Tầm quan trọng của việc xếp hạng mức tín nhiệm

Đỗ Ngà

Tín nhiệm là gì? Đó là lòng tin của mọi đối với một đối tượng nào đó. Sự tín nhiệm nó hình thành từ thái độ, cách ứng xử của một người với tất cả mọi người. Nói chung, cách sống hôm nay là uy tín ngày mai của bạn.

Với doanh nghiệp, sự tín nhiệm của khách hàng và đối tác đối với doanh nghiệp đó nó dựa vào lịch sử hoạt động của công ty ấy. Từ quá khứ đến hiện tại, người ta thấy anh luôn giữ chữ tín, anh luôn đem những gì tốt nhất của anh đến với khách hàng, thì ắt người ta tin vào doanh nghiệp anh, người ta tin vào thương hiệu mà anh gầy dựng. Và từ đó, đối tác sẽ móc ví ra cho anh vay không cần suy nghĩ, khách hàng sẽ móc ví mua sản phẩm của anh mà không sợ bị lừa. Thương hiệu của anh từ đó mà ra. Tại Âu Châu, những thương hiệu rượu nổi tiếng như Morlach, Hennessy, Martel vv… đều là những doanh nghiệp tồn tại hàng trăm năm bất kể thăng trầm lịch sử, hay những thương hiệu đồng hồ hiệu của Thụy Sỹ cũng vậy, họ luôn biết đem đến cho khách hàng những gì tốt nhất mà họ có thể.

Nếu bạn được người ta tín nhiệm, bạn mượn tiền rất dễ vì khi đó chủ nợ tin rằng, khả năng họ mất tiền là rất thấp. Khi một doanh nghiệp có mức tín nhiệm cao, họ rất dễ huy động vốn. Nhờ đó mà doanh nghiệp mở rộng sản xuất hoặc đầu tư vào chất lượng hơn nữa. Trên bình diện quốc gia, nếu quảng bá được những doanh nghiệp có mức tín nhiệm cao ra công chúng thì nguồn vốn nhàn rỗi của xã hội sẽ dễ dàng rót vào những doanh nghiệp có uy tín nhờ đó quốc gia phát triển bền vững. Trên bình diện quốc tế, nếu đất nước nào có mức tín nhiệm cao thì họ rất dễ huy động vốn cho nền kinh tế. Nước Mỹ, nhiều kẻ xếp hàng để cho Mỹ vay, nhưng Việt Nam thì khác, hằng năm các ông trong Tứ Trụ đi khắp thế giới năn nỉ người ta cho mình vay nhưng Việt Nam chỉ nhận được dòng vốn nhỏ giọt cho nền kinh tế. Đấy là sự khác nhau giữa mức tín nhiệm của 2 nước. Một trời một vực.

Nhận thấy cái lợi của mức độ tín nhiệm đối với cá nhân, doanh nghiệp và quốc gia như thế, nên các nước Phương Tây đã tính đến chuyện xếp hạng nó để giúp các ngân hàng ra quyết định cho vay dễ dàng nhưng lại tránh tối đa những khoản nợ xấu. Công ty Standard and Poor’s (tức S&P) là công ty xếp hạng mức tín nhiệm uy tín nhất thế giới, nó được thành lập từ thế kỷ 19, và Fitch với Moody’s đã thành lập từ đầu thế kỷ 20, điều này chứng tỏ người Mỹ đã nhìn thấy cái lợi của việc xếp hạng mức tín nhiệm như thế nào với nền kinh tế? Họ nhìn trước thế giới hàng trăm năm thì sao họ không giàu?

Ngày nay, thế giới có 3 ông lớn hoạt động trong lĩnh vực xếp hạng mức tín nhiệm doanh nghiệp và quốc gia trên thế giới, đó là Standard and Poor’s (S&P), Fitch và Moody’s. Các công ty này làm công tác điều tra lịch sử các hoạt động tín dụng của các công ty lớn, các quốc gia để định lượng chúng bằng điểm số và đưa ra vị trí xếp hạng. Bảng xếp hạng của họ có thay đổi theo thời gian, nó phụ thuộc vào năng lực tài chính và chữ tín của đối tượng mà họ điều tra. Việc xếp hạng và công bố rộng rãi này nó giúp nhiều doanh nghiệp nội địa có mức tín nhiệm cao có thể huy động vốn ở thị trường nước ngoài một cách dễ dàng.

Đối với những người có uy tín cao, tôi chỉ cần đưa tiền cho họ và tin rằng họ không dùng những đồng tiền đó vào những việc vô ích, vì thế tôi trao một cục tiền cho họ rồi “kê cao gối ngủ”. Đối với những người có uy tín thấp, tôi sẽ không cho mượn, hoặc nếu cho mượn thì tôi phải kiểm soát đồng tiền đó có được con nợ có dùng đúng như cam kết không!? Cho kẻ có mức tín nhiệm thấp vay vừa rủi ro, vừa lao tâm khổ tứ.

Đối với quốc gia cũng vậy, nếu được xếp ở mức tín nhiệm cao họ được các ngân hàng lớn, các quốc gia giàu cho vay thương mại với lãi suất thấp và tất nhiên họ được chủ nợ giao một cục tiền ấy cho quốc gia đó tự quyết. Tuy nhiên với quốc gia có mức tín nhiệm thấp thì rất khó vay thương mại, thay vào đó họ đi tìm nguồn vốn vay ODA. Nguồn vốn vay ODA là loại nguồn vốn mà nước giàu cho các nước nghèo vay kèm điều kiện là phải giải ngân theo tiến độ dự án và các điều kiện ràng buộc khác. Nghĩa là anh muốn vay ODA thì anh phải trình dự án, và điều kiện là khi anh làm tới đâu phía cho vay giải ngân tới đó chứ họ không giao một cục tiền để anh tự quyết, vì anh có uy tín đâu mà họ để anh tự quyết? Đã 36 năm mở cửa, nhưng Việt Nam vẫn ở mức tín nhiệm thấp và vẫn phụ thuộc rất lớn vào nguồn vốn ODA. Nhục hết chỗ nói!

Như vậy việc định lượng để chuẩn hóa mức tín nhiệm cho các doanh nghiệp và quốc gia nó có lợi rất lớn. Có nó, doanh nghiệp tốt dễ dàng tìm được nguồn vay tốt. Đó là cội nguồn của sự phát triển bền vững vì đồng vốn sẽ được định hướng rót vào những nơi làm ra của cải cho đất nước. Hiện nay, thị trường trái phiếu khổng lồ của nước Mỹ cũng được kiểm soát bởi bảng xếp hạng mức tín nhiệm doanh nghiệp. Chính những công ty xếp hạng mức tín nhiệm đã giúp cơ quan chứng khoán nhà nước quyết định cho phép doanh nghiệp nào được phát hành trái phiếu. Điều này sẽ tránh được rủi ro cho nhà đầu tư và giúp thanh lọc được những doanh nghiệp yếu chứa nhiều rủi ro ra khỏi thị trường vốn.

Quay trở lại thị trường trái phiếu của Việt Nam hiện nay, thì những doanh nghiệp được phát hành trái phiếu ra công chúng không hề được xếp hạng mức tín nhiệm. Điều này có nghĩa là thị trường trái phiếu doanh nghiệp Việt Nam đang mở toang cửa cho những doanh nghiệp yếu kém mặc sức lừa đảo nhà đầu tư để trục lợi. Không hiểu sao đến nay đã hơn 20 năm từ khi thị trường trái phiếu doanh nghiệp hình thành mà nhà nước CS không thực hiện công việc xếp hạng mức tín nhiệm cho các doanh nghiệp? Hay họ cố tình làm thế để các sân sau mặc sức lừa nhà đầu tư để trục lợi?

Nói đi cũng phải nói lại, tại sao S&P, Fitch và Moody’s nó có uy tín? Vì nó là doanh nghiệp độc lập và có thương hiệu từ lâu và nó là công ty ở xứ sở có mức tham nhũng thấp. Thực tế ở Việt Nam, nếu mở doanh nghiệp hoạt động trong ngành xếp hạng tín nhiệm thì chỉ có nhà nước mới có thể đảm đương vai trò này. Tuy nhiên, dù cho nhà nước thì cũng không đảm bảo chỉ số mà họ làm ra có đáng tin cậy hay không?! Vì sao? Vì như ông Trọng từng nói “chống tham nhũng ngay trong cơ quan chống tham nhũng” thì lấy đâu ra một đơn vị nào đủ sạch, đủ uy tín để xếp hạng một cách công tâm? E là không thể.

Mất bò mới lo làm chuồng, khi thị trường trái phiếu doanh nghiệp như nồi cám lợn với hàng loạt công ty không được xếp hạng mức tín nhiệm hoành hành thì giờ đây chính quyền CS mới tính bài ra luật để xếp hạng mức tín nhiệm doanh nghiệp. Việc này, e là quá muộn!

-Đỗ Ngà-

Tham khảo:

https://diendandoanhnghiep.vn/huy-dong-von-tren-thi…