Hàng trăm giáo viên ở Đắk Lắk bị cắt hợp đồng: Mới chỉ là bắt đầu

Blog Nguyễn Anh Tuấn – RFA |

Không khó để cảm nhận được nỗi hoang mang của các giáo viên ở huyện Krong Pak, Đăk Lăk khi đột ngột nhận được quyết định thanh lý hợp đồng, đồng nghĩa với việc chẳng những vỡ mộng vào biên chế ổn định suốt đời, mà còn buộc phải chia tay với bục giảng sau nhiều năm gắn bó, để bắt đầu một tương lai bất định.

Tuy nhiên, họ sẽ không cô độc khi mà tới đây sẽ có hàng chục ngàn giáo viên khác trên khắp cả nước rơi vào tình cảnh tương tự.

Cớ sự là vì Hội nghị Trung ương 6 tháng 9 năm ngoái về đổi mới hệ thống chính trị, thay vì đặt trọng tâm vào cắt giảm biên chế hành chính và công an một cách đáng kể nhằm giảm nhũng nhiễu cho người dân và doanh nghiệp, thì lại nhắm vào đối tượng chính là viên chức sự nghiệp (y tế, giáo dục…) vốn cung ứng những nhu cầu thiết yếu liên quan tới chất lượng cuộc sống của người dân. [1]

Nghe có vẻ như một lựa chọn ngược đời, nhưng chẳng đáng ngạc nhiên chút nào, vì (1) nhóm hành chính và công an có ưu thế về quyền lực hơn hẳn so với y bác sĩ hay thầy cô giáo của khối sự nghiệp để phản ứng lại kế hoạch giảm biên chế, và (2) giảm biên chế ở khối sự nghiệp còn giúp chính quyền chuyển được gánh nặng trong việc cung ứng phúc lợi xã hội cho người dân khi mà đi cùng với đó là bệnh viện, trường học dần phải tự chủ tài chính và lộ trình là chỉ 3 năm nữa người dân phải trả đầy đủ các chi phí y tế, giáo dục.

Vấn đề này lại còn đặc biệt trầm trọng trong ngành giáo dục. Khoảng chục năm qua, lợi dụng việc phân bổ giáo viên không hợp lý (thừa thiếu cục bộ), giới lãnh đạo giáo dục ở các địa phương (sở, phòng, hiệu trưởng) đã phóng đại tình trạng thiếu giáo viên để tuyển ào ạt các giáo viên hợp đồng, mà vài trăm con người đang hoang mang ở Đăk Lăk là một phần nhỏ trong số đó.

Các cấp lãnh đạo giáo dục này thực sự nhắm tới điều gì khi làm như vậy? Đơn giản thôi, 100-200 triệu cho mỗi trường hợp được chia theo tỷ lệ nội bộ họ tự biết với nhau. Đây là nguồn cơn của những câu chuyện mà chúng ta nghe đã nhàm tai ở Việt Nam khi một người quen nào đó có con cái vừa tốt nghiệp ngành sư phạm.

Ấy cũng là câu trả lời cho thắc mắc của nhiều thầy cô ở Đăk Lăk là vì sao lãnh đạo biết thừa biên chế mà vẫn ký hợp đồng [2]. Ký cho vài người được vài trăm triệu thì vài chục người, vài trăm người sẽ kiếm được tiền tỷ, chục tỷ, thì tội gì không ký khi mà nhiệm kỳ của mình có được bao lâu và không dễ để ngồi được vị trí này.

Đổi tiền lấy biên chế trở thành một thứ “bình thường mới” trong xã hội Việt Nam. Chỉ có điều trong trường hợp này các gia đình xuống tiền cho con em đi dạy có lẽ đã bắt đầu hiểu, hóa ra tiền của họ chỉ đổi được một hi vọng có biên chế, chứ không phải là biên chế. Vậy nên biết bao người chấp nhận gắn bó cả chục năm trời với đồng lương hợp đồng thấp lè tè; ấy cũng chỉ là để nuôi mộng một ngày vào được biên chế để ổn định suốt đời.

Mà càng như thế thì lại càng làm giàu cho lãnh đạo ngành giáo dục – những người chỉ cần ve vẩy vài tờ giấy biên chế đủ khiến rất nhiều giáo viên hợp đồng phải bỏ tiền bạc và rất nhiều thứ khác nữa vào cuộc đua mà chỉ một số ít đánh đổi nhiều nhất mới giành được chiến thắng.

Bởi thế, điều tệ hại nhất trong chế độ chúng ta đang sống đôi khi không nằm ở sự đàn áp, mà ở chỗ khiến con người ta, ngay cả khi giản dị chỉ muốn làm giáo viên, cũng dây không ít thì nhiều vào vòng bất lương. Nghĩa là, ai cũng phải đóng cả hai vai, thủ phạm lẫn nạn nhân, trong cùng một bi kịch.

Người nữ giáo viên trong clip đang lan truyền trên mạng xã hội đã đặt câu hỏi thật hay: “Ai trả cho chúng tôi tuổi thanh xuân?” Có thể hiểu là cô ấy đang đòi lại những gì đã bỏ ra – tiền bạc, thời gian, công sức – cho giấc mơ biên chế từng được hứa hẹn nhưng nay đã tan thành mây khói. Xin đáp với cô giáo thế này, chẳng ai giúp được cô ngoài chính cô và những người đã, đang và sẽ chịu chung cảnh ngộ với cô. Thay vì than vãn, van nài, khóc lóc, hãy tập hợp nhau lại, bắt đầu từ huyện Krong Pak, sau đến tỉnh Đăk Lăk và rồi trên cả nước, bằng bất cứ phương cách nào có thể, từ truyền thông cho đến đình công, từ lên mạng đến xuống đường, để đòi lại công bằng cho mình và những người chung cảnh ngộ với mình. Không đứng lên bằng tất cả khả năng của mình và dám chấp nhận rủi ro từ việc đứng lên đó, thì làm sao xứng đáng nhận được sự ủng hộ của cộng đồng.

Khi mà thầy cô, tuy có lợi thế từ sự trọng vọng của xã hội, nhưng chẳng thể tập hợp được để có một tiếng nói đủ trọng lượng trong chính sách giáo dục quốc gia, cách thức tuyển dụng giáo viên cũng như lựa chọn lãnh đạo giáo dục thì thân phận của các thầy cô rồi đây cũng chỉ như những nhân viên thời vụ, bấp bênh trước cảm tình yêu ghét tùy tiện của chủ nhân ông – những lãnh đạo ngành giáo dục mà thôi.

—

[1] https://vov.vn/chinh-tri/dang/tiep-tuc-sap-xep-to-chuc-lai-cac-don-vi-su…

[2] http://vietnamnet.vn/vn/giao-duc/nguoi-thay/thua-giao-vien-nhung-van-ky-…