Ý nghĩa, tác dụng và chọn lựa nào dành cho Tập Cận Bình qua cuộc bầu cử hội đồng quận tại Hong Kong

Trần Trung Đạo|

Bầu cử Hội Đồng Quận (District Council Election) là một trong năm cuộc bầu cử tiến hành vào các thời điểm khác nhau tại Hong Kong. Hong Kong có mười tám quận, có nghĩa mười tám Hội Đồng Quận được bầu lại hôm 24 tháng 11, 2019.

Theo Washington Post và USA Today, phe dân chủ thắng 17 trong số 18 quận. Quận duy nhất thuộc vào phe thân Bắc Kinh là Quận Đảo (Islands District). Phe dân chủ thắng 347 ghế tromg tổng số 452 ghế Hội Đồng Quận. Phe thân Bắc Kinh thắng 60 ghế. Phe độc lập thắng 45 ghế.

Hội Đồng Quận trên nguyên tắc không phải là cơ quan có nhiều quyền hạn lãnh đạo Hong Kong. Các đại biểu được bầu chỉ có nhiệm vụ cố vấn cho các công việc trong quận, trong khu vực láng giềng của họ. Tuy nhiên vào thời điểm nhạy cảm này, cuộc bầu cử trở thành một cuộc trưng cầu dân ý trên thực tế (de facto referendum) giữa độc tài và dân chủ. Đại đa số dân Hong Kong chọn dân chủ.

Trên thế giới chưa bao giờ có một cuộc bầu tử cấp quận tại một hòn đảo 7,4 triệu người mà thu hút sự quan tâm, theo dõi và tường thuật của báo chí quốc tế từng giờ như cuộc bầu cử Hội Đồng Quận tại Hong Kong.

Hôm 11 tháng 6, 2019 khi phong trào dân chủ vừa bùng nổ mạnh, người viết có viết trên Facebook: “Ngoại trừ một phong trào có khuynh hướng độc lập Hong Kong khỏi lục địa đủ mạnh, có cả hai khả năng bất bạo động và sẵn sàng bạo động, các cuộc biểu tình rồi sẽ tự động tàn dần. Mọi người đều phải trở lại với đời sống áo cơm và đảng CS sẽ từ từ đe dọa, mua chuộc, cô lập hóa, trung lập hóa các thành phần lãnh đạo phong trào còn hoạt động.”

Nhận xét đó gồm hai ý (1) Phong trào dân chủ Hong Kong cần được tổ chức hóa và đoàn ngũ hóa thành một khối đối lập để thách thức một cách hợp pháp với các chính sách của Tập Cận Bình, (2) và để chống lại bộ máy tuyên truyền của Tập sẽ diễn ra trong mọi lãnh vực của đời sống (chính trị, văn hóa, xã hội, kinh tế , giáo dục) lâu dài và hữu hiệu.

Hôm qua, phát biểu tại Tokyo, Bộ trưởng Ngoại Giao Trung Cộng Vương Nghị tuyên bố “Dù kết quả bỏ phiếu ra sao, Hong Kong vẫn là phần của Trung Quốc và là đặc khu hành chánh của Trung Quốc.”

Câu nói cứng rắn nhưng cùng lúc họ Vương cũng thú nhận tại Hong Kong đang hình thành một khối đối lập với cơ chế CS lục địa. Một lực chính trị chủ trương thoát Trung Cộng đại diện cho tiếng nói đích thực của người dân Hong Kong đang được hình thành.

Các cuộc biểu tình dù tập hợp đông đảo bao nhiêu cũng sẽ tàn, chỉ có đoàn ngũ hóa, tổ chức hóa mới có thể đương đầu với chế độ CS lâu dài.

Khi các cuộc biểu tình bùng nổ lớn, họ Tập đánh hơi Hong Kong có thể sẽ trở thành một điểm nóng trong Chiến Tranh Lạnh Thái Bình Dương so sánh với Chiến Tranh Lạnh Đại Tây Dương (1947-1991) trước đây nên chọn lui vào thế thủ.

Tập không muốn thấy vấn đề Hong Kong được “quốc tế hóa”.

Luật dẫn độ được thu hồi chắc chắn do quyết định của Tập nhưng các lực lượng dân chủ Hong Kong nhất định không dừng ở đó.

Tập tuyên bố hùng hổ, đe dọa nhưng không dùng các biện pháp cứng rắn vì hai lý do:

(1) Tập tin rằng đại đa số công chúng hành động theo cảm tính. Vui buồn, xúc động, phẫn nộ đều như nắng và mưa. Mọi người đều phải trở lại với đời sống áo cơm và đảng sẽ từ từ đe dọa, mua chuộc, cô lập hóa, trung lập hóa các thành phần lãnh đạo phong trào còn hoạt động.

(2) Phát xuất từ gốc bí thư huyện ủy, Tập Cận Bình đặt nặng vai trò của tuyên truyền quần chúng hơn các lãnh đạo Trung Cộng khác sau Mao. Y tin với kinh phí khổng lồ Trung Cộng đổ ra cho chính sách “sức mạnh mềm”, phong trào dân chủ có thể thắng vài trận đầu nhưng y sẽ thắng cuộc chiến Hong Kong.

TẬP CẬN BÌNH HỌC GÌ TỪ ĐẶNG TIỂU BÌNH?

Tập Cận Bình tranh giành vị trí trong lịch sử CSTQ với Đặng Tiểu Bình và tự phong mình là nhân vật thứ hai sau Mao, nhưng cho đến nay các phương án giải quyết Hong Kong họ Tập vẫn sao chép gần như nguyên văn cách giải quyết “hậu Thiên An Môn” của họ Đặng.

Đặng Tiểu Bình giải quyết “hậu Thiên An Môn” bằng hai cách: (1) Cám dỗ người dân bằng sức mạnh đồng tiền và (2) đề cao chủ nghĩa dân tộc cực đoan đại hán.

(1) Cám dỗ giới trung lưu và người dân bằng sức mạnh đồng tiền

Ngày 17 tháng 2, 1992, Đặng Tiểu Bình đã 88 tuổi, cùng với con gái rời Bắc Kinh đi Vũ Hán để thúc đẩy các kế hoạch hiện đại hóa và đổi mới kinh tế. Trên danh nghĩa ông ta không còn giữ bất cứ một chức vụ gì trong đảng và nhà nước CSTQ, nhưng họ Đặng ý thức rằng một “Thiên An Môn” khác sẽ sớm tái diễn nếu không chữa tận gốc nguyên nhân đã dẫn đến Thiên An Môn ba năm trước đó. Kết quả, năm 1992, kinh tế Trung Cộng tăng 12%. Đầu tư nước ngoài tăng 50% so với năm 1991.

Lý thuyết cách mạng và các bài học Cách Mạng Pháp 1789, cách mạng Đức 1848, cách mạng Nga 1905 cho thấy giai cấp trung lưu thường đóng vai trò đầu tàu cách mạng. Giai cấp này thường có khuynh hướng đòi hỏi các giá trị tinh thần tự do dân chủ một khi các nhu cầu vật chất của họ tương đối đầy đủ.

Đời sống thay đổi và lòng người cũng đổi thay theo. Xã hội Trung Quốc từ một quốc gia nghèo nàn, lạc hậu chuyển dần sang xã hội tiêu thụ và bị cuốn hút vào các nhu cầu vật chất.

2) Đề cao chủ nghĩa dân tộc cực đoan đại hán

Ngoài việc vô hiệu hóa thành phần trung lưu và dùng đồng tiền cám dỗ người dân, Đặng Tiểu Bình chuyển hướng của bộ máy tuyên truyền từ tôn thờ ý thức hệ CS sang lòng yêu nước Trung Hoa dưới sự lãnh đạo của đảng CSTQ.

Đặng Tiểu Bình và các lãnh đạo Trung Cộng biết rõ hơn ai hết, cây cột duy nhất có thể giữ chế độ CS khỏi sụp đổ trước mắt là xây dựng “tính chính danh” lãnh đạo của đảng CS. Đặng Tiểu Bình phát biểu: “Hình ảnh một Trung Quốc hiện đại không phải được tạo ra bởi nhà Thanh hay bởi các lãnh chúa quân phiệt, và cũng chẳng phải do Tưởng Giới Thạch hay con trai của ông ta. Chính là do Cộng Hòa Nhân Dân Trung Hoa đã thay đổi hình ảnh của Trung Quốc.”

CÁC ĐIỂM KHÁC NHAU GIỮA 1992 VÀ 2019

Tập Cận Bình áp dụng hai chính sách của Đặng nhưng y không thấy rõ sự khác biệt kinh tế Trung Cộng trong tương quan phức tạp với thế giới giữa hai thời kỳ 1992 và 2019.

Năm 1992, Trung Quốc là một thị trường lao động rẻ mạt cung cấp cho các đại công ty Mỹ những sản phẩm với giá thành thấp tới mức các nước nghèo nhưng thừa lao động khác như Ấn Độ, Mexico cũng không thể cạnh tranh. Đặng Tiểu Bình thành công trong kế hoạch bịt miệng giới trung lưu, nhưng giới trung lưu, tiểu tư sản tại Trung Cộng vào năm 1992 chỉ là một thành phần rất nhỏ. Mười năm sau, 2002, giới trung lưu tại Trung Cộng cũng chỉ mới chiếm 4 phần trăm dân số.

Tổng Sản Lượng Nội Địa của Trung Cộng chỉ tăng 6,2% trong ba tháng thứ hai của năm 2019. Trong suốt 27 năm, Trung Cộng phát triển nhờ các bất ổn trong chính trường thế giới và biến động quân sự tại Trung Đông, Á Rập. Tuy nhiên, thời kỳ “đục nước béo cò”, “ngư ông đắc lợi” đã qua rồi, cộng với sự cạnh tranh ráo riết của các nước đang trỗi dậy (Emerging Countries) như Ba Tây, Chile, Colombia, Tiệp, Ai Cập, Hungary, Ấn Độ, Nam Dương, Nam Phi, Ba Lan v.v.. sẽ làm hàng hóa Trung Cộng trở nên đắt đỏ so với các hàng hóa tương tự được sản xuất tại các quốc gia đang trỗi dậy.

HONG KONG KHÔNG PHẢI THIÊN AN MÔN

Chính sách tuyên truyền Đại Hán của Đặng Tiểu Bình thành công vì người dân Trung Quốc vốn đã bị đầu độc bằng luận điệu chống Tây Phương, chống Nhật ngay từ năm 1949 và dân chủ đối với đại đa số dân Trung Quốc lục địa vẫn còn xa lạ, trong khi đó các thế hệ người dân Hong Kong sinh ra và lớn lên với các giá trị tự do dân chủ.

Phong trào Thiên An Môn đòi hỏi nhiều đổi mới nhưng về căn bản vẫn chấp nhận tính đại diện của bộ máy cầm quyền CS trong khi phong trào dân chủ Hong Kong dứt khoát không chấp nhận chế độ CS.

Theo kết quả thống kê do Viện Đại Học Hong Kong công bố cuối tháng 6, 2019, khi trả lời câu hỏi “Bạn có hãnh diện mình là một công dân Trung Quốc?” 90 phần trăm người dân Hong Kong dưới 30 tuổi đã trả lời “Không”.

TÁC DỤNG CỦA KẾT QUẢ BẦU CỬ

Kết quả bầu cử làm cho luận điệu “thế lực thù địch” của bộ máy tuyên truyền CS không còn tác dụng. Không ai xúi giục mà chính người dân Hong Kong vừa chính thức lên tiếng với 2,9 triệu người hay 71 phần trăm cử tri đi bỏ phiếu.

Kết quả bầu cử cũng giúp cho các quốc gia dân chủ như Mỹ, Anh, Pháp, Đức, Canada v.v.. có những biện pháp thích nghi, chính đáng nhằm bảo vệ quyền tự do của người dân Hong Kong khi cần thiết. Nói rõ hơn, Hong Kong không còn là “một khu hành chánh đặc biệt” như Vương Nghị nói mà là một “trái độn” (buffer zone) trong cuộc Chiến Tranh Lạnh Thái Bình Dương đa diện.

Chiến thắng lớn của phe dân chủ trong cuộc bầu của Hội Đồng Quận không chỉ là một cái tát vào mặt Tập Cận Bình mà còn là một khẳng định ý muốn được sống trong tự do dân chủ của đại đa số dân Hong Kong.

CHỌN LỰA NÀO DÀNH CHO TẬP?

Cách giải quyết chiến tranh thương mại với Mỹ trong giai đoạn đầu còn cho thấy Tập tỏ ra bối rối khi phải đối phó với một nước vừa là đối tác thương mại số một, vừa là cường quốc kinh tế số một và cũng vừa là kẻ thù số một.

Hoang tưởng về sức mạnh Trung Quốc và ảo tưởng về “giấc mơ Trung Hoa” được dùng làm cơ sở lý luận cho “tư tưởng Tập Cận Bình” đang bốc thành hơi.

Cách tổ chức kỷ niệm 70 năm thành lập nhà nước CSTQ thu hẹp và co cụm năm nay so với lần kỷ niệm rầm rộ nhân dịp 60 năm cho thấy chính y cũng nhận ra những nguyên nhân có tính cơ chế đang làm rung chuyển chế độ CS tại Trung Quốc.

Không có nhiều chọn lựa dành cho Tập.

Trong thời gian tới Tập có thể phải thay đổi chiến thuật. Một mặt, Tập sẽ nghiêng về đàm phán, thỏa hiệp, “hòa giải” và mặt khác đổ thêm nhiều tiền của và nhân lực vào chính sách “sức mạnh mềm” để từng bước phục hồi vị trí của đảng CSTQ, chinh phục trái tim, nhận thức và cả bao tử của người dân Hong Kong.

Tờ The South China Morning Post, tờ báo do đảng viên CSTQ Jack Ma làm chủ, chế ngự lãnh vực truyền thông tại Hong Kong. The South China Morning Post rất khôn khéo để tránh lộ diện công khai là phương tiện tuyên truyền của Bắc Kinh nhưng cũng luôn kết luận theo kiểu “đồng tiền nào cũng có hai mặt” tức CS lục địa không chỉ toàn là xấu như người ta nói.

Mọi chọn lựa của Tập mang đặc tính trấn áp bằng bạo lực nếu có sẽ đồng nghĩa với tự sát.

CÓ LIÊN QUAN GÌ ĐẾN VIỆT NAM?

Chuyện gì xảy ra tại Trung Cộng hay có ảnh hưởng đến cơ chế chính trị tại Trung Cộng cũng ít nhiều có liên quan đến Việt Nam. Hong Kong cũng vậy.

Vì lý do địa lý chính trị và tư tưởng CS, những biến động kinh tế chính trị tại Trung Cộng là một nhắc nhở cho những ai còn quan tâm đến vận mệnh Việt Nam. Đừng ngồi im chờ Trung Cộng sụp đổ mà phải tích cực hành động để khỏi bị cuốn vào cơn lốc và đi lên cùng thời đại.

Khát vọng tự do dân chủ là khát vọng của con người dù là người Hong Kong hay người Việt. Cao trào dân chủ Hong Kong lần nữa khẳng định dân chủ hóa Việt Nam là ngã “thoát Trung” duy nhất và không có ngã nào khác.

Lịch sử nhân loại cho thấy, sự suy tàn của một đế quốc thường là cơ hội dẫn tới sự hồi sinh và trỗi dậy của các nước nhỏ từng là một phần, lệ thuộc hay bị đô hộ bởi đế quốc nhưng cũng có nhiều trường hợp các nước nhỏ cũng suy tàn và biến mất theo bụi tro đế quốc./.