VinFast sẽ là doanh nghiệp gây ô nhiễm tiềm tàng ở Việt Nam

Hàn Lam (VNTB)

Chưa thấy Vinfast đề cập gì đến chuyện xử lý pin xe điện sau khi hết hạn sử dụng, hoặc bị hư hỏng

VinFast vừa thông báo tăng giá cho thuê pin ôtô điện kể từ đầu tháng 9-2022, giá thuê tăng lên khoảng gấp đôi so với lần áp dụng trước.

Mức thuê pin cố định với xe VF 8 là 4,95 triệu/tháng, VF 9 là 6,49 triệu đồng/tháng. Chi phí này đều tăng hơn gấp hai lần so với lần áp dụng trước.

Với mức thuê pin kể trên, một khách mua xe VinFast VF 8 chi trả gần 60 triệu/năm, còn VF 9 là gần 78 triệu đồng/năm. Lựa chọn mua đứt pin, khách hàng sử dụng VF 8, VF 9 hơn 6 năm có thể khấu hao giá trị pin nếu so với mức thuê pin hàng tháng.

Với khách hàng đã đặt cọc trước ngày 1-9-2022, vẫn áp dụng mức thuê pin như trước đây, tức gói cố định hàng tháng là 2,2 triệu với VF 8 và 3,1 triệu với VF 9, hoặc có thể áp dụng chính sách thuê pin linh hoạt tính theo số km.

Trong tương lai, số pin cho thuê/ bán kể trên khi hết hạn sẽ là nguồn rác thải công nghiệp đầy nguy hại cho môi trường ở Việt Nam, chưa kể tài nguyên khoáng sản cũng bị tiêu hao đáng kể.

Đồng ý rằng về lý thuyết thì phần lớn vật liệu trong pin xe điện có thể được tái chế và tái sử dụng. Trích xuất vật liệu, đặc biệt là kim loại hiếm như coban và niken từ vỏ pin cũ để tái sử dụng là một quy trình có thể giảm đáng kể chi phí sản xuất khi 50% giá thành sản xuất của pin đến từ các kim loại quý đó. Sau khi được sử dụng, pin phế thải chỉ được trả khoảng 100 đô cho mỗi tấn cho các nhà máy tái chế, điều này dẫn đến việc họ không thể bù lại chi phí vận hành của nhà máy.

Để sản xuất đủ lượng pin cho nhu cầu xe điện ngày càng tăng cao, lượng kim loại hiếm như niken, graphite, mangan và đặc biệt là lithium phải được khai thác nhanh gấp 3 lần.

Một nghiên cứu gây tranh cãi từ năm 2016 cho biết ô nhiễm dạng hạt từ ô tô điện có thể còn tồi tệ hơn. Do trọng lượng của pin, ô tô điện nặng hơn khoảng 200 – 300 kg so với các ô tô có kích thước tương tự sử dụng nhiên liệu làm từ dầu. Nặng hơn đồng nghĩa với ô nhiễm hạt nhiều hơn từ sự hao mòn phanh, lốp và mặt đường.

Và những nghiên cứu mới đây của các nhà khoa học Anh chỉ ra rằng, ô tô điện có thể gây ra ô nhiễm với hàng ngàn tấn chất thải pin chưa được xử lý, có khả năng làm rò rỉ các hóa chất nguy hiểm vào môi trường. Số lượng pin xe điện bị loại bỏ sẽ tạo ra một núi rác thải khổng lồ. Việc này có thể gây ra cuộc khủng hoảng ô nhiễm môi trường trong tương lai.

Chính vì vậy, trong một báo cáo, các nhà khoa học của Đại học Birmingham đã kêu gọi chính phủ các nước phải “hành động ngay để phát triển một kế hoạch tái chế mạnh mẽ, có thể đáp ứng nhu cầu trong tương lai”.

Ghi nhận từ Trung Quốc, trong khoảng 10 năm trở lại đây, quốc gia này đã nhanh chóng mở rộng ngành công nghiệp ‘xe sử dụng năng lượng mới’ (NEV). Tuy nhiên, việc tái chế và thải bỏ hàng trăm ngàn tấn pin ô tô đã qua sử dụng đang trở thành vấn đề vô cùng nhức nhối về ô nhiễm môi trường.

Dữ liệu ngành cho thấy tuổi thọ của pin lithium được sử dụng trong xe điện nói chung là từ 5 – 8 năm và tuổi thọ sử dụng theo bảo hành là 4 – 6 năm. Điều đó có nghĩa là, hàng chục ngàn pin ô tô điện sẽ sớm bị loại bỏ hoặc cần tái chế, và còn hàng triệu viên pin khác trong vài năm tới.

Ở Trung Quốc, hầu hết các loại pin hết hạn sử dụng đang được giao dịch trên thị trường chợ đen là không được kiểm soát, gây ra những lo ngại nghiêm trọng về môi trường. Nếu những loại pin này không được xử lý đúng cách, chúng có thể gây ô nhiễm đất, không khí, và nước.

Vào tháng 8-2021, Trung Quốc đã ban hành “Các biện pháp hành chính cho việc sử dụng thứ cấp pin điện cho các phương tiện năng lượng mới”, yêu cầu các nhà sản xuất xe năng lượng mới phải thiết lập các kênh tái chế pin điện.

Tuy nhiên, những nhà sản xuất ô tô chỉ chịu thêm chi phí, chứ không thu được lợi nhuận từ việc tái chế pin. Truyền thông nhà nước Trung Quốc dẫn lời một chuyên gia nói rằng pin điện không phải do các công ty NEV sản xuất. Do vậy, các công ty này không có lý do gì để tái chế pin đã hết tuổi thọ.

Và điều này cũng rất có thể sẽ là câu chuyện của VinFast, vì cho đến tận hôm nay, nhà sản xuất này điều chỉnh giá cho thuê pin theo hướng mắc gấp đôi so với trước, nhưng vẫn im lặng, chưa thấy đề cập gì đến chuyện xử lý pin xe điện tại Việt Nam ra sao khi đã hết hạn sử dụng, hoặc bị hư hỏng./.