Toà án Nhân dân thành phố Hà Nội ngày 15/8 kết án nhà hoạt động kiêm Youtuber Nguyễn Chí Tuyến với mức án 5 năm tù giam về tội danh “tuyên truyền chống Nhà nước” theo Điều 117 của Bộ luật Hình sự vì bình luận về chống tham nhũng.

Ông Nguyễn Chí Tuyến, hay còn được gọi là Anh Chí, là thành viên tích cực của phong trào No-U (nói không với đường lưỡi bò của Trung Quốc ở Biển Đông) sở hữu hai kênh Youtube chuyên bình luận về chính trị – xã hội ở Việt Nam và thế giới với hàng trăm bài nói chuyện được phát trực tiếp về nhiều chủ đề và số lượng người theo dõi tổng cộng lên đến 160 ngàn người.

Ông bị bắt vào cuối tháng 2 vừa qua với cáo buộc theo điểm b và c của khoản 1, Điều 117 Bộ luật Hình sự quy định hành vi “Làm, tàng trữ, phát tán hoặc tuyên truyền thông tin, tài liệu, vật phẩm có nội dung bịa đặt, gây hoang mang trong nhân dân” và “Làm, tàng trữ, phát tán hoặc tuyên truyền thông tin, tài liệu, vật phẩm gây chiến tranh tâm lý.”

Theo cáo trạng của Viện Kiểm sát Nhân dân thành phố Hà Nội, ông bị truy tố về hai video clip mang tên “Vụ áp phe 155 triệu bảng Anh và chuyển đổi tên” và “Chống tham nhũng: làm sao để cán bộ không thể, không dám, không cần, không muốn?” phát trên trang Youtube cá nhân Anh Chí Râu Đen năm 2021.

Trong video thứ nhất, ông đưa ra ý kiến Chủ tịch hãng hàng không VietJet tặng 155 triệu bảng cho Oxford University của Anh nhằm tạo điều kiện cho con cháu của quan chức Việt Nam sang học tập tại đây. Còn trong video thứ hai, ông cho rằng đa đảng sẽ giúp ngăn chặn được tham nhũng vốn đang là quốc nạn của Việt Nam.

Trong phiên toà kéo dài hơn 5 giờ đồng hồ ngày thứ Năm, chỉ có ba luật sư Lê Đình Việt, Nguyễn Hà Luân và Phạm Lệ Quyên cùng vợ của ông Nguyễn Chí Tuyến được vào phòng xử án. Bạn bè và người thân khác chỉ được đứng ngoài cổng của trụ sở chính toà án thành phố trong phiên toà được thông báo là công khai.

Một trong ba luật sư, người không muốn nêu danh tính, cho Đài Á Châu Tự Do (RFA) biết cho dù các luật sư và ông Chí Tuyến yêu cầu toà triệu tập giám định viên của Sở Thông tin và Truyền thông Hà Nội để đối chất về nội dung hai video trên nhưng các giám định viên có giấy xin phép vắng mặt.

Luật sư cho biết thân chủ của ông không nhận tội, luôn khẳng định chỉ thực thi quyền tự do biểu đạt được ghi trong Hiến pháp Việt Nam cũng như Công ước quốc tế về các quyền dân sự và chính trị (ICCPR) mà Việt Nam là quốc gia thành viên và “chấp nhận hy sinh để bảo vệ quyền tự do ngôn luận theo Hiến pháp và luật nhân quyền quốc tế.”

Đánh giá về bản án, vị luật sư này nói:

“Mặc dù thân chủ của tôi bị áp mức án thấp nhất trong khung hình phạt, tôi cũng như hai luật sư khác đều nhận định và đưa ra các chứng cứ chứng minh ông Nguyễn Chí Tuyến hoàn toàn vô tội, và mức án áp cho ông là không phù hợp.”

Luật sư cũng cho biết ông Chí Tuyến sẽ cân nhắc việc kháng án trong hai tuần tới.

Cùng chung nhận định với các luật sư là cựu tù nhân lương tâm Lê Anh Hùng. Ông nói với RFA:

“Theo tôi, nhà hoạt động Nguyễn Chí Tuyến không đáng phải bị bắt giam, chứ đừng nói là bị toà tuyên phạt những 5 năm tù giam. Đây rõ ràng là một bản án bất công cho một người lên tiếng ôn hoà cho sự tiến bộ của đất nước.

Những vụ bắt bớ, những bản án như thế này sẽ khiến người dân phải e dè, sợ hãi khi không dám cất lên tiếng nói. Không một quốc gia hay dân tộc nào có thể nào lớn được, có thể phát triển được khi người dân của nó phải sống trong sợ hãi.”

Một thành viên No-U ở Hà Nội cho rằng việc bắt giữ và kết án Nguyễn Chí Tuyến là sự trả thù vì một số chương trình phát sóng trên kênh Anh Chí Râu Đen đã chỉ trích ông Tô Lâm trong cương vị đứng đầu ngành công an.

Trong cáo trạng có nêu ba video clip có liên quan đến Tô Lâm khi ông này là bộ trưởng công an, tuy nhiên ông Nguyễn Chí Tuyến lại không bị truy tố vì chúng.

Thành viên No-U nói với RFA trong điều kiện ẩn danh vì lý do an ninh:

“Rõ ràng đây là sự trả thù của công an đối với Nguyễn Chí Tuyến. Trước khi bị bắt hơn hai năm, Nguyễn Chí Tuyến đã dừng mọi hoạt động và chỉ còn bình luận tình hình quốc tế trên kênh Youtube AC Media. Do vậy, việc bắt giữ và kết tội anh là không thoả đáng.”

Trước phiên toà, tổ chức Giám sát Nhân quyền (HRW) đã ra thông cáo báo chí kêu gọi Việt Nam xoá bỏ mọi cáo buộc và trả tự do cho ông Nguyễn Chí Tuyến. Tổ chức này nói Hà Nội “sẽ vẫn sa lầy trong sự áp bức chừng nào họ còn tiếp tục giam giữ những người bất đồng chính kiến như Nguyễn Chí Tuyến, những người dám nói lên suy nghĩ của mình.”

Người đứng đầu tổ chức Những người vận động Nhân quyền và Lao động Châu Á (Asia Human Rights and Labor Advocates- AHRLA), ông Phil Robertson thì cho rằng việc bắt giữ và kết án Nguyễn Chí Tuyến có động cơ chính trị do ông hành động vì lợi ích của toàn thể dân chúng và nói lên sự thật mà chế độ cộng sản lo sợ.

CPJ lên án Việt Nam tuyên nhà hoạt động- YouTuber Nguyễn Chí Tuyến 5 năm tù

Ngay sau khi tòa Hà Nội trong ngày 15 tháng 8 tuyên 5 năm tù cho nhà hoạt động xã hội dân sự và YouTuber nổi tiếng, Ủy ban Bảo vệ Ký giả (CPJ) ra thông cáo lên án biện pháp đó của Việt Nam.

CPJ đồng thời kêu gọi Hà Nội trả tự do ngay và vô điều kiện cho ông Nguyễn Chí Tuyến. Trước phiên xử một ngày, tổ chức Giám sát Nhân quyền (Human Rights Watch) cũng có kêu gọi tương tự.

CPJ nhắc lại việc tòa Hà Nội tuyên ông Nguyễn Chí Tuyến, người bị bắt hôm tháng 2 vừa qua, vi phạm Điều 117 Bộ Luật Hình sự Việt Nam.

Ông Shawn Crispin, đại diện cấp cao của CPJ tại khu vực Đông Nam Á, nêu rõ trong thông cáo rằng “Việc kết án ông Nguyễn Chí Tuyến là vi phạm trắng trợn mới nhất (của Hà Nội) đối với quyền tự do báo chí tại Việt Nam. Chiến dịch liên lỉ bịt miệng các nhà báo phải chấm dứt.”

CPJ gửi điện thư đến Bộ Công an Việt Nam yêu cầu bỉnh luận về biện pháp kết án ông Nguyễn Chí Tuyến như vừa nêu; nhưng chưa nhận được trả lời.

Thống kê thường niên mới nhất của CPJ cho thấy Việt Nam là quốc gia tồi tệ thứ năm trên thế giới về việc bỏ tù các nhà báo. Tính đến ngày 1 tháng 12 năm 2023, có ít nhất 19 nhà báo bị giam cầm ở Việt Nam.