ExxonMobil khai thác khí đốt của Việt Nam mặc kệ Trung Quốc

(VNTB)

Công ty năng lượng Hoa Kỳ tái tham gia vào dự án khí đốt ‘Cá voi xanh’ trị giá 20 tỷ USD bất chấp những lời đe dọa ngầm từ Bắc Kinh và việc thay đổi quan niệm đối với năng lượng hoá thạch

Tác giả: HELEN CLARK

Dự án phát triển khí đốt ngoài khơi Cá Voi Xanh bị trì hoãn từ lâu của Việt Nam có thể tiến gần hơn đến việc hút dầu sau khi nhà điều hành và chủ sở hữu đa số ExxonMobil cho biết hồi tuần trước họ đang lên kế hoạch phát triển cuối cùng cho mỏ này.

Mỏ Cá Voi Xanh, nằm cách bờ biển miền Trung 80 km lặng lẽ nhưng chưa bao giờ chính thức lên kệ vào năm 2019. Ban đầu, dự kiến cung cấp khoảng 10% nhu cầu điện đang tăng cao trong nước bằng cách truyền khí đốt cho bốn nhà máy điện riêng biệt ở hai tỉnh nghèo miền Trung.

Dự báo sẽ tạo ra doanh thu lên tới 20 tỷ đô la Mỹ cho chính phủ Việt Nam. ExxonMobil đã phát hiện ra mỏ này một thập kỷ trước và nắm giữ 63,75% cổ phần trong một liên doanh với công ty quốc gia PetroVietnam. Vào tháng 1 năm 2019, ExxonMobil đã trao hợp đồng thiết kế kỹ thuật cho công ty dịch vụ mỏ dầu đa quốc gia Saipem của Ý.

“Dự án được đề xuất một giàn khoan ngoài khơi, một đường ống vận chuyển khí vào bờ, một nhà máy xử lý khí trên bờ và các đường ống cấp khí cho các nhà máy điện của bên thứ ba để tạo ra điện trong nước,” ExxonMobil cho biết vào đầu năm 2019.

Vào giữa năm 2019, có tin ExxonMobil đang cố bán dự án do các vấn đề về thỏa thuận khí đốt với chính phủ Việt Nam. Đồng thời, Trung Quốc là một mối đe dọa dai dẳng.

“ExxonMobil tiếp tục tiến hành các công việc chuẩn bị [cho] mỏ Cá Voi Xanh. Chúng tôi đã hoàn thành kỹ thuật và thiết kế front-end cho dự án vào tháng 5 năm 2020 và đang ra kế hoạch phát triển cuối cùng, ”người phát ngôn của ExxonMobil nói với S&P Global Platts.

Việt Nam đã gác lại kế hoạch xây dựng một loạt nhà máy hạt nhân do Nga và Nhật Bản xây dựng vào cuối năm 2016 khi than đá rẻ và việc thăm dò khí đốt ngoài khơi không bị Trung Quốc đe dọa công khai.

Nhưng căng thẳng gia tăng ở Biển Đông giữa Việt Nam và Trung Quốc đã khiến tập đoàn năng lượng của Tây Ban Nha Repsol rút khỏi hai dự án liên doanh với chính phủ Việt Nam trong 12 tháng trong năm 2018.

Tại COP26 ở Glasgow, Việt Nam đã cam kết về đưa khí thải về 0 vào năm 2050 – thậm chí Việt Nam đã cân nhắc việc ngưng sản xuất lúa gạo số lượng lớn lượng khí mê-tan do cây trồng thải ra và cam kết mới với Cam kết khí mê-tan toàn cầu – cùng và cam kết giảm LNG ban đầu – ở các nhà máy điện.

Kế hoạch Phát triển Điện lực gần đây nhất nói rõ rằng sẽ không xây dựng bất kỳ nhà máy nhiệt điện than mới nào.

Việt Nam có thể thay đổi Kế hoạch Phát triển Điện 8 nhằm giảm tỷ lệ nhiên liệu hóa thạch trong cơ cấu năng lượng của quốc gia. Chính phủ đã tổ chức một cuộc họp báo vào ngày 19 tháng 11 để giải thích về những nỗ lực mới này.

Kế hoạch Phát triển Điện 8 là điểm khởi đầu cho tất cả các dự án điện mới; nếu không họ không thể tiếp tục phát triển các dự án dù đó không phải sự bảo đảm. Sản xuất nhiệt điện than sẽ chỉ ở mức 40GW trong lưới điện quốc gia vào năm 2030 theo dự thảo mới.

Dưới thời Rex Tillerson, người đã rời ExxonMobil để trở thành ngoại trưởng khi đó của Tổng thống Donald Trump, ExxonMobil là một trong số ít các công ty chống lại Trung Quốc và từ chối rời bỏ vị trí ở Biển Đông trong chục năm qua.

Bắc Kinh sau đó đang sử dụng chiến thuật cây gậy và củ cà rốt, nói rằng các công ty năng lượng đa quốc gia có thể bị cấm vào vùng thành luỹ mới ở Trung Quốc. Địa chất phức tạp hơn đáng kể so với Hoa Kỳ mang lại cuối cùng đã cản trở điều đó, và thậm chí bây giờ Trung Quốc đang vẫn chật vật khai thác các nguồn tài nguyên trên đất liền.

Việt Nam đã ngưng lại hầu hết việc phát triển các nguồn tài nguyên xa bờ. Tuy nhiên, bên ngoài đường chín đoạn của Trung Quốc ở Biển Đông, Việt Nam vẫn tiếp tục sản xuất dầu khí và một số hoạt động thăm dò mới như ở phía nam sát Vịnh Thái Lan.

Jadestone Energy có trụ sở tại Singapore có các dự án trên khắp châu Á – Thái Bình Dương và thường mua các tài sản sản xuất cũ hơn, nắm giữ các tài sản năng lượng của Việt Nam, trong khi vào giữa năm 2020 hãng Eni của Ý đã phát hiện ra một lượng lớn khí tập trung tại hai lô gần Bể Sông Hồng ở phía bắc Đà Nẵng và Quảng Trị.

Hai mỏ mới là kết quả từ từ việc thăm dò ban đầu từ năm 2019.

Ngoài ra còn có Lô B thuộc sở hữu của PetroVietnam, PTTEP của Thái Lan và Mitsui của Nhật Bản, nhằm mục đích đưa khí đốt đến tổ hợp nhiệt điện khí Mon II được quy hoạch lớn ở phía tây nam. Chevron rút khỏi dự án vào năm 2015 sau khi không đạt được thỏa thuận giá với Chính phủ Việt Nam.

Theo kế hoạch vào năm 2030, điện từ nhập khẩu LNG sẽ giảm từ 41 gigawatt xuống 22,4GW, sự sụt giảm lớn và là một khó khăn đối với một quốc gia đã dành ba năm để lập kế hoạch nhập khẩu các thiết bị đầu cuối và các nhà máy điện một phần là để củng cố an ninh năng lượng trong khi cải thiện các điều khoản thương mại với Mỹ đã khiến Trump cảm động.

Chính quyền Biden đã khiến việc tài trợ dự án cho các dự án nhiên liệu hóa thạch lớn mới trở nên khó khăn hơn nhiều, một bước ngoặt đáng kể khi một số dự án nhập khẩu LNG theo kế hoạch của Việt Nam được các ngân hàng phát triển nước ngoài của Hoa Kỳ hỗ trợ.

Cung cấp tài chính và xây dựng một chuỗi các bến nhập khẩu LNG và cơ sở hạ tầng liên quan ở dọc bờ biển Việt Nam là một nhiệm vụ khó khăn với giá dầu và LNG giao ngay hiện nay. Khu cảng nhập khẩu LNG lớn ở thành phố cảng Hải Phòng chưa bị xử phạt do liên quan đến Exxon.

Một công ty khác, Tokyo Gas và Marubeni ở Quảng Ninh có quyết định đầu tư (FID) và bắt đầu xây dựng vào tháng 10. Một cảng nhập khẩu khác đã có FID vào tháng 10 này tại Quảng Trị.

Năng lượng tái tạo chiếm hơn 10% lưới điện quốc gia. Đây là một thành tựu to lớn đối với một quốc gia hơn 90 triệu dân vốn không có dấu ấn thật sự về tái tạo cách đây một thập niên. Các điều khoản thuế quan thuận lợi đã thúc đẩy đầu tư đáng kể vào cả gió và mặt trời.

Gần đây hơn, Việt Nam đã công bố các kế hoạch điện gió ngoài khơi và công ty điện lực đa quốc gia Orsed của Đan Mạch đã nhanh chóng đầu tư vào lĩnh vực này. Orsed dẫn đầu về điện gió ngoài khơi trong những năm gần đây.

Nhưng phấi mất mấy năm nữa mới lắp đặt được các tuabin khổng lồ ngoài khơi và hoà điện vào lưới điện. Trong bối cảnh này, tin ExxonMobil đã trở lại mỏ Cá voi xanh là rất quan trọng.

Vào năm 2019, ExxonMobil rời bỏ dự án vì đó là dự án phi vật chất và trong khu vực “không cốt lõi”.

Sau đó, ExxonMobil tập trung vào 5 lĩnh vực chính: ở Mỹ, LNG ở Mozambique, dầu Guyan, tiền muối ngoài khơi Brazil và LNG ở Papua New Guinea. Dự án châu Phi hiện đang bị đình trệ, cũng như việc mở rộng nhà máy ở Papua New Guinea.

Tuy nhiên, ngay cả trong năm 2019, ExxonMobil cũng khó tìm được người mua lại mỏ Cá Voi Xanh do ngại di chuyển vào khu vực Trung Quốc đã xua đuổi Repsol của Tây Ban Nha 2 lần và thậm chí còn yêu cầu đồng minh Nga từ bỏ hoạt động ở Biển Đông.

Năm 2019, Bộ trưởng Ngoại giao Trung Quốc Vương Nghị yêu cầu người đồng cấp Nga Sergei Lavrov từ bỏ hoạt động thăm dò ngoài khơi với Việt Nam. Lavrov đã từ chối.

Từ năm 2019, Rosneft Việt Nam đã lo ngại về việc dự án Phong Lan Đỏ tại lô 06.1 nằm trong yêu sách đường chín đoạn của Trung Quốc và việc khoan dầu ở đó có thể khiến Bắc Kinh khó chịu.

Đến năm 2019, Trung Quốc đã thúc ép chấm dứt hợp đồng thăm dò ngoài khơi của Việt Nam với Rosneft Việt Nam, một liên doanh Nga-Việt sau đó đã hủy hợp đồng với giàn khoan thăm dò của Noble Corp có trụ sở tại London.

Noble đã thông báo về việc hủy bỏ trong một thông báo mà không nêu rõ tên công ty, trong khi nói rằng họ vẫn sẽ được thanh toán cho hợp đồng. Thông báo được đưa ra chỉ vài ngày trước khi Ngoại trưởng Mỹ lúc đó là Mike Pompeo tuyên bố các tuyên bố chủ quyền trên phạm vi rộng của Trung Quốc trong vùng biển tranh chấp là “bất hợp pháp”.

Những điều này đã khiến khó được bán [cổ phần của] ExxonMobil, nhưng ngay cả khi không có Trung Quốc, hàm lượng CO2 cao bất thường của 30% khí đốt sẽ còn trở ngại hơn so với năm 2019, trước khi hầu hết các công ty dầu mỏ quốc tế cam kết với các mục tiêu khí hậu và cam kết cắt giảm các quá trình như thông hơi và đốt khí

Thông thường, CO2 được thông khí ở đầu giếng nhưng các công ty hiện đang cam kết đưa ra các giải pháp mới.

Thông tin từ ExxonMobil được đưa ra chỉ vài ngày sau lễ kỷ niệm 60 năm Ngày truyền thống của ngành Dầu khí Việt Nam vào ngày 24 tháng 11, theo trang web của công ty dầu khí nhà nước. Dầu khí Việt Nam này cũng cho biết họ đã đạt được mục tiêu sản xuất trong nước là 9,72 tấn dầu trước 39 ngày so với kế hoạch.

“Đây là một tin vui vô cùng ý nghĩa đối với Tập đoàn Dầu khí Việt Nam, tiếp tục viết nên trang sử vàng với sứ mệnh vẻ vang ‘khai thác dầu làm giàu cho đất nước’, ông nói.

Nhưng Việt Nam vẫn cần tìm khí đốt để đáp ứng nhu cầu điện năng ngày càng tăng. Việc đưa Cá Voi Xanh vào hoạt động vẫn còn một chặng đường dài, nhưng với cả ExxonMobil lẫn Việt Nam, có thể đây là một lựa chọn tốt hơn là để dự án từ từ chìm xuống và chết đuối ngoài khơi.

Nguồn: Asia Times