Gạc Ma 1988 liệu đã phải là cuộc xâm lược cuối cùng?

TS Đình Hoàng Thắng

Cuộc chiến bảo vệ quần đảo Gạc Ma ngày 14/3/1988 trước các cuộc tấn công của nước láng giềng phương bắc 36 năm trước đây liệu đã phải là cuộc xâm lăng cuối cùng của Trung Quốc đối với Việt Nam?

Đặt câu hỏi trên cho bất cứ học sinh trung học nào có hiểu biết về lịch sử, khả năng bạn sẽ nhận được câu trả lời ‘Chắc Là Không!’ Đấy chẳng phải là thuyết âm mưu; chỉ cần một phép ngoại suy đơn giản! Học sinh có thể đưa ra dự báo trên cơ sở các dữ liệu mới nhất do chính Đài Tiếng nói Việt Nam công bố. Trong tổng số 20 cuộc xâm lăng suốt chiều dài lịch sử, chỉ riêng từ khi Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa ra đời năm 1949 đến nay, tức là chỉ trong thời gian 75 năm, nước này đã xâm lược Việt Nam tất cả là bốn lần (1956, 1974, 1979 và 1988) (1).

Tuyên bố mới đây của một số tổ chức Xã hội Dân sự (XHDS), được đông đảo nhân sĩ, trí thức và các tầng lớp xã hội trong và ngoài nước vừa đồng ký tên, là nhằm tưởng niệm ngày lịch sử bi tráng này. Tuyên bố khẳng định, cuộc xâm lược của Trung Quốc cách đây 36 năm là những hành động thảm sát dã man, dùng đội tàu chiến tấn công các tàu vận tải, dùng quân dụng bắn giết chiến sỹ bảo vệ biển đảo không được vũ trang. ‘Với những hành động ngang ngược ấy, Trung Quốc đã vi phạm trắng trợn chủ quyền Việt Nam, chà đạp lên các qui định của luật pháp quốc tế’ (2).

Kết quả bi hùng của cuộc chiến bảo vệ Gạc Ma ngày 14/3 là Việt Nam đã mất 3 tàu vận tải của Hải quân, 64 chiến sĩ đã anh dũng hy sinh. Tuy giữ được Len Đao và Cô Lin nhưng đã tạm thời mất Gạc Ma. 36 năm trôi qua, 64 chiến sĩ Hải quân (Lữ đoàn 125, 126, 146, E83 công binh Hải quân) và ba tàu vận tải HQ-505, HQ- 604 và HQ-605 của Lữ đoàn 125 đã vĩnh viễn nằm lại dưới đáy biển. Xác hai con tàu cùng hài cốt của các quân nhân Việt Nam từ đấy đến nay vẫn chưa được trục vớt, do sự cấm cản từ phía nhà cầm quyền Trung Quốc. Trong khi đó, bãi cạn Gạc Ma năm xưa, nay Trung Quốc đã bồi đắp thành một đảo nhân tạo lớn và trở thành một căn cứ quân sự. Mặc sự thật phủ phàng ấy, mặc năm tháng dù trôi qua, mỗi lần nhớ về ‘những người nằm lại phía chân trời’ là một dịp chúng ta tưởng niệm, tri ân những người đã hy sinh vì Tổ quốc và tái khẳng định chủ quyền quốc gia dân tộc đối với quần đảo Hoàng Sa, Trường Sa. Dòng lưu huyết hiếm hoi trên báo VietNamNet sẽ sống mãi trong tâm khảm các thế thế hệ người Việt (3).

Tưởng niệm ‘Vòng tròn bất tử’ dịp này (4), Tuyên bố của các tổ chức XHDS tiếp tục cảnh báo chính sách ‘ngựa theo đường cũ’ của Trung Quốc, vẫn tiếp tục thâm nhập sâu vào các vùng đặc quyền kinh tế (EEZ) của Việt Nam. Ngày 28 và 31 tháng 12 năm 2023 các tàu ‘Cảnh sát biển Trung Quốc’ (CCG) 5205 và 5305 đã xuất hiện trong vùng EEZ của Việt Nam, riêng tàu 5305 còn ngang nhiên tiến sâu vào ven bờ biển Qui Nhơn. Tháng 1/2024, Tàu Hướng Dương Hồng 10, tàu 5204, 5202 của Trung Quốc neo đậu ven EEZ của Việt Nam, tàu 5402 và 5901 là loại lớn nhất và hiện đại nhất, liên tục quấy phá Bãi Tư Chính của Việt Nam. Mới đây nhất, ngày 1/3/2024, Bộ Ngoại giao Trung Quốc vừa công bố đường cơ sở thẳng cho phần của Trung Quốc trong Vịnh Bắc Bộ, khu vực mà hai nước Việt Nam và Trung Quốc từng phân định năm 2000 (chính thức công khai 2004). Việc công bố hôm 1/3 là vi phạm khoản 3 điều 7 của Công ước Quốc tế về Luật Biển (UNCLOS) (5).

Dư luận quốc tế gần đây cũng cảnh báo về việc tàu CCG 5901 nặng 12.000 tấn, vốn được mệnh danh là ‘The Monster’ (Quái vật), hầu như chuyên hoạt động ‘trong bóng tối’ (không phát sóng hệ thống thông tin tự động AIS), kể từ khi rời cảng Tam Á, Hải Nam từ cuối năm ngoái. Đây là hành vi thường xuyên vi phạm Công ước quốc tế về an toàn sinh mạng trên biển mà Trung Quốc là một bên ký kết. Các hành tung bí mật của ‘The Monster’ trong giai đoạn bật AIS vào các ngày 9 và 29 tháng 12 năm ngoái, còn gần đây nhất là vào ngày 7/1/2024 (6). Các cuộc tuần tra này đặc biệt nhắm vào các hoạt động dầu khí của Việt Nam tại các Lô 06-01, 05-03, 12-11 và 12W, theo phân tích của Reuters và của ‘Sáng kiến Biên niên sử Biển Đông’. Các tàu CCG của Trung Quốc vẫn thường xuyên tiến hành các cuộc tuần tra xâm nhập sâu trong vùng EEZ của các nước láng giềng, như muốn nhằm mục đích thiết lập sự hiện diện liên tục và dần dần bình thường hóa quyền tài phán của Trung Quốc đối với các khu vực thuộc vể các nước láng giềng theo luật pháp quốc tế.

Nhớ lại lịch sử cách đây 36 năm, đúng như Đại sứ Nguyễn Hồng Thao, người Việt Nam hai lần là thành viên Uỷ ban Luật pháp quốc tế của Liên Hợp Quốc (hiện đang đảm nhận nhiệm kỳ 2023-2027) đánh giá, chiến dịch CQ-88 đã củng cố thế đứng của Việt Nam, đưa số lượng đảo kiểm soát lên 21, với 33 điểm đóng quân. Điều quan trọng là sự hy sinh của các chiến sỹ đã giúp đất nước, lúc bấy giờ đang ở thế tứ bề thọ địch tránh được một cuộc chiến không cân sức. Nhưng theo Đại sứ Nguyễn Hồng Thao, cuộc chiến 14/3 dù sao cũng đã tác động đến quyết tâm của các nhà lãnh đạo đất nước, nhanh chóng đổi mới, mở rộng quan hệ đối ngoại, sẵn sàng làm bạn với tất cả các nước trên thế giới, giải quyết hoà bình các tranh chấp quốc tế (7). Tuy nhiên, có một chi tiết lịch sử mà chắc vì tính chất nghề nghiệp, Đại sứ Thao đã không thể bộc bạch. Đó là một trong những nhức nhối của ‘cuộc thảm sát’ trên đảo ngày ấy, dẫn đến việc Việt Nam mất Gạc Ma, như Thiếu tướng Lê Mã Lương, Anh hùng Lực lượng Vũ trang Nhân dân, từng là Giám đốc Bảo tàng Lịch sử Quân sự Việt Nam công khai thừa nhận, có ‘một mệnh lệnh từ cấp cao’ của lãnh đạo Bộ Quốc phòng Việt Nam, ra lệnh cho các chiến sĩ không nổ súng trước (8).

Bài học 36 năm trước càng khiến chúng ta ngày nay phải cảnh giác và quan tâm đến ‘Dự án Project Myoushu’ chuyên nghiên cứu về ‘chiến thuật vùng xám’ mà Trung Quốc sử dụng quen thuộc để lấn chiếm tại khu vực Biển Đông, thay vì dùng lực lượng Hải Quân, để tuyên bố chủ quyền gần hết vùng biển rộng khoảng 3,4 triệu km2 với nhiều tài nguyên dầu khí và hải sản. Thông tin do Dự án này đưa ra cho thấy Trung Quốc canh chừng rất chặt chẽ các hoạt động thăm dò và khai thác dầu khí của Việt Nam trong phạm vi ‘Đường lưỡi bò’ mà họ ngang ngược tuyên bố chủ quyền tại Biển Đông. Nhiều khu vực được tạo ra từ những đường vạch đứt đoạn này lấn sâu vào các vùng EEZ 200 hải lý của Việt Nam và nhiều nước khác trong khu vực, theo Công Ước Quốc Tế UNCLOS-82. Tháng 9 năm ngoái, bà Lindsey Ford, Phó Phụ tá Bộ trưởng Quốc phòng Hoa Kỳ, đặc trách khu vực Nam và Đông Nam Á, điều trần ở Quốc Hội, tố cáo những gì Trung Quốc đang thi hành tại Biển Đông như chiếu laser, bắn vòi rồng vào tàu biển nước khác, trong cuộc tranh chấp chủ quyền biển đảo. Bà tố cáo Trung Quốc cho chiến đấu cơ J-20 đồn trú, bố trí hỏa tiễn chống tàu, hỏa tiễn phòng không tầm xa tại các đảo nhân tạo họ cưỡng chiếm từ Việt Nam ở Trường Sa, dù trong tuyên truyền, họ luôn tuyên bố không quân sự hóa Biển Đông (9).

__________

Tham khảo:

(1) https://vov.vn/the-gioi/quan-sat/mai-me-voi-tham-vong-trung-quoc-tu-bay-chinh-minh-339173.vov (Trong lịch sử gần hàng ngàn năm của dân tộc Việt, các triều đại Trung Quốc đã đem quân xâm lược Việt Nam tất cả 20 lần: nhà Ân 1 lần, nhà Tần 1 lần, nhà Hán 4 lần, nhà Lương 3 lần, nhà Tống 2 lần, nhà Nguyên 3 lần, nhà Minh 1 lần, nhà Thanh 1 lần, CHND Trung Hoa 4 lần; tức với tần suất trung bình 150 năm một lần xâm lược). Từ khi CHNDTH ra đời năm 1949 đến nay, tức là chỉ trong thời gian 75 năm, nước này đã xâm lược Việt Nam đến 4 lần: năm 1956 chiếm phía nửa phía Đông quần đảo Hoàng Sa, năm 1974 chiếm nửa phía Tây quần đảo Hoàng Sa, năm 1979 xâm lược 6 tỉnh biên giới phía Bắc, năm 1988 chiếm đảo Gạc Ma, một phần quần đảo Trường Sa).

(2) Tuyên bố 36 năm ngày mất một phần quần đảo Trường Sa: https://baotiengdan.com/2024/03/10/tuyen-bo-36-nam-ngay-mat-mot-phan-quan-dao-truong-sa/

(3) https://vietnamnet.vn/chien-dich-cq-88-quan-ky-dam-mau-va-the-dung-viet-nam-2119719.html

(4) https://www.rfa.org/vietnamese/in_depth/gama-immortal-circle-faces-difficulty-publishing-in-vietnam-07232018171616.html

(5) https://www.facebook.com/p/M%E1%BA%A1c-Van-Trang-100013518285955/ (Tuyên bố 36 năm ngày mất một phần quần đảo Trường Sa)

(6) https://www.sealight.live/posts/china-s-monster-sends-another-message-to-vietnam-1

(7) https://vietnamnet.vn/chien-dich-cq-88-quan-ky-dam-mau-va-the-dung-viet-nam-2119719.html

(8) https://www.rfa.org/vietnamese/news/people_stories/who-order-no-fire-at-jonhson-reef-03132018094556.html

(9) https://www.nguoi-viet.com/viet-namu-hai-canh-trung-quoc-canh-chung-ca-thang-tai-bai-tu-chinh/