Phiên tòa chính trị: kiểu gì cũng chết!

Ánh Liên (VNTB)

Có hai điểm nổi bật ở một phiên tòa chính trị ở Việt Nam là: lời nói cuối cùng của bị cáo, và những tuyên bố trong quá trình xét xử của chủ tòa.

Án chính trị: án bỏ túi!

Ông Đinh La Thăng sắp sửa hầu tòa vụ án PVN mất 800 tỉ đầu tư vào OceanBank.

Xét cho đến cùng thì đây bản chất là phiên tòa chính trị với phương pháp xét xử và định tội là: án bỏ túi.

Và vì là phiên tòa chính trị với bản chất như thế, nên kết cuộc phiên tỏa xử ông Đinh với những nhà đấu tranh nhân quyền cơ bản là giống nhau.

Tương tự là vụ xét xử ông Trịnh Xuân Thanh, điều nổi bật trong xét xử là Tòa và phía Viện kiểm soát liên tục áp tội cho ông Thanh, và người duy nhất bảo vệ ông Thanh là Ls của ông ấy – Ls Nguyễn Văn Quynh. Nhưng dù tỏ ra dân chủ đến bao nhiêu đi chăng nữa, thì ngay trong quá trình xét xử, LS Quynh cũng liên tục bị tòa làm khó bằng cách… ngắt lời, đến mức ông Ls phải bày tỏ sự phản đối: HĐXX ngắt lời nên LS mất mạch hỏi, giờ không biết hỏi gì.

Nếu phiên tòa được đẩy đến mức độ cao trào là ‘tranh luận’ – vốn thiếu hụt trong các phiên tòa hình sự, thì sẽ dẫn đến việc ‘chủ tọa phiên tòa mời luật sư ra ngoài’.

Một bạn đọc và là Ls Nguyễn Duy Bình đã phê phán cách ứng xử này trong một phản hồi rằng: Quyền tranh luận và đưa ra các tài liệu, chứng cứ để chứng minh phải được HĐXX tôn trọng – tuân thủ pháp luật. Tuy nội quy phiên tòa do HĐXX quy định nhưng hành vi tố tụng của HĐXX cũng phải tuân theo Bộ luật tố tụng, họ không thể muốn làm gì thì làm, muốn cắt thì cắt, muốn đuổi thì đuổi.

Đồng tình với quan điểm đó, bạn đọc Duy Kha của báo PLO đã nhấn mạnh: Lấy quyền HĐXX mà đuổi luật sư thì còn gì công lý cho bị cáo nữa. Vai trò của Tòa án phải là vai trò trung tâm trong việc bảo vệ công lý trên cơ sở luật pháp để bảo vệ Pháp luật và bảo vệ quyền lợi của bị cáo tránh oan sai. Thế nhưng HĐXX cứ lấn át luật sư bên bị cáo khác gì bênh vực bên công tố?

Điều đó cho thấy rằng, ngay trong bối cảnh mà tính thượng tôn pháp luật cần được tôn trọng, thì những người cầm cân công lý lại tìm cách xé rào. Họ xé rào bởi đơn giản đó là án bỏ túi, là án chính trị, là án xét xử cho có!

72 năm tòa án thiếu vắng công lý?

Năm 2017, giới truyền thông đưa tin, TAND Tp. Hồ Chí Minh áp dụng mô hình xét xử mới theo Thông tư số 01/2017/TT-TANDTC quy định về phòng xử án, theo đó luật sư ngồi ngang hàng với đại diện Viện kiểm sát. Vậy là sau 72 năm – kể từ thời điểm Sắc lệnh số 33C (13.09.2945) thành lập 9 Tòa án nhân dân đầu tiên thuộc thể chế xã hội chủ nghĩa, nguyên tắc bình đẳng giữa bên buộc tội và bên gỡ tội đã được thực hiện về mặt… hình thức (vị trí chỗ ngồi)!

Và vì cải thiện được chỗ ngồi, nên câu hỏi đặt ra: trong 72 năm vừa qua, có bao nhiêu vụ án là ‘Xử đúng kẻ phạm tội, xử đúng tội trạng, xử đúng pháp luật, xử đúng lúc’ như lời tổng kết Hội nghị ngành tòa án năm 1979 của ông Thủ tướng Thủ tướng Phạm Văn Đồng? Và có phải vì tính hình thức của luật sư mới được xác lập, nên đây là nguyên nhân dẫn đến oan sai và bỏ túi? Làm biến dạng nghiêm trọng cán cân công lý trong ngành tư pháp Việt Nam?

Chỉ biết, thế kỷ XXI, án chính trị hay những vụ án được chỉ đạo, nó không khác gì phiên bản của tòa án xử nhóm Lộc Vàng vào những năm thuộc thế kỷ XX Cái tòa án mà theo nhạc sĩ Tô Hải trong Hồi ký một thằng hèn đã bày tỏ, suốt phiên tòa năm ấy, Chánh án chỉ sử dụng cụm câu: ‘Im miệng! Đồ ngoan cố’ để cắt lời người bị buộc tội. Không hề có ai bào chữa.’.

Nay thì khác hơn, có người bào chữa, nhưng đối với cựu quan chức thì HĐXX ngắt lời, đe dọa đuổi ra ngoài. Còn đối với những nhà bất động chính kiến thì HĐXX mang tính tượng trưng, thậm chí nếu luật sư càng bào chữa thì số án càng tăng nặng. Nguyên do từ đâu? Lấy ví dụ Điều 258, trong bài viết trên BBC Việt ngữ, Ls Đặng Đinh Mạnh thừa nhận, nếu thân chủ bị truy tố với tội danh theo Điều 258, thì chưa luật sư nào bào chữa thành công cả. Không phải Điều 258 nó kỳ diệu đến mức đổi trắng thành đen, hay vì luật sư kém cỏi, mà vì ‘ngành tư pháp xứ sở này vận hành theo cung cách như vậy’.

Do đó, tại phiên tòa chính trị, án là án chết, nghĩa là,…cãi kiểu gì cũng chết!

Trong phiên tòa chính trị vì thế chỉ đáng chú ý ở 2 điểm, một là lột tả sự bẻ cong cán cân công lý của HĐXX, hai là thể hiện nhân cách và sự bản lĩnh của bị cáo qua lời nói sau cùng của họ.

Nếu Trịnh Xuân Thanh gửi ý ngầm qua Đức rằng mình không phải ‘đầu thú’ qua câu nói tưởng chừng như vô thưởng, vô phạt là ‘sau khi bản án có hiệu lực, bị cáo muốn sang Đức thăm vợ con, nếu có chết thì cũng trong vòng tay vợ con’, thì những nhà đấu tranh dân chủ dõng dạc với lựa chọn con đường mà mình theo, như cách Mẹ Nấm tuyên bố tại tòa: Nếu cho tôi làm lại từ đầu, tôi vẫn đi con đường này.

Ánh Liên

***

Chánh án: Anh có nhận là đã đánh nhạc của Tư sản, là đồi truỵ không?

Toán xồm: Dạ!Thưa quý toà, con chỉ đánh những gì in trên đĩa của Liên Sô, của Tiệp Khắc, của Cộng Hoà Dân Chủ Đức thôi ạ!

Chánh án: Anh nói láo! Thế Paloma,Santa Lucia là của ai?

Toán Xồm: Dạ! Paloma là của nước bạn Cuba ạ! Còn Santa Lucia là dân ca Ý ạ! Nhà xuất Bản của nhà nước đã in và sân khấu nhà nước đã có nhiều ca sỹ biểu diễn ạ!

Chánh án: Vậy anh có biết cha cha cha là cái gì không?

Toán Xồm: Dạ! Có ạ! Đây là một nhịp điệu xuất xứ cũng tại nước bạn Cuba ạ!

Chánh án: Thế còn Tango bleu chắc anh cũng đổ cho Cuba hết hả?

Toán xồm: Dạ không! Tango là một điệu nhảy ác-giăng-tin nhưng đã được quốc tế hoá, vừa rồi Đoàn xiếc Tiệp Khắc sang ta và các nước Xã Hội Chủ Nghĩa đều sử dụng cả ạ!

Chánh án: Nhưng người ta đánh khác, còn anh đánh khác!!? Đừng có ngụy biện!

Toán Xồm: Dạ! Đánh y hệt ạ! Chỉ có thua họ về nhạc cụ họ tốt hơn,… chứ nếu chúng con có đầy đủ nhạc cụ như họ thì chúng con chẳng thua gì họ cả ạ!

Chánh án: Anh hãy im miệng! Đồ ngoan cố!

Cái cuộc xét xử,toà án thì ở hội trường thư viện Trung ương, Quan toà nói gần như hết buổi và khi thấy mình bị “hố”thì luôn xử dụng cái câu “Im miệng! Đồ ngoan cố” để cắt lời người bị buộc tội.Không hề có ai bào chữa (lúc này cái chức danh luật sư đã bị gạt ra khỏi tự điển Việt Nam).

Nguồn: Nhật ký một thằng hèn