Động thái quyết liệt này chỉ là một trong nhiều biện pháp mà chính quyền Saudi Arabia đang làm đối với cuộc xung đột ngoại giao đang diễn ra với Canada. Sự việc bắt đầu từ khi bà Bộ Trưởng Ngoại Giao Canada, Chrystia Freeland, gửi ra một tweet, “Canada quan tâm nghiêm trọng về việc bắt giữ thêm các nhà hoạt động xã hội dân sự và quyền phụ nữ tại Saudi Arabia, trong đó có bà Samar Badawi. Chúng tôi kêu gọi chính quyền Saudi thả ngay lập tức họ và những nhà hoạt động nhân quyền ôn hòa khác.”

Bà Samar Badawi là em gái của ông Raif Badawi, một nhà hoạt động nhân quyền Saudi bị kết án tù 10 năm vào năm 2014 về tội cáo buộc là xúc phạm đến Hồi giáo. Gia đình ông phải trốn chạy tỵ nạn sang Canada và nay là công dân của nước này. Riêng bà Samar Badawi từng được trao giải Phụ Nữ Can Đảm trên Thế Giới vào năm 2012 của Bộ Ngoại Giao Hoa Kỳ thời ông Obama.

Chính quyền Saudi nhảy xổm lên như đụng phải ổ kiến lửa. Họ cáo buộc Canada là can thiệp vào nội tình của vương quốc Saudi, là vi phạm chủ quyền của vương quốc Saudi. Họ triệu hồi đại sứ Saudi tại Canada, ra lệnh cho đại sứ Canada tại Saudi phải rời trong vòng 24 tiếng. Cạnh đó chính quyền Saudi đông lạnh các thỏa thuận về đầu tư và kinh doanh mới ký kết với Canada. Saudi ngừng không gửi bệnh nhân qua Canada chữa bệnh nữa, và dự tính sẽ đưa các bệnh nhân đang điều trị tại Canada qua xứ khác.

Phản ứng của chính quyền Saudi Arabia khiến thế giới ngỡ ngàng. Việc lên tiếng về nhân quyền của các chính quyền phương Tây, kể cả Canada, là chuyện rất bình thường. Các nước bị chỉ trích thì ậm ừ cho qua chuyện cho đến khi nào bị áp lực quá thì mới nhượng bộ.

Tại vương quốc Saudi Arabia hiện nay quyền lực đang nằm trong tay Hoàng Thái Tử Mohammed bin Salman, người sẽ kế vị vua cha. Trong giai đoạn chuẩn bị nắm quyền Thái tử Salman có nhiều biện pháp để thanh trừng tham nhũng trong giới hoàng gia, hoặc để thanh trừng nội bộ, tùy theo góc nhìn. Ông cũng có một số biện pháp cải tổ được hoan nghênh như cho phép phụ nữ được quyền lái xe.

Tuy nhiên cũng như tất cả các nhà độc tài với quyền sinh sát trong tay, khó ai chịu nổi những phê bình chỉ trích. Báo chí tại vương quốc Saudi Arabia thì dĩ nhiên chỉ ca tụng thái tử Salman nào là sáng suốt, nào là anh minh. Không quen bị chỉ trích, thái tử Salman bực tức với lời tweet của Ngoại Trưởng Canada cũng như khó chịu với chỉ trích của báo giới Canada về một số việc khác liên quan đến thỏa thuận bán vũ khí cho Saudi. Hình ảnh mới về Saudi Arabia mà thái tử Salman muốn tạo dựng đối với thế giới bị nhạt nhòa qua đêm.

Còn phản ứng của Canada thì sao? Bộ Ngoại Giao Canada lên tiếng, “Canada sẽ luôn luôn lên tiếng để bảo vệ nhân quyền, kể cả quyền phụ nữ và tự do ngôn luận khắp thế giới. Chính quyền chúng tôi sẽ không bao giờ ngần ngại trong việc xiển dương các giá trị này và tin rằng đối thoại đóng vai trò quan trọng trong ngoại giao quốc tế.”

Trong khi Hoa Kỳ thời ông Trump dường như lạnh nhạt với việc lên tiếng cho nhân quyền thì việc Canada mạnh mẽ lên tiếng sẽ làm cho giới hoạt động nhân quyền khắp nơi trên thế giới ấm lòng.

Xin dành một tràng pháo tay cho Canada.

***

CTM Media – Ông Raif, 34 tuổi, có gia đình, là một nhà văn đối kháng tại Saudi Arabia. Bị bắt vào năm 2012 và bị kết án 10 năm tù và đánh 1000 roi (thực hiện trong 20 tuần) vì tội phỉ báng và bỏ đạo Hồi. Ông Badawi đã bị đánh 50 phát roi đầu vào ngày 9/1/2015 nhưng lần đánh thứ hai đã bị đình lại từ đó đến nay, không rõ lý do, có thể là vì sức khoẻ yếu của ông Badawi mà vợ ông là bà Ensaf Badawi cho rằng ông sẽ không sống nổi nếu bị đánh tiếp.