Tình trạng sạt lở, xói mòn đồng bằng sông Cửu Long

An Vui (SGN)

Trung bình mỗi năm Đồng bằng sông Cửu Long mất khoảng 500 ha đất do sạt lở và xói mòn.

Đó là con số được Tổ chức quốc tế về Bảo tồn thiên nhiên tại Việt Nam (WWF Việt Nam) và Tổng cục Phòng chống thiên tai công bố tại tọa đàm “Quản lý cát bền vững ở Đồng bằng sông Cửu Long và giải pháp cho tình trạng khan hiếm cát dưới góc nhìn chuyên gia và truyền thông” tổ chức tại Cần Thơ hôm 19 Tháng Mười Hai.

Theo WWF Việt Nam, 13 tỉnh – thành vùng Đồng bằng sông Cửu Long có hơn 18 triệu dân, là trung tâm sản xuất nông nghiệp với mức đóng góp 31,37% GDP ngành nông nghiệp, 50% sản lượng lúa, 65% sản lượng thủy sản, 70% sản lượng trái cây, 95% lượng gạo xuất khẩu và 60% sản lượng cá xuất khẩu cả nước. Nhưng vựa lúa miền Nam này cũng chịu tác động mạnh mẽ trước các vấn đề cực đoan như hạn hán, xâm nhập mặn, xói mòn, sụt lún, sạt lở…

Theo WWF Việt Nam, nguyên nhân chính gây ra tình trạng sạt lở nói trên là do việc xây dựng hàng loạt các đập thủy điện ở thượng nguồn khiến phù sa bồi đắp đồng bằng bị thiếu; tình trạng khai thác nước ngầm tràn lan và mất kiểm soát; khai thác cát sông ngày càng tăng, với tổng lượng cát bị lấy nhiều hơn khối lượng cát đổ vào sông hàng năm.

Trước đây hàng năm có 160 triệu tấn phù sa từ thượng nguồn bồi đắp, nhưng hiện mỗi năm chỉ còn 80 – 85 triệu tấn phù sa và ngày càng giảm, do thượng nguồn sông Mekong có đến 110 đập thủy điện, phù sa bị giữ lại.

Phù sa là “tấm khiên” bảo vệ rừng ngập mặn, ngăn chặn sóng biển xâm lấn vào bờ, khi thiếu phù sa, sóng biển dễ dàng cuốn trôi rừng ngập mặn khiến rừng ngập mặn suy giảm diện tích trung bình mỗi năm 300ha. Những cột sóng cao từ biển đánh thẳng vào bờ kè, gây sói mòn, sạt lở ven biển cộng với tình trạng khai thác nước ngầm tràn lan, không kiểm soát khiến đồng bằng tan rã từ bên trong. Ngoài ra, còn có chính sách “ngọt hóa” đi ngược lại thiên nhiên của nhà nước góp phần phá hoại (khuyến khích nông dân làm đê bao ngăn mặn nhưng không có nước ngọt đưa vào sông, làm mất cân bằng kết cấu các tầng đất khiến mặt đất không chịu nổi tải trọng)./.