Đài Loan, bài toán nan giải của Hoa Kỳ

Về phía Hoa Kỳ, vấn đề Đài Loan đang làm dấy lên tranh luận với câu hỏi : Lợi hay hại nếu như chính quyền Biden tuyên bố can thiệp quân sự trong kịch bản Trung Quốc chiếm đóng Đài Loan bằng vũ lực ?

Trong vài ngày nữa tổng thống Hoa Kỳ Joe Biden sẽ công bố chính sách của Nhà Trắng đối với Trung Quốc. Bên cạnh rất nhiều xung khắc giữa Washington với Bắc Kinh, từ tranh chấp về thương mại hay cuộc chạy đua về công nghệ, cho đến nhân quyền tại Tân Cương, các quyền tự do tại Hồng Kông, an ninh trong các vùng Biển Đông và Biển  Hoa Đông, mọi chú ý còn hướng về lập trường của Mỹ trên vấn đề Đài Loan

Từ năm 1979, Hoa Kỳ đã có luật « Taiwan Relations Act » quy định quan hệ của Mỹ với Đài Loan. Điều đó không cấm cản Washington bình thường hóa quan hệ với Bắc Kinh và công nhận nguyên tắc « một nước Trung Hoa ». Vấn đề nằm ở chỗ đạo luật về quan hệ Mỹ-Đài Loan cho phép Hoa Kỳ bán vũ khí cho hòn đảo này để tự vệ, nhưng không quy định rõ về trách nhiệm « can thiệp quân sự » trong trường hợp Đài Loan bị tấn công. Trong khi đó, Bắc Kinh chưa bao giờ từ bỏ ý định « thống nhất vùng lãnh thổ không thể tách rời này » kể cả bằng vũ lực.

Trong thời gian gần đây, thời sự tại eo biển Đài Loan càng lúc càng nóng : Các đợt máy bay Trung Quốc xâm nhập vùng nhận dạng phòng không của Đài Loan ngày càng nhiều và dồn dập. Các đòn hù dọa, sách nhiễu cũng thường xuyên xảy ra trên biển.

Quan điểm này không được tất cả các cố vấn của tổng thống Biden tán đồng. Điều trần trước ủy ban quân sự ở Thượng Viện, bà Avril Haines, giám đốc Cơ Quan Tình Báo Quốc Gia Mỹ, cho rằng Mỹ không nên thay đổi chiến lược trên vấn đề Đài Loan. Viễn cảnh Mỹ huy động quân đội để bảo vệ quốc đảo này sẽ là một  « yếu tố gây hoang mang sâu rộng » đối với Bắc Kinh .

Phải chăng vì thế mà đô đốc John Aquilino, người lên thay thế đô đốc Philip Davidson ở chức vụ tư lệnh lực lượng Mỹ trong vùng Ấn Độ -Thái Bình Dương, đã tỏ ra mơ hồ ? Ông Aquilino cho biết sẵn sàng thảo luận với bộ trưởng Quốc phòng Mỹ, tướng Lloyd Austin, về những rủi ro và lợi ích tiềm tàng trong trường hợp Mỹ thay đổi chính sách về Đài Loan.

Avril Haines, giám đốc Cơ Quan Tình Báo Quốc Gia Mỹ, thậm chí lo ngại, trong trường hợp Mỹ có chiến lược rõ ràng về khả năng can thiệp quân sự để bảo vệ Đài Bắc, Bắc Kinh sẽ khai thác tinh thần dân tộc chủ nghĩa của gần 1,5 tỷ dân Trung Quốc và chụp mũ Hoa Kỳ là muốn ngăn cản đà vươn lên của quốc gia châu Á này.

Cố vấn an ninh quốc gia của Nhà Trắng Jake Sullivan, phát biểu tại viện nghiên cứu Aspen Institute tuần trước, cũng đã tạm thời xua tan kịch bản chính quyền Joe Biden thay đổi chiến lược về Đài Loan. Ông Sullivan nhắc lại chính quyền Biden đã rất rõ ràng với cả phía Đài Loan lẫn Trung Quốc rằng Mỹ chống đối « mọi hành động đơn phương làm thay đổi quy chế hiện tại ».