Phẫn nộ với kế hoạch xây dựng cảng của Trung Quốc ở Sierra Leone

Anh Khoa dịch

Nhiều người dân ở Sierra Leone cho rằng Trung Quốc đang khai thác nguồn tài nguyên thiên nhiên phong phú của đất nước họ

Ngày 19 tháng 8 năm 2021

Tito Gbandewa khua tay qua một bãi biển ở Sierra Leone mà nhiều người gọi là một trong những bãi biển đẹp nhất ở Tây Phi. Người dân địa phương nói rằng vỏ của những cây gần đó có thể chữa ho cho trẻ em. Mật hoa cây cọ là quà tặng “của Chúa cho con người”. Xa xa, một cậu bé câu cá mú; trẻ em chơi lướt sóng. Ông Gbandewa, người điều hành một khu nghỉ dưỡng nhỏ trên bãi biển, cho biết nếu chính phủ thực hiện được kế hoạch của họ, tất cả những điều này sẽ không còn nữa. Thay vào đó sẽ là một cảng đánh cá do Trung Quốc tài trợ có diện tích 100 ha.

Dự án tại bãi biển Black Johnson chính thức được gọi là một phần của dự án Sáng kiến ​​Vành đai và Con đường của Trung Quốc, một kế hoạch cơ sở hạ tầng toàn cầu. Sierra Leone là một trong những quốc gia nghèo nhất thế giới và từ lâu cần có một bến cảng dành cho các tàu đánh cá biển sâu. Trung Quốc đã đồng ý cung cấp 55 triệu đô la để giúp xây dựng cảng. Nhưng khi thông tin chi tiết được tiết lộ vào tháng 5 lại không được nhiệt tình đón nhận. Nhiều người Sierra Leone lo ngại rằng dự án này có thể đe dọa đến khu rừng nhiệt đới xung quanh và ngành du lịch non trẻ của đất nước này. Một số lo ngại rằng dự án bao gồm một nhà máy bột cá có thể có tác động rất tiêu cực đến môi trường. Chính phủ nói rằng điều này không đúng sự thật.

Ngay cả một số ngư dân cũng hoảng sợ. Trên khắp thế giới, dọc theo bờ biển phía tây châu Phi, Trung Quốc đang mua các đội tàu và xây dựng cảng biển để giúp đáp ứng nhu cầu cá của chính họ. Whitley Saumweber thuộc Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế, một tổ chức tư vấn của Mỹ cho biết: “Họ đang tạo ra một vòng khép kín cho chuỗi cung ứng của chính họ. Tác động rất rõ ràng ở các vùng biển Tây Phi, một trong những vùng biển bị đánh bắt quá mức nhất trên thế giới. Tàu thuyền của Trung Quốc chiếm 3/4 đội tàu đánh cá hiện đại của Sierra Leone. Có rất nhiều báo cáo rằng họ đánh bắt nhiều cá hơn mức luật định. Những người dân địa phương phụ thuộc nguồn cá để cung cấp protein không thể cạnh tranh lại. Trong một ngày, một tàu đánh cá công nghệ cao có thể đánh bắt nhiều gấp năm lần so với một đội tàu cá nhỏ đánh bắt trong một năm. Kiểm soát các cảng hoặc có quyền ưu tiên cập bến vào chúng, giúp dễ dàng vượt qua các hạn chế quốc tế về đánh bắt quá mức.

Các dự án Vành đai và Con đường thường không rõ ràng. Đối với dự án ở Black Johnson, không có đánh giá môi trường nào được thực hiện. Chủ đất chưa được hỏi ý kiến. Du lịch đóng vai trò quan trọng trong kế hoạch dài hạn của Sierra Leone nhằm đạt được mức thu nhập trung bình, được gọi là “Chính sách để đạt sự thịnh vượng”. Nhưng một quan chức du lịch nói rằng Bộ của bà cũng không được thông báo về kế hoạch này. Bộ Thủy sản cho biết việc đấu thầu hợp đồng xây dựng sẽ công khai và minh bạch. Truyền thông Trung Quốc cho rằng hai công ty của đã giành được hợp đồng.

Có thể có gì đó không ổn, nhưng “không có âm mưu của Trung Quốc”, Jinghan Zeng, người theo dõi mối quan hệ Trung Quốc-châu Phi tại Đại học Lancaster ở Anh, nói. Các nhà đầu tư Trung Quốc vẫn còn tương đối mới đối với châu Phi, vì vậy họ dễ mắc sai lầm, ông gợi ý. Các công ty quốc doanh của Trung Quốc thường hoạt động giống như các công ty phương Tây: theo đuổi lợi nhuận mà không quan tâm nhiều đến lợi ích ngoại giao của đất nước họ. Khi yêu cầu Trung Quốc tài trợ để xây dựng cảng, Sierra Leone không nhất thiết phải quỵ lụy: trước đó nước này đã bỏ qua kế hoạch xây dựng sân bay với khoản vay 318 triệu USD của Trung Quốc.

Nhiều người Sierra Leoneon không đồng ý. Họ tin rằng Trung Quốc đang vơ vét tài nguyên thiên nhiên phong phú của đất nước họ (gỗ, khoáng sản và cá) mà không quan tâm đến người dân địa phương — và với sự đồng lõa của các quan chức tham nhũng. Trong một cuộc khảo sát năm ngoái, chỉ 41% người được hỏi cho biết ảnh hưởng của Trung Quốc đối với nước của họ là tích cực. Con số này đã giảm so với mức 55% vào năm 2015 và là một tỷ lệ thấp hơn so hầu hết 17 quốc gia châu Phi tham gia nghiên cứu này. Tâm trạng ở Sierra Leone cũng trở nên tồi tệ hơn kể từ tháng 6, khi một đoạn video được công bố trên mạng xã hội cho thấy một công nhân Trung Quốc tấn công một thợ mỏ người Sierra Leone.

Trung Quốc cũng đang xoay sở nhiều cách khác để giành được sự ủng hộ của công chúng Sierra Leone. Kể từ khi đại dịch xảy ra, họ đã cung cấp 240.000 vắc xin cho Sierra Leone — nhiều hơn 192.000 của chương trình chia sẻ vắc xin toàn cầu Covax. Hồi tháng 7 hai nước kỷ niệm 50 năm thiết lập quan hệ ngoại giao; trước lễ kỷ niệm, đại sứ Trung Quốc cho biết nước ông rất muốn giúp thúc đẩy du lịch. Nếu điều đó liên quan đến việc thu hút khách Trung Quốc chi xài lớn, thì bãi biển tuyệt vời của Black Johnson có thể không phải là sự chọn lựa./.

Nguồn: The Economist