Đến lúc Việt Nam cần phải ân xá Tù Nhân Lương Tâm

Timothy Trinh |

Các quốc gia thành viên ASEAN, kể cả Indonesia và Myanmar, lần lượt trả tự do cho hàng chục ngàn tù nhân, dựa trên cơ sở nhân đạo trong giữa cơn đại dịch.

Tòa án Tối cao (High Court) của Philippines, dự kiến thứ Sáu này, cũng sẽ giải quyết một cách nghiêm túc đơn thỉnh cầu của một số tù nhân chính trị để được trả tự do, bao gồm cả những tù nhân dễ bị tổn thương khác, cũng dựa trên cơ sở nhân đạo.

Đã đến lúc, Việt Nam cần phải đưa ra một nghị quyết đại xá cho tất cả các tù nhân lương tâm tại Việt Nam.

Trên căn bản luật pháp quốc tế, ân xá (amnesty) là một quyết định của chính phủ cho phép các tù nhân chính trị được trả lại tự do. Chữ “amnesty” của tiếng Anh được bắt nguồn từ tiếng Hy Lạp ἀμνηστία (đọc là “amnistía”) có nghĩa là “sự quên đi, cho qua đi”.

Gần đây, Cao ủy Nhân quyền Liên Hiệp Quốc, Michelle Bachelet, kêu gọi các chính phủ hành động khẩn cấp để bảo vệ sức khỏe và sự an toàn của những người đang bị giam giữ trong các trại tù và các cơ sở khép kín khác, như một phần trong nỗ lực chung để ngăn chặn đại dịch đang gây khủng hoảng thế giới.

Điểm đáng chú ý, bà Bachelet đã kêu gọi các chính phủ ưu tiên trả lại tự do cho tù nhân chính trị và những người đang bị giam giữ chỉ vì phê phán hoặc bất đồng quan điểm.

Trại tù là một môi trường đóng kín. Giãn cách vật lý và các biện pháp cách ly không thể thực hiện được trong điều kiện như vậy. Dịch bệnh đều từ bên ngoài mang vào, lây lan nhanh chóng, sẽ khiến trại tù trở thành ổ dịch.

Tại Trung Quốc, cán bộ quản giáo nhà tù nữ Vũ Hán bị nhiễm vi-rút Corona bên ngoài ở Hồ Bắc đã dẫn đến hậu quả lây lan 297 tù nhân.

Ngay cả thế giới tự do, điển hình tại Vương quốc Anh, một sĩ quan trại tù nam HMP High Down đã thử nghiệm dương tính, khiến cho ít nhất bốn tù nhân bị cô lập. Hai sĩ quan quản giáo một trại tù khác, Pentonville Prison, phía Bắc thủ đô London, đã bị nhiễm vi-rút cách đây hai tuần.

Các nhà dịch tễ học tại đại học University College London cảnh báo việc không bảo vệ các tù nhân dễ bị tổn thương nhất trong hệ thống nhà tù ở Anh có thể dẫn đến hơn 800 cái chết. Cho đến 5 giờ chiều thứ ba 14/4 tuần trước (giờ London), Bộ Tư pháp cho biết tổng cộng 218 tù nhân có kết quả thử nghiệm dương tính và 10 tù nhân đã chết bởi vi-rút Corona trong 57 nhà tù trên nước Anh và xứ Wales. Và đó là yếu tố thúc đẩy chính phủ Anh trả tự do gần 4.000 tù nhân trong tháng này.

Tù nhân là những người mang án tù giam, không phải án tử hình.

Nhà nước Việt Nam sẽ phải chịu trách nhiệm về mỗi cái chết vì dịch bệnh trong các trại tù nếu họ cố ý làm ngơ trước một khủng hoảng nhân đạo.

Ý tưởng của bà Bachelet là giảm tải số người trong các trại tù quá đông đúc, bằng cách ân xá thật nhiều người nằm trong các nhóm tù nhân, theo các điều kiện được quy định.

Điều kiện chọn lựa các nhóm tù nhân để được ân xá phải là những người sẽ không mang nguy cơ đến xã hội hoặc cộng đồng. Vì thế, sự chọn lựa điển hình sẽ là các tù nhân lương tâm và những người phạm tội cấp thấp, ưu tiên cho người lớn tuổi, mẹ đơn thân có con nhỏ, và những ai có sức khỏe kém dễ bị tổn thương. Ngược lại, điều kiện sẽ loại trừ những kẻ phạm tội nghiêm trọng liên quan cụ thể đến khủng bố, phản quốc, cướp của giết người, bắt cóc, hãm hiếp và tội phạm tình dục khác.

Việt Nam nên tham gia lời kêu gọi của bà Bachelet để ban hành nghị quyết ân xá ưu tiên cho danh sách hơn 260 tù nhân lương tâm đang bị giam cầm trong nước.

Những người này là ai?

Họ là những người đang bị giam giữ chỉ vì chống lại hoặc chỉ trích, phê phán hoặc bất đồng quan điểm với nhà nước. Họ thuộc mọi tầng lớp xã hội, bao gồm những thương nhân, bác sĩ, chuyên viên y tế, kỹ sư, luật sư, kiến trúc sư, chuyên gia, nhà báo, sinh viên và thường dân.

Họ có thể cực lực phản đối một số chính sách của nhà nước, nhưng họ không gây nguy hiểm cho bà con láng giềng, xã hội hoặc cộng đồng. Nhà nước có thể mở diễn đàn thẳng thắn đối mặt và tranh biện với họ, nhưng nhà nước đã lựa chọn giải pháp hạ cấp để giam giữ và bịt miệng họ.

Tất cả tù nhân lương tâm trong danh sách yêu cầu được đại xá, đều là những nhà đấu tranh ôn hòa, phi bao lực. Họ không gây nguy cơ cho xã hội và cộng đồng bởi vì họ là những người hy sinh bản thân, đấu tranh để bảo vệ quyền lợi chung của xã hội và cộng đồng. Họ đấu tranh cho độc lập, tự do và dân chủ, cho môi trường sạch và bảo vệ tài nguyên quốc gia.

Xin nhắc lại, họ đã đấu tranh ôn hòa, phi bạo lực.

Họ là những người đã cho, đã tranh đấu cho những quyền cơ bản của người dân, muốn được lắng nghe, và giờ đây họ đang gặp nhiều rủi ro trong các trại tù giữa cơn đại dịch.

Một đất nước văn minh và nhân bản không thể đối xử tệ hại với các nhà hoạt động đối lập, bởi vì không có đối lập, đất nước này sẽ không bao giờ có được cạnh tranh và tiến bộ.

Yêu cầu nhà nước đại xá cho tất cả tù nhân lương tâm tại Việt Nam.

Người Đà Lạt Xưa
April 21, 2020.