Có nên rút tiền tiết kiệm khỏi nhà băng Việt Nam?

Trong khi vụ 245 tỉ đồng của khách hàng Chu Thị Bình gửi tiết kiệm ở Ngân hàng TMCP Xuất nhập khẩu Việt Nam (Eximbank) bị mất kéo dài cả năm chưa giải quyết được, thì lại thêm một vụ mất hơn 50 tỉ đồng của 6 khách hàng cũng tại ngân hàng này.

Theo kết luận của cơ quan cảnh sát điều tra, từ năm 2012 đến tháng 8-2016, Nguyễn Thị Lam, nhân viên ngân quỹ Phòng Giao dịch Eximbank Đô Lương, Nghệ An đã có hành vi lừa dối để khách hàng ký vào lệnh chi, ký khống ủy nhiệm chi, cũng như một số chứng từ Lam giả mạo chữ ký khách hàng, lừa dối nhân viên ngân hàng để rút khỏi hệ thống số tiền hơn 50 tỉ đồng trong số tiền gửi tiết kiệm của 6 khách hàng tại Eximbank.

Lam còn nhận 570 triệu đồng của một khách hàng để mở sổ tiết kiệm nhưng chiếm đoạt luôn. Đáng nói, dù đã chấm dứt hợp đồng lao động với Eximbank từ 7-4-2016, nhưng Lam vẫn lập được các hồ sơ thủ tục chiếm đoạt tiền gửi tiết kiệm của khách hàng tại Eximbank đến hơn 34,2 tỉ đồng.

Ngày 21-9-2016, Lam đến Cơ quan Cảnh sát điều tra Công an Nghệ An tự thú. Số tiền chiếm đoạt, Lam khai dùng chi trả cho những sổ tiết kiệm của khách hàng khác gửi tại ngân hàng, dùng để mua đất, đầu tư, cho vay lãi suất cao, làm nhà…

Trước đó, vụ mất 245 tỉ đồng tiền gửi tiết kiệm tại Eximbank liên quan đến bà Chu Thị Bình được thông tin rộng rãi và gây sốc cho dư luận. Vụ việc này được phát hiện cách đây 1 năm. Đến đầu tháng 2-2018, Cơ quan Cảnh sát điều tra Bộ Công an (C44) đã có công văn xác định Eximbank là người bị hại trong vụ án hình sự “lừa đảo chiếm đoạt tài sản”, Lê Nguyễn Hưng (nguyên Phó giám đốc Eximbank chi nhánh TP.HCM) lập chứng từ giả mạo liên quan đến các tài khoản tiết kiệm của bà Bình để chiếm đoạt hơn 245 tỉ đồng của Eximbank.

“Hiện nay, Cơ quan điều tra đã ban hành kết luận điều tra, Viện kiểm sát nhân dân tỉnh Nghệ An đã ban hành cáo trạng và Tòa án vẫn đang quá trình xem xét giải quyết, vẫn chưa có bất kỳ bản án có hiệu lực pháp luật nào được ban hành. Vì thế mọi ý kiến nêu trong kết luận điều tra hay bản cáo trạng mới chỉ là ý kiến từ phía Cơ quan điều tra hay Viện kiểm sát nhân dân tỉnh Nghệ An, chưa phải là quyết định cuối cùng và có hiệu lực pháp luật phải thi hành. Do đó các ý kiến của ông, bà yêu cầu Eximbank phải ngay lập tức thanh toán, Eximbank chưa thể thực hiện”. Đó là nội dung trong một văn bản trả lời 6 khách hàng của Eximbank, về vụ chính ngân hàng này làm mất hơn 50 tỉ đồng tiền gửi của 6 khách hàng này tại Eximbank.

Về pháp lý, lẽ ra sau khi có kết luận của cơ quan điều tra như nói trên, Eximbank phải trả tiền cho khách hàng. Tuy nhiên, ở cả 2 vụ việc, Eximbank đều muốn khách hàng chờ phán quyết của tòa. Lý do là từ tiền lệ của vụ án Huỳnh Thị Huyền Như.

“Tiền lệ án Huyền Như”

Huỳnh Thị Huyền Như (nguyên quyền Trưởng Phòng Vietinbank Chi nhánh Điện Biên Phủ, TP.HCM) được cho là chiếm đoạt tiền của Navibank với số tiền là 200 tỉ đồng.

“Hội đồng xét xử (HĐXX) nhận định các bị cáo đã tạo điều kiện cho Huyền Như chiếm đoạt của Navibank số tiền 200 tỉ đồng. Việc điều tra, truy tố và xét xử là đúng người, đúng tội và không oan sai. Việc các bị cáo cho rằng bị ép cung là không có căn cứ bởi vì các bị cáo đều tại ngoại, có viết tường trình đúng quy định pháp luật. HĐXX nhận định Navibank đã hưởng lợi số tiền hơn 24,3 tỉ đồng nhờ lãi suất ngoài. Chính vì vậy, quan điểm của các bị cáo, luật sư cho rằng 10 bị cáo không phạm tội là không có căn cứ. Toà cho rằng việc Viện Kiểm sát không đưa các tài liệu như sao kê, bản án phúc thẩm số 02… liên quan đến số tiền chiếm đoạt tại Navibank, dẫn đến thiếu tính xác thực, nhưng HĐXX xét thấy điều này không ảnh hưởng đến tính chất của vụ án. Các bản án này đã có hiệu lực không bị kháng nghị, cần rút kinh nghiệm”. (Trích phần tuyên án tại phiên hình sự sơ thẩm, ngày 19-3-2018)

Theo cách hiểu của tòa, thì việc 10 bị cáo ở Navibank mang tiền từ ngân hàng của mình sang gửi bên Vietinbank Chi nhánh Điện Biên Phủ, TP HCM, để sau đó bị Huỳnh Thị Huyền Như chiếm đoạt, thì lỗi ở đây là thuộc về cá nhân 10 bị cáo và Huỳnh Thị Huyền Như. Vietinbank không có trách nhiệm phải hoàn trả số tiền gửi này.

“Khi vụ án Huyền Như xảy ra, hầu như ai cũng đặt câu hỏi về việc Huyền Như là ai mà có tài xuất chúng đến độ chỉ với 1 chức vụ nhỏ là quyềnTrưởng Phòng giao dịch của Vietinbank mà có thể khuynh đảo giới tài chính ngân hàng trong 4 năm, lừa 4.000 tỉ đồng các công ty, ngân hàng với vô số các chuyên gia giỏi một cách dễ dàng đến thế… Phải chăng Vietinbank là nơi ngọa hổ tàng long, chỉ một quyền Trưởng Phòng giao dịch nho nhỏ cũng có sức mạnh hơn nhiều lãnh đạo các ngân hàng khác tập hợp lại?

Kết quả điều tra của Cơ quan điều tra và Viện Kiểm sát đã khám phá ra sự thật bất ngờ hơn nữa: Huyền Như chỉ dùng 1 chiêu bài “lãi suất cao”, tự ký giả chứng từ, nhờ tay thợ vô danh làm giả vài con dấu và thế là ung dung chuyển/rút tiền hàng chục ngàn tỉ từ vô số các tài khoản của khách hàng tại Vietinbank một cách dễ dàng. Thật là đơn giản. Và kết quả điều tra này cũng làm chúng tôi bất ngờ. Khi điều tra thì Cơ quan điều tra và Viện Kiểm sát hình như không kiểm chứng lại lời khai nhận tội của Huyền Như mà xem như mặc nhiên đúng, không cần phải chứng minh. Kẻ lừa đảo đã thừa nhận và khai nhận mọi tội trạng rồi, chỉ cần mang ra xử và kết án là xong”.

Bị cáo Nguyễn Giang Nam, nguyên phó Tổng Giám đốc Navibank đã nói lời sau cùng đầy cay đắng như vậy trước khi tòa tuyên án.

Cảnh báo hệ lụy domino

Trao đổi với người viết vào sáng ngày 24-3-2018, luật sư Đặng Đình Mạnh (Đoàn Luật sư TP.HCM) cho rằng từ vụ án Huỳnh Thị Huyền Như, uy tín của hệ thống ngân hàng Việt Nam bị sụt giảm nghiêm trọng. Như trong vụ Eximbank hiện tại, không chỉ gây bức xúc cho người mất tiền, cách giải quyết của ngân hàng này đang khiến người gửi tiền hoang mang.

“Nhiều khách hàng đã từng hỏi tôi cách thức lưu giữ tiền nhàn rỗi an toàn ngoài két sắt trong nhà họ? Thông thường, tôi đều khuyên họ nên gởi tiền vào ngân hàng và nếu chọn một ngân hàng Nhà nước là tốt nhất. Đương nhiên, bên cạnh những ưu điểm an toàn khi nhờ ngân hàng giữ tiền giúp cho mình, thì tôi vẫn phải nêu những khả năng rủi ro. Tỷ như giá trị đồng tiền mất giá khi lạm phát, đôi khi, tiền lãi ngân hàng cũng không đủ bù đắp phần mất giá…

Tôi đã tin vào chính sự tư vấn của mình chỉ cho đến một ngày Thánh Cô Huyền Như hiển thánh, thì bản chất bất tín của một số lãnh đạo ngân hàng Việt Nam mới bắt đầu bộc lộ rõ một cách đáng sợ, làm lung lay uy tín ngân hàng Việt Nam đến tận gốc rễ.

Trước đó, tuy chẳng bao giờ đạt mức uy tín như ngân hàng ở các cường quốc ngân hàng như Thụy Sĩ, nơi uy tín đã là huyền thoại… Nhưng suốt một thời gian khá dài, hệ thống ngân hàng Việt Nam vẫn được lầm tưởng là an toàn với công chúng khi họ tin cậy ký thác tiền gởi của mình.

Bạn cứ thử hình dung vào một ngày đẹp trời, xách va li đầy ắp tiền, bạn bước chân vào trụ sở ngân hàng XYZ, ký thác tiền nhàn rỗi của mình. Ở đấy, họ dành cho bạn nụ cười niềm nở nhất. Đương nhiên, bạn được ký hợp đồng với giám đốc ngân hàng. Khi ra về, cầm trong tay chứng từ tiền gởi ghi đúng với giá trị tiền mà bạn đã mang đến… thì chẳng còn gì làm bạn phải ưu tư nữa, cứ kê chân cao, ăn no, ngủ kỹ chờ hạn thái lai.

Một ngày khác, cũng đẹp trời không kém ngày bạn tung tăng mang tiền đến ký thác cho ngân hàng, thì nơi đó, họ nhã nhặn báo cho biết về số tiền bạn gởi đã bị ma nữ Huỳnh Thị Huyền Như nào đó cuỗm sạch mất rồi?!