màu đen hoặc trắng hơn các màu khác, hoặc chuộng sedan hơn bán tải, v.v. Nếu bạn sở hữu chiếc xe mà thị trường chuộng thì bạn sẽ bán nó dễ dàng hơn và ít bị mất giá hơn. Như vậy, bằng cách chọn được xe, tài sản của bạn sẽ trở nên là “linh hoạt hơn” (more liquid) hơn.

Yếu tố thứ tư đó là hệ thống sửa chửa và bảo trì. Ở một số nơi, khi mà đa số xe dùng số tay, thợ đã quen sửa xe số tay, nếu bạn chạy một xe số tự động, việc kiếm thợ để sửa rất khó và kiếm phụ tùng để thay thế cũng khó không kém. Một số loại xe có thể rẻ, như xe dùng diesel, nhưng khi kiếm phụ tùng thay thế thì phụ tùng rất đắt. Tương tự, mua một chiếc xe điện trong khi đa số thợ chỉ quen với việc sửa xe chạy nhiên liệu hoá thạch nó sẽ khiến bạn khó khăn hơn khi sửa. Đó cũng là một điểm yếu khi bạn muốn bán xe vì người khác không thích điểm yếu đó.

Yếu tố thứ năm, và cuối cùng, dĩ nhiên là vấn đề tài chính. Liệu hãng xe hay đại lý bán xe có các gói hỗ trợ tài chính nào.

–

Nhìn lại năm yếu tố trên, rõ ràng những người mua xe Vinfast rất mạo hiểm và ở thế bất lợi rất nhiều khi chọn mua xe từ hãng này. Với quá nhiều lỗi của những chiếc xe tung ra thị trường, sẽ đến một lúc nào đó, hãng xe buộc phải triệu hồi các xe để sửa các lỗi này. Chi phí triệu hồi có thể khiến hãng xe phải phá sản. Ngược lại, trong trường hợp mà hãng xe không triệu hồi để sửa chữa và rà soát các lỗi kỹ thuật, các tai nạn liên tục sẽ kéo uy tín của hãng xe xuống thấp, dẫn đến không thể thu hút các khách hàng mới. Một hãng xe không thể kéo thêm những khách hàng mới tất nó sẽ phải phá sản.

Phân tích như vậy để thấy rằng với chiến lược kinh doanh hiện có của mình, trước sau gì Vinfast cũng phá sản. Và việc những người mua xe bỏ ra một số tiền lớn để sở hữu xe như một tài sản để rồi nó sẽ nhanh chóng mất giá chỉ sau vài năm quả thật là một thảm hoạ cho họ.

17/12/2024

Nguyễn Huy Vũ