Đưa “Đồ tể của Syria” làm tư lệnh chiến dịch Ukraine, Putin quyết tâm rửa nhục

• Lê Tây Sơn 

Bảy tuần sau khi Nga xâm lược Ukraine, Moscow đã bổ nhiệm chỉ huy cao cấp mới, Tướng Alexander Dvornikov trong một cuộc cải tổ lớn bộ chỉ huy của quân Nga tại Ukraine. Theo các quan chức và nhà phân tích phương Tây, Dvornikov chịu trách nhiệm giám sát “chiến dịch” quân sự Nga trong bối cảnh nhiều dân thường thiệt mạng, tàn phá trên diện rộng và các lực lượng Nga có nguy cơ bị sa lầy vào một cuộc chiến kéo dài.

Trước khi được bổ nhiệm, quân Nga chưa có một tổng chỉ huy cho tất cả các lực lượng tại Ukraine. Sự thiếu gắn kết này sẽ thay đổi một khi xuất hiện Dvornikov. Vị tướng này không xa lạ mà từng chỉ huy quân khu phía Nam của Nga, một chức vụ quan trọng ông được giao sau khi thành công tại Syria. Dvornikov là chỉ huy đầu tiên phụ trách chiến dịch tàn bạo của Nga ở Syria, nơi các lực lượng Nga thực hiện các cuộc bắn phá rộng khắp và bừa bãi vào các khu dân cư và bệnh viện để hỗ trợ Tổng thống Bashar al-Assad.

Năm 2016, Dvornikov được truy tặng danh hiệu “Anh hùng Liên bang Nga” nhờ những gì đã làm ở Syria. Nga bị cáo buộc phạm tội ác chiến tranh trong cả hai cuộc xung đột, Ukraine và Syria. Dvornikov cũng có nhiều kinh nghiệm ở khu vực Donbas phía Đông Ukraine, nơi Moscow có kế hoạch tập trung lực lượng trong một nỗ lực mới nhắm lấy lại danh dự sau khi không thể chiếm giữ nhanh chóng thủ đô Kyiv và các vùng ngoại ô. Vẫn còn nhiều điều chưa biết về Dvornikov nhưng kinh nghiệm của ông ta ở miền Đông Ukraine và thời gian ở Syria là những yếu tố quan trọng để xét đến khả năng trong nhiệm vụ mới cũng như mức độ tàn ác ông ta có thể gây ra.

Mark Galeotti, giáo sư danh dự tại Đại học London, người nghiên cứu về các lực lượng vũ trang của Nga, nhận định: “Là một trong những chiến binh hạng nặng thực sự trong thế hệ mình, Dvornikov đang ở trong vị thế có thể thay Tổng tham mưu trưởng Valery Gerasimov”. Sau khi Nga rút quân hoàn toàn khỏi vùng ngoại ô Kyiv, các cơ quan tình báo và quốc phòng phương Tây cho biết Moscow sẽ sớm mở chiến dịch đánh chiếm phía Nam và phía Đông của Ukraine.  Kế hoạch mới được đưa ra sau khi quân Nga không thể chiếm Kyiv và các thành phố khác trước sự kháng cự mạnh ​​của Ukraine.

Theo đánh giá ngày 9 Tháng Tư của Viện Nghiên cứu Chiến tranh (ISW), trong số nguyên nhân dẫn đến thất bại của Nga có cả việc “thiếu một chỉ huy chung nên đã cản trở sự điều phối và hợp tác của các lực lượng Nga”. ISW kết luận: “Việc chỉ định Dvornikov làm tổng chỉ huy là chọn lựa đúng vì những nỗ lực chính của Nga trong giai đoạn hai giải phóng Donbas hầu như đều nằm trong những ưu thế của ông ấy. Tuy nhiên, Dvornikov chỉ là một trong hai hoặc ba chỉ huy phụ trách các mặt trận khác nhau ở Ukraine”.

Trong một cuộc phỏng vấn truyền hình, Cố vấn an ninh quốc gia Toà Bạch Ốc Jake Sullivan nhận định: “Không vị tướng nào có thể xóa bỏ sự thật rằng Nga đang phải đối mặt với một thất bại chiến lược ở Ukraine. Vị tướng đặc biệt này có một bản lý lịch ‘cảnh báo’ gồm cả sự tàn bạo đối với dân thường tại Syria. Chúng ta có thể mong đợi điều tương tự sẽ xảy ra tại Ukraine”. Các chuyên gia về chiến thuật quân sự cũng đồng ý cuộc chiến Ukraine của Nga được xây dựng trên các chiến thuật vô nhân đạo mà nước này đã sử dụng ở Syria.

Tướng Dvornikov phụ trách các lực lượng Nga trong thời điểm quan trọng của cuộc chiến Syria. Đó là năm 2015, khi Tổng thống Assad, một đồng minh lâu năm của Nga, sắp thua các nhóm phiến quân chống chính phủ hình thành sau cuộc nổi dậy năm 2011 dẫn đến nội chiến. Nga đã có một căn cứ hải quân tại Syria trước chiến tranh và luôn ủng hộ ông Assad về mặt ngoại giao. Để cứu nguy Assad, bắt đầu từ năm 2015, Nga lên kế hoạch phối hợp với Assad không kích phủ đầu tại các thành phố phiến quân chiếm đóng, dẫn đến xoay chuyển tình thế bất ngờ có lợi cho Assad.

Nhà lãnh đạo Syria kể từ đó giành lại quyền kiểm soát gần như toàn bộ đất nước mà phần lớn vẫn còn in dấu ấn chiến thuật “giết người bừa bãi” của liên quân Assad. Vẫn chưa biết có bao nhiêu người thiệt mạng ở Syria kể từ năm 2011 (ước tính dao động từ hơn 300.000 đến 600.000), nhưng tổ chức Airwars trụ sở tại London, chuyên theo dõi các trận không kích ở Syria, Iraq và Libya, cho biết gần 25.000 dân thường Syria mất mạng do các cuộc không kích của Nga từ Tháng Chín, 2015 đến Tháng Ba, 2022. “Cho đến nay, Nga vẫn chưa công khai nhận trách nhiệm về cái chết của thường dân trong chiến dịch” – báo cáo gần đây của Airwars nêu rõ.

Nhiều chiến thuật của Nga tại Ukraine từng được sử dụng tại Syria. Ví dụ dùng bom bi và bắn phá không ngừng, bừa bãi vào các khu dân cư, bệnh viện và tiếp tục bắn ngay khi các cơ quan khẩn cấp đang có mặt để cứu người. Mức độ “vấy máu” của Dvornikov (kiến ​​trúc sư của cách đánh này) vẫn chưa có kết luận. Ông ta cũng từng làm việc với Wagner Group, một mạng lưới bí mật gồm các nhân viên an ninh tư nhân của Nga hoạt động ở Syria từ năm 2015, nay đã đến Ukraine. Ông Fadel Abdul Ghany, Giám đốc điều hành của Mạng lưới Nhân quyền Syria (Syrian Network for Human Rights), có trụ sở tại Qatar, nhận định: “Dvornikov có thể áp dụng chiến thuật quen thuộc: Không kích, pháo kích bừa bãi vào các mục tiêu không phân biệt và dùng lính Wagner gieo rắc sự sợ hãi trên mặt đất”.

___________

Sinh ngày 22 Tháng Tám 1961, Alexander Vladimirovich Dvornikov gia nhập Quân đội Liên Xô năm 1978 sau khi tốt nghiệp Trường Quân sự Ussuriysk Suvorov. Sau đó ông vào Trường Huấn luyện Chỉ huy Tối cao Moscow. Bốn năm sau, sau khi tốt nghiệp, Dvornikov phục vụ tại Quân khu Viễn Đông. Sau đó Dvornikov theo học tại Học viện Quân sự Frunze, tốt nghiệp năm 1991. Dvornikov được cử đến Quân khu Tây, giữ chức vụ tiểu đoàn trưởng Lữ đoàn Súng trường Cơ giới Cận vệ số 6.

Cuối thập niên 1990, Dvornikov chỉ huy các trung đoàn thuộc Sư đoàn xe tăng cận vệ 10 và Sư đoàn súng trường cơ giới cận vệ 2. Dvornikov trở thành tham mưu trưởng và sau đó là chỉ huy của một sư đoàn súng trường ở Quân khu Bắc Caucasus. Sau khi tốt nghiệp Học viện Quân sự Bộ Tổng tham mưu, ông trở thành Phó tư lệnh kiêm Tham mưu trưởng Binh đoàn 36. Năm 2008, Dvornikov nắm quyền chỉ huy Tập đoàn quân Cờ đỏ số 5. Năm 2015, Dvornikov trở thành chỉ huy đầu tiên của Lực lượng vũ trang Nga ở Syria. Với “thành tích” giết thường dân không gớm tay, Dvornikov được đặt biệt danh “Đồ tể của Syria”.