Vụ SCB và kho bom đang chực chờ

Đỗ Ngà

Theo phản ánh của những trái chủ mua cổ phiếu của An Đông thì họ bị ngân hàng SCB lừa. Hầu hết các nạn nhân cho biết, ban đầu họ đi gởi tiền ngân hàng SCB, tuy nhiên, nhân viên ngân hàng này đã tư vấn cho họ rằng “SCB có sản phẩm VIP có lãi suất cao hơn. Sản phẩm này chỉ dành cho những khách hàng nào gởi trên 100 triệu đồng” và khuyên họ chọn sản phẩm mới với lãi suất cao hơn.

Ở đây SCB đã phủ lên trái phiếu An Đông một chiếc áo VIP để nhử khách hàng. Thấy mình được coi trọng (tức được ngân hàng xem là người có nhiều tiền và là khách VIP) nên khách hàng đồng ý. Nghe rót mật là mùi tai, vì thế khi phía ngân hàng chìa ra một bản hợp đồng là họ nhắm mắt ký mà không biết rằng đấy là hợp đồng mua trái phiếu chứ không phải hợp đồng cho vay (hợp đồng mua trái phiếu cũng là hợp đồng cho vay nhưng là cho doanh nghiệp vay chứ không phải cho ngân hàng vay).

Đến khi có tin bà Trương Mỹ Lan bị bắt, khách hàng đến SCB rút tiền thì mới vỡ lẽ, đấy là hợp đồng mua trái phiếu An Đông chứ không phải hợp đồng cho vay. Lúc này, SCB nói rằng họ chỉ là đại lý phân phối trái phiếu, họ không vay của khách hàng nên họ không có trách nhiệm chi trả. Nguyên nhân được đổ cho nhân viên tư vấn chứ ngân hàng không có chủ trương “lừa”. Ở đây nạn nhân cũng có lỗi rất lớn là họ không chịu đọc kỹ hợp đồng trước khi ký nên “bút sa gà chết”, lỡ ký thì mất tiền.

Hầu hết những người mua trái phiếu An Đông thông qua đại lý SCB đều không hề biết về loại trái phiếu doanh nghiệp, và họ cũng không hề biết nó rủi ro thế nào chỉ khi đến ngân hàng rút tiền thì mới biết mình đã ôm mớ trái phiếu vô giá trị. Rất đắng!

Đấy là chiêu lùa gà của ngân hàng kiêm đại lí bán trái phiếu. Nếu là đại lý riêng lẻ, khách hàng đến mua thường là những người am hiểu, còn khi ngân hàng kiêm luôn chức năng làm đại lý, thì ngân hàng sẽ dùng chiêu để lùa khách hàng thiếu hiểu biết nhảy vào ôm mớ trái phiếu đầy rủi ro kia.

Để phát hành trái phiếu, doanh nghiệp có hai cách: phát hành qua thị trường chứng khoán và p hành riêng lẻ. Khi phát hành qua thị trường chứng khoán (tức là được lên sàn) thì doanh nghiệp phải đáp ứng những yêu cầu khắc khe nên số doanh nghiệp chào bán trái phiếu trên sàn chiếm tỷ lệ rất thấp, chỉ 5% tổng số doanh nghiệp phát hành. Loại trái phiếu này rủi ro ít nhưng khó mua.

Vấn đề của thị trường trái phiếu Việt Nam là ở 95% còn lại. Đây là phần chìm của tảng băng, những ai mua trái phiếu thông qua đại lý thì hãy cẩn thận, rất rủi ro, vì sao? Vì sức khỏe tài chính kém, vì tình hình kinh doanh không khả quan nên họ không thể lọt qua bộ lọc Ủy ban Chứng khoán nên họ mới chọn cách phát hành riêng lẻ. Phát hành riêng lẻ là doanh nghiệp nhờ các đại lý phân phối dùng chiêu dụ con mồi cắn câu. Trường hợp ngân hàng SCB đã dùng uy tín của họ để dụ nạn nhân sập bẫy.

Chính sách hạn chế mức tăng trưởng tín dụng của Ngân hàng nhà nước đã làm cho nhiều ngân hàng thương mại cạn room tín dụng rất sớm. Có ngân hàng cạn room từ Tháng Sáu, đến Tháng Chín thì hầu như ngân hàng nào cũng cạn room và họ đã la làng cầu cứu Ngân hàng Nhà nước hãy nới room cho họ, vì tiền gởi vào quá nhiều mà ngân hàng không thể cho vay. Trong tình thế như vậy, nhiều ngân hàng đã lái dòng tiền của khách hàng gởi sang hướng mua trái phiếu doanh nghiệp.

Nói cho dễ hiểu là chính sách siết room tín dụng đã làm cho ngân hàng phải dở chiêu lùa gà. Họ lùa những khách hàng của họ sang làm nạn nhân cho những doanh nghiệp phát hành trái phiếu riêng lẻ như Tân Hoàng Minh, An Đông vv… Cho nên hiện nay còn rất nhiều người đang là nạn nhân của trái phiếu doanh nghiệp mà họ không biết vì doanh nghiệp bán trái phiếu cho họ chưa bị luật pháp sờ gáy.

Những doanh nghiệp Ba Không “không có tài sản đảm bảo, không được bảo lãnh thanh toán, không kiểm soát được dòng tiền đầu tư trái phiếu đúng mục đích” thì không thể cho trái phiếu lên sàn mà chỉ có thể cộng sinh với ngân hàng thương mại trong thời siết room tín dụng để hốt tiền từ túi người dân thiếu hiểu biết. Với 95% doanh nghiệp phát hành riêng lẻ thông qua ngân hàng làm đại lý thì quả thật đây là quả bom. Được biết, hầu hết ngân hàng đều chuyển hướng kinh doanh như SCB trong thời kỳ cạn room tín dụng, vậy nên, nếu ông Trọng cho khui mảng tối này thì e thị trường chứng khoán sẽ có trận nổ “kinh thiên động địa”./.