Kéo và đẩy: Quan hệ Việt-Trung nhìn từ chuyến thăm của CT Tập Cận Bình

Tác giả: Lê Hồng Hiệp – Nghiên Cứu Quốc Tế

Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình đã tiến hành chuyến thăm cấp Nhà nước tới Hà Nội vào ngày 12-13/11/2017 sau khi tham dự hội nghị thượng đỉnh các nhà lãnh đạo kinh tế APEC tại Đà Nẵng. Theo một nghĩa nào đó, chuyến thăm là một sự kiện quan trọng vì đó là chuyến thăm thứ hai của ông Tập tới Hà Nội trong vòng 2 năm. Hồi tháng 11/2015, khi ông Tập tiến hành chuyến thăm cấp nhà nước đầu tiên tới Việt Nam trong vai trò lãnh đạo tối cao của Trung Quốc, quan hệ song phương mới chỉ phục hồi sau sự kiện khủng hoảng giàn khoan tháng 5/2014 vốn đứa quan hệ song phương xuống mức thấp nhất trong vòng hai thập niên. Ít nhất là trên bề mặt, chuyến thăm năm 2017 dường như giúp củng cố xu hướng tăng cường quan hệ song phương. Tuy nhiên, bối cảnh chiến lược và các động lực của quan hệ song phương đã có những thay đổi quan trọng trong vòng 2 năm qua khiến cho việc đánh giá tầm quan trọng thực sự của chuyến thăm đối với quan hệ song phương cũng như bối cảnh chiến lược khu vực trở nên khó khăn hơn.

Bài viết này đánh giá tầm quan trọng của chuyến thăm bằng cách định vị nó trong bối cảnh địa chính trị khu vực cũng như các động lực thường xuyên biến đổi của quan hệ song phương. Bài viết bắt đầu với phần điểm lại quan hệ song phương kể từ sau Khủng hoảng gian khoan năm 2014, sau đó xem xét các kết quả chính trong chuyến thăm của ông Tập. Tiếp theo, bài viết phân tích các yếu tố “kéo và đẩy” vốn vừa đưa hai nước xích lại gần nhau, vừa đẩy họ ra xa nhau. Cuối cùng, bài viết đánh giá tầm quan trọng của chuyến thăm đối với quan hệ song phương cũng như khu vực.

Quan hệ Việt – Trung kể từ sau Khủng hoảng giàn khoan 2014

Tháng 5/2014, Trung Quốc đã hạ đặt giàn khoan dầu khổng lồ HD-918 sâu trong vùng đặc quyền kinh tế của Việt Nam. Sự cố này đã làm bùng nổ hơn hai tháng đối đầu căng thẳng giữa lực lượng hàng hải của hai nước và châm ngòi cho hai cuộc bạo loạn chống Trung Quốc tại Việt Nam. Cuộc khủng hoảng đã làm sứt mẻ nghiêm trọng niềm tin song phương và đưa quan hệ hai nước xuống mức thấp nhất kể từ sau khi bình thường hóa năm 1991.

Sau khi khủng hoảng kết thúc vào tháng 7/2014, hai bên đã có các bước đi nhằm khôi phục quan hệ với việc lãnh đạo hai nước trao đổi các chuyến thăm thường xuyên hơn. Vào tháng 4/2015, Tổng Bí thư Đảng Cộng sản Việt Nam Nguyễn Phú Trọng đã có chuyến thăm chính thức tới Trung Quốc. Ông Trọng đã được Trung Quốc dành cho các nghi lễ lễ tân trang trọng nhất với màn chào mừng bằng 21 phát đại bác cùng các thiết đãi xa hoa trong dấu hiệu cho thấy Trung Quốc đang cố gắng xoa dịu các mối quan ngại an ninh của Việt Nam và giành lại sự tin cậy chính trị từ Hà Nội. Vào tháng 11/2015, Chủ tịch Tập Cận Bình đáp lễ bằng một chuyến thăm Hà Nội và phát biểu trước Quốc hội Việt Nam. Đầu năm 2016, dàn lãnh đạo mới của Việt Nam đã được bầu lên tại Đại hội 12 của Đảng cộng sản Việt Nam. Ông Trọng đã cử đặc phái viên tới Bắc Kinh để báo cáo cho các lãnh đạo Trung Quốc về kết quả đại hội. Trung Quốc đáp lễ khi Chủ tịch Tập cũng cử đặc phái viên của mình tới Hà Nội sau khi Đảng Cộng sản Trung Quốc tiến hành thành công Đại hội lần thứ 9 hồi tháng 10/2017.

Chỉ trong vòng một năm sau khi ban lãnh đạo mới của Việt Nam được bầu lên tại Đại hội 12, tất cả ba lãnh đạo cao nhất của Việt Nam đều đã thăm Trung Quốc. Cuối tháng 9/2016, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc đã có chuyến thăm chính thức tới Trung Quốc đã tham dự Hội chợ thương mại và đầu tư Trung Quốc- ASEAN tại Nam Ninh. Đầu năm 2017, Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đã có một chuyến thăm khác tới Bắc Kinh và Hàng Châu, theo sau đó là chuyến thăm cấp nhà nước của Chủ tịch nước Trần Đại Quang tới Bắc Kinh hồi tháng 5/2017, trong đó ông cũng tham dự Hội nghị thượng đỉnh Vành đai và Con đường về Hợp tác Quốc tế. Chuyến thăm của ông Tập tới Hà Nội ngay sau khi ông tái đắc cử chức Tổng Bí thư Đảng Cộng sản Trung Quốc càng củng cố hơn nữa sự cải thiện quan hệ giữa hai bên.

Quan hệ kinh tế song phương cũng đã chứng kiến những cải thiện vượt bậc trong vòng 2 năm qua. Cụ thể, theo Bộ Công thương Việt Nam, thương mại hai chiều đã tăng 7,9% lên mức 71,9 tỷ đô la năm 2016. Theo đó, Trung Quốc vẫn là đối tác thương mại lớn nhất của Việt Nam, chiếm khoảng 20,5% tổng kim ngạch thương mại của cả nước. Việt Nam cũng đã trở thành đối tác thương mại lớn nhất của Trung Quốc trong khối ASEAN và là đối tác thương mại lớn thứ 9 của Trung Quốc trên toàn cầu. Đáng chú ý là thâm hụt thương mại của Việt Nam với Trung Quốc, vốn là một mối quan ngại lớn của Chính phủ Việt Nam, đã giảm 13,67% năm 2016 và tiếp tục giảm xuống trong năm 2017 (Bạch Huệ, 2017; Minh Hữu, 2017).

Trong khi đó, đầu tư của Trung Quốc vào Việt Nam cũng đã tăng mạnh trong những năm gần đây. Tới tháng 4/2017, Trung Quốc đã trở thành nhà đầu tư nước ngoài lớn thứ 8 tại Việt Nam với 1.616 dự án FDI trị giá 11,19 tỷ đô la Mỹ (Phúc Nguyên, 2017). Trong 5 tháng đầu năm 2017, đầu tư của Trung Quốc đã tăng gấp đôi so với cùng kỳ năm trước lên mức 1 tỷ đôla Mỹ, đưa Trung Quốc trở thành nhà đầu tư nước ngoài lớn thứ tư của Việt Nam trong giai đoạn này, chỉ xếp sau Hàn Quốc, Nhật Bản và Singapore (CafeF, 2017). Sự gia tăng đầu tư của Trung Quốc là một biểu hiện đáng chú ý nếu xét tới thái độ tiêu cực của công chúng Việt Nam đối với ảnh hưởng kinh tế của Trung Quốc nói chung và đầu tư của Trung Quốc nói riêng. Các mối quan hệ thương mại và đầu tư được cải thiện đã giúp củng cố nền tảng kinh tế của quan hệ song phương và mang lại một điểm sáng trong bức tranh tổng thể của quan hệ Việt – Trung.

Các kết quả chính của chuyến thăm

Trước khi chuyến thăm bắt đầu, trong một động thái ngoại giao hiếm có, Chủ tịch Tập đã cho đăng một bài viết mang tựa đề “Mở ra cục diện mới hữu nghị Trung – Việt” trên tờ Nhân Dân, cơ quan ngôn luận chính thức của Đảng Cộng sản Việt Nam (Xi, 2017). Bài viết nhắc lại tình hữu nghị truyền thống giữa hai nước, đặc biệt là sự giúp đỡ của Trung Quốc dành cho sự nghiệp giải phóng dân tộc của Việt Nam. Sau khi đề cao việc “hợp tác thực chất giữa hai nước không ngừng được mở rộng và đi vào chiều sâu”, ông Tập đã đưa ra năm tầm nhìn của mình cho quan hệ song phương, bao gồm: “nắm vững định hướng, mưu cầu tầm cao mới về tin cậy chiến lược”, “sâu sắc hợp tác, kiến tạo bố cục mới hội nhập lợi ích”, “mở rộng giao lưu, củng cố nền tảng mới tương thân, tương ái giữa nhân dân”, “tăng cường điều phối, tạo dựng điểm sáng mới hợp tác đa phương”, và “tập trung cho đại cục, tiếp tục viết nên trang sử mới láng giềng thân thiện”. Về vấn đề biển Đông, vốn vẫn là trở ngại lớn nhất trong quan hệ song phương, ông Tập gợi ý:

Chúng ta cần xuất phát từ đại cục cải cách, phát triển, ổn định của mỗi nước và hữu nghị Trung – Việt, kiểm soát các mâu thuẫn và bất đồng, kiên trì hiệp thương hữu nghị, tìm kiếm giải pháp cơ bản và lâu dài cho vấn đề trên biển mà hai bên đều có thể chấp nhận được. Chúng ta cần thực hiện toàn diện và hiệu quả “Tuyên bố về ứng xử của các bên ở Biển Ðông”, tích cực thúc đẩy tham vấn về “Bộ Quy tắc ứng xử ở Biển Ðông”, cùng nhau giữ gìn hòa bình và ổn định trên Biển Ðông (Xi, 2017).

Giọng điệu tích cực và mang tính xây dựng của ông Tập trong bài viết đã được phản ánh trong bản tuyên bố chung mà hai bên đưa ra cuối chuyến thăm. Bản tuyên bố chung đề cập nhiều hoạt động hợp tác khác nhau giữa hai nước cũng như giữa hai đảng cộng sản. Tuy nhiên, khoảng 90% nội dung của bản tuyên bố gần như y hệt bản thông cáo chung được đưa ra sau chuyến thăm của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng tới Trung Quốc hồi tháng Giêng 2017.

Một hoạt động hợp tác đáng chú ý được nêu trong bản tuyên bố chung là việc hai bên thỏa thuận thực hiện một bản ghi nhớ chung trước đó về việc kết nối Sáng kiến Vành đai và Con đường với sáng kiến “Hai hành lang, một vành đai kinh tế” của Việt Nam vốn được thông qua hồi năm 2004. Điều này phù hợp với mong muốn của Trung Quốc là đưa các dự án hạ tầng hiện hữu hoặc đã có từ lâu vào trong khuôn khổ của Sáng kiến Vành đai và Con đường mới được đề xuất. Theo tuyên bố chung, hai bên đang lập kế hoạch xây dựng một tuyến đường sắt khổ tiêu chuẩn nối tỉnh biên giới Lào Cai với Hà Nội và Hải Phòng, có thể được tài trợ một phần bởi nguồn vốn từ Trung Quốc. Cho tới nay, bất chấp sự ủng hộ của Việt Nam dành cho Sáng kiến Vành đai và Con đường , chưa một dự án hạ tầng mới nào ở Việt Nam được xác định do Sáng kiến này bảo trợ. Trong khi đó, các sáng kiến hợp tác kinh tế khác được nêu trong bản tuyên bố chung bao gồm việc thiết lập các khu hợp tác kinh tế xuyên biên giới và việc sử dụng đồng Nhân dân tệ trong quan hệ đầu tư và thương mại song phương vẫn chưa đạt được những tiến triển đáng kể nào dù đã được thảo luận mấy năm nay.

Về hợp tác quân sự và an ninh, không có sáng kiến mới nào được nêu ra. Bản tuyên bố chỉ nhắc lại các cam kết song phương trước đây như tăng cường hợp tác quốc phòng – an ninh và thực thi pháp luật, thực hiện Tuyên bố Tầm nhìn Chung về Hợp tác Quốc phòng tới năm 2025, sử dụng đường dây nóng giữa hai Bộ Quốc phòng một cách hiệu quả, tổ chức giao lưu quốc phòng biên giới và đối thoại quốc phòng chiến lược, và tiến hành các cuộc tuần tra chung trên Vịnh Bắc Bộ. Những biện pháp hợp tác này ít thực chất và dường như chủ yếu nhằm mục đích duy trì sự can dự giữa hai bên với nhau và làm cho quan hệ song phương trông có vẻ toàn diện hơn.

Về vấn đề Biển Đông, hai bên không đưa ra một sáng kiến mới nào để quản lý tốt hơn các tranh chấp này mà thay vào đó nhắc lại các cam kết xử lý ổn thỏa các vấn đề và thúc đẩy hợp tác nhằm duy trì hòa bình và ổn định trên Biển Đông. Hai bên cũng thống nhất đẩy nhanh đàm phán về việc phân định khu vực ngoài cửa Vịnh Bắc Bộ và hướng tới việc sớm ký kết một Bộ Quy tắc Ứng xử của các Bên trên Biển Đông (COC). Tuy nhiên, các cam kết này đã được đưa ra trong các bản tuyên bố chung trước đây và vẫn chưa có tiến triển thực chất. Trong khi đàm phán về việc phân định vùng biển ngoài cửa Vịnh Bắc Bộ đã bị bế tắc hơn 10 năm nay thì giữa hai bên vẫn tồn tại khác biệt rất lớn về lập trường đối với bản chất pháp lý cũng như phạm vi áp dụng của COC, khiến việc sớm ký kết một bản COC có hiệu quả vẫn là một khả năng xa vời.

Trong chuyến thăm hai bên đã ký 15 văn bản hợp tác trên nhiều lĩnh vực khác nhau và một số hợp đồng thương mại với giá trị không được tiết lộ. Chủ tịch Tập cũng đã khánh thành Cung Hữu nghị Việt – Trung và Trung tâm Văn hóa Trung Quốc tại Hà Nội. Tổ hợp này có giá trị đầu tư 800 tỷ đồng, hai phần ba trong số đó là do Trung Quốc viện trợ không hoàn lại. Lễ động thổ công trình này được tiến hành năm 2004 nhưng mãi tới tháng 3/2015 việc xây dựng thực sự mới bắt đầu (Toàn Vũ, 2017). Vì vậy, công trình này có thể được xem như là một phần trong chiến dịch “tấn công quyến rũ” của Bắc Kinh nhằm cải thiện nhận thức của người Việt Nam đối với Trung Quốc vốn đã trở nên xấu đi rất nhiều sau sự kiện Khủng hoảng giàn khoan tháng 5/2014. Đây cũng là một phần trong nỗ lực của Trung Quốc nhằm mở rộng ảnh hưởng văn hóa của mình lên Việt Nam. Trớ trêu thay, Việt Nam dù là quốc gia Hán hóa mạnh nhất tại Đông Nam Á nhưng lại đang chống lại các ảnh hưởng văn hóa không mong muốn từ phương Bắc, một phần do tình cảm chống Trung Quốc ngày càng mạnh mẽ xuất phát từ tranh chấp Biển Đông. Ví dụ, một đề xuất của Bộ Giáo dục và Đào tạo và một số học giả nhằm đưa việc dạy tiếng Hoa vào chương trình giáo dục tiểu học đã bị phần lớn công chúng phản đối. Tương tự, chỉ mới có một Viện Khổng Tử hiện đang hoạt động tại Việt Nam so với 2 ở Malaysia, 4 ở Philippines, 6 ở Indonesia và 15 ở Thái Lan (Confucius Institute Headquarters, 2017).

Các nhân tố kéo – đẩy trong quan hệ Việt Trung

Chuyến thăm thứ hai của Chủ tịch Tập Cận Bình tới Hà Nội trong vòng hai năm theo sau một loạt các chuyến thăm của các lãnh đạo cấp cao Việt Nam tới Trung Quốc có thể được xem như chỉ dấu rõ ràng của việc hai bên nỗ lực cải thiện sự tin cậy song phương và khôi phục quan hệ sau một số sự cố gần đây liên quan đến tranh chấp Biển Đông. Tuy nhiên xu hướng quan hệ song phương vẫn chưa chắc chắn. Một số nhân tố “kéo và đẩy” đã khiến cho quan hệ song phương biến hóa thành những trạng thái khác nhau và thường xuyên thay đổi phụ thuộc vào sự thay đổi trọng lượng tương đối của những nhân tố này theo thời gian. Phức tạp hơn, một số nhân tố kéo lại chứa đựng các yếu tố đẩy và ngược lại, khiến cho việc đánh giá bức tranh cũng như chiều sâu thực tế của quan hệ song phương trở nên khó khăn hơn.

Yếu tố đầu tiên và quan trọng nhất giúp kéo hay bên lại gần nhau trong vòng ba năm qua chính là mong muốn khôi phục quan hệ song phương sau sự cố giàn khoan năm 2014. Tuy nhiên, do tranh chấp Biển Đông vốn là nguyên nhân gốc rễ của khủng hoảng 2014 cũng như các căng thẳng song phương vẫn chưa được giải quyết nên việc quan hệ hai bên ấm lên trong thời gian gần đây dường như là một quá trình thụ động và không bền vững. Nếu các căng thẳng lớn trên biển tiếp tục bùng phát, các tiến bộ gần đây trong quan hệ song phương có thể bị đảo ngược.

Một nhân tố khác kéo hai bên lại gần nhau hơn là quan hệ hợp tác kinh tế ngày càng sâu sắc giữa hai nước. Như đã đề cập ở phần trước, quan hệ thương mại và đầu tư song phương đã chứng kiến những bước tiến vững chắc trong những năm gần đây. Đặc biệt, thâm hụt thương mại được thu hẹp của Việt Nam với Trung Quốc và việc Trung Quốc tăng cường đầu tư vào Việt Nam đã làm cho quan hệ kinh tế song phương cân bằng hơn, mang lại một động lực lớn, đặc biệt là cho Việt Nam, nhằm duy trì quan hệ song phương thân thiết. Cùng lúc đó, các sáng kiến kinh tế khu vực mới của Trung Quốc như Ngân hàng Đầu tư Hạ tầng châu Á và Sáng kiến Vành đai và Con đường đã mang lại những không gian mới cho hợp tác kinh tế song phương. Nguồn vốn từ những sáng kiến này tỏ ra hấp dẫn đối với Việt Nam nếu xét tình trạng thâm hụt ngân sách lớn cũng như nhu cầu đầu tư cơ sở hạ tầng ngày một gia tăng của Hà Nội. Tuy nhiên, các quan ngại vẫn còn phảng phất trong quan điểm của Hà Nội về ảnh hưởng kinh tế không mong muốn của Bắc Kinh cũng như nhận thức tương đối tiêu cực của công chúng Việt Nam đối với các công trình hạ tầng và công nghiệp được tài trợ vốn bởi Trung Quốc (ví dụ, xem Hiep, 2017a, Chương 5) khiến cho tác động tích cực của các sáng kiến này lên quan hệ song phương bị hạn chế đáng kể.

Ý thức hệ cộng sản chung giữa hai nước từng là một yếu tố quan trọng giúp kéo hai nước lại gần nhau. Tuy nhiên, việc hai đảng cộng sản theo đuổi các cải cách kinh tế theo hướng thị trường tư bản chủ nghĩa và việc chủ nghĩa cộng sản sụp đổ ở Liên Xô và Đông Âu đã làm suy giảm tầm quan trọng của các cân nhắc về ý thức hệ trong quan hệ song phương. Cùng lúc đó, chủ nghĩa dân tộc đã trỗi dậy trở thành một trụ cột ngày càng quan trọng trong tính chính danh của hai đảng cộng sản, khiến cho hai nước có xu hướng tách rời nhau ngày càng xa hơn khi mỗi đảng đều cố gắng thể hiện hình ảnh như là người bảo vệ tối hậu cho chủ quyền quốc gia và toàn vẹn lãnh thổ trên Biển Đông. Do đó, giờ đây lợi ích quốc gia chứ không phải các lý tưởng cộng sản chung đang quyết định cách thức hai đảng cộng sản nhìn nhận và quản lý quan hệ song phương.

Cuối cùng, các thay đổi trong bối cảnh địa chiến lược khu vực cũng tạo ra các nhân tố “kéo và đẩy” mới, đóng góp vào các động lực vốn đã khó lường của quan hệ song phương. Do Trung Quốc tiếp tục trỗi dậy, các đối thủ địa chính trị khu vực của nước này, đặc biệt là Hoa Kỳ, Nhật Bản và Ấn Độ, đã tăng cường quan hệ chiến lược với Việt Nam nhằm ứng phó lại sức mạnh và ảnh hưởng ngày càng gia tăng của Trung Quốc. Chuyến thăm của Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump tới Hà Nội ngay trước chuyến thăm của ông Tập là một ví dụ rõ ràng cho nỗ lực đó. Cảm nhận được áp lực ngày càng tăng từ Trung Quốc trên Biển Đông, Việt Nam cũng cởi mở trước các động thái ngoại giao và chiến lược này của các cường quốc, điều có xu hướng đẩy Hà Nội ra xa Bắc Kinh.

Tuy nhiên, sự xích lại gần nhau giữa Việt Nam và các cường quốc cũng có xu hướng tạo ra một tác động “kéo” lên quan hệ Việt – Trung khi Bắc Kinh cũng cảm thấy cần kéo Việt Nam trở lại quỹ đạo của mình. Do vị trí địa lý quan trọng của Việt Nam, Trung Quốc sẽ không muốn thấy Việt Nam tham gia vào một liên minh chống Trung Quốc cùng với các cường quốc khác. Do đó, trong khi tìm cách bánh trướng trên Biển Đông, Trung Quốc cũng cố gắng để ít nhất giữ Việt Nam trong tầm với và thuyết phục Hà Nội về các lợi ích chiến lược của việc duy trì quan hệ thân thiết với Bắc Kinh và giữ khoảng cách với các đối thủ chiến lược của Trung Quốc, đặc biệt là Washington. Ví dụ, mặc dù Trung Quốc không đưa ra một phản ứng chính thức nào về chuyến thăm của Tổng thống Trump tới Hà Nội nhưng tờ Hoàn Cầu thời báo đã cho đăng một bài xã luận ngày 12/11/2017 tuyên bố rằng hợp tác Việt-Trung là “xu thế lớn” và các cường quốc bên ngoài đừng hòng tìm cách can thiệp vào quan hệ song phương để chia rẽ hai nước (Global Times, 2017). Về phần mình, càng xích lại gần các cường quốc khác thì Hà Nội càng cảm thấy có nhu cầu thúc đẩy quan hệ với Bắc Kinh. Một cách tiếp cận như vậy là cần thiết để giúp Hà Nội trấn an Bắc Kinh về chính sách đối ngoại cân bằng của mình cũng như đề phòng các phản ứng thái quá của Bắc Kinh.

Kết luận

Phân tích trên cho thấy các cải thiện trong quan hệ Việt – Trung có thể không thực chất và mối quan hệ có vẻ gần gũi giữa hai quốc gia bạn-thù (frenemy) lâu năm này có thể chỉ là trên bề mặt mà thôi. Các yếu tố kéo và đẩy trong quan hệ song phương khiến cho hai nước không thật lòng muốn xích lại gần nhau. Các lợi ích song phương trong hợp tác kinh tế có thể biện minh cho các nỗ lực của hai bên nhằm duy trì một mối quan hệ ổn định và hòa bình nhưng chúng vẫn chưa đủ lớn để mang lại một mức độ thân mật chiến lược giữa hai nước. Sự thiếu hụt niềm tin và sự khác biệt về lợi ích chiến lược sẽ không được cải thiện trong đoản và trung kỳ. Thay vào đó, chúng có thể trở nên trầm trọng hơn do các căng thẳng ngày càng gia tăng trên Biển Đông cũng như chủ nghĩa dân tộc đang trỗi dậy ở cả hai nước.

Do đó, các tiến triển gần đây trong quan hệ song phương nói chung và chuyến thăm của Chủ tịch Tập Cận Bình tới Việt Nam nói riêng sẽ khó có thể giúp chuyển biến quan hệ song phương một cách tích cực và có ý nghĩa. Tuy nhiên, hai bên sẽ tiếp tục cố gắng “ôm” lấy nhau. Trong khi Trung Quốc muốn giữ Việt Nam trong quỹ đạo của mình và ngăn Hà Nội ngã sâu hơn vào vòng tay của các đối thủ chiến lược thì Việt Nam, như tác giả đã nhận xét trong một bài viết gần đây (Hiep, 2017b, p. 7), cũng muốn tiếp tục “ôm chặt” Trung Quốc nhằm kiềm chế sự hung hăng của Bắc Kinh và tạo thuận lợi cho việc xích lại gần các cường quốc khác. Vì vậy, chuyến thăm ít có ý nghĩa đối với quan hệ song phương cũng như các động lực địa chính trị của khu vực.

***

Lê Hồng Hiệp là nghiên cứu viên chính tại Viện Nghiên cứu Đông Nam Á (ISEAS – Yusof Ishak Institute), Singapore.

Một phiên bản tiếng Anh của bài viết đã được đăng trên ISEAS Perspective, ngày 18/12/2017.

Tài liệu tham khảo

Bạch Huệ. (2017, 20 January). Kim ngạch 72 tỷ USD, Trung Quốc là đối tác thương mại lớn nhất của Việt Nam. VnEconomy Retrieved 4 December, 2017, from http://vneconomy.vn/thi-truong/kim-ngach-72-ty-usd-trung-quoc-la-doi-tac-thuong-mai-lon-nhat-cua-viet-nam-20170120125450465.htm

CafeF. (2017, 8 June). Trung Quốc ồ ạt đầu tư vào Việt Nam, mừng hay lo? Retrieved 4 December, 2017, from http://cafef.vn/trung-quoc-o-at-dau-tu-vao-viet-nam-mung-hay-lo-2017052911012889.chn

Confucius Institute Headquarters. (2017). Confucius Institute/Classroom Retrieved 6 December, 2017, from http://english.hanban.org/node_10971.htm

Global Times. (2017, 12 November). 社评：中越紧密合作大趋势外力休想篡改 Retrieved 7 December, 2017, from http://opinion.huanqiu.com/editorial/2017-11/11374852.html

Hiep, L. H. (2017a). Living Next to the Giant: The Political Economy of Vietnam’s Relations with China Under Doi Moi. Singapore: ISEAS Publishing.

Hiep, L. H. (2017b). Making Deals: President Trump’s Visit to Vietnam. ISEAS Perspective, 2017(86).

Minh Hữu. (2017, 1 October). 8 tháng đầu năm 2017 Việt Nam nhập siêu 17,7 tỷ USD từ Trung Quốc. Pháp luật Việt Nam Retrieved 4 December, 2017, from http://baophapluat.vn/tieng-noi-da-chieu/8-thang-dau-nam-2017-viet-nam-nhap-sieu-177-ty-usd-tu-trung-quoc-358274.html

Phúc Nguyên. (2017, 10 April). Trung Quốc đầu tư hơn 11 tỷ USD tại Việt Nam. Thời báo Tài chính Retrieved 4 December, 2017, from http://thoibaotaichinhvietnam.vn/pages/kinh-doanh/2017-04-10/trung-quoc-dau-tu-hon-11-ty-usd-tai-viet-nam-42312.aspx

Toàn Vũ. (2017, 13 November). Toàn cảnh Cung hữu nghị Việt – Trung mới khánh thành. Dan Tri Retrieved 6 December, 2017, from http://dantri.com.vn/xa-hoi/toan-canh-cung-huu-nghi-viet-trung-moi-khanh-thanh-20171113160207776.htm

Xi, J. (2017, 9 November). Mở ra cục diện mới hữu nghị Trung – Việt Retrieved 4 December, 2017, from http://www.nhandan.com.vn/chinhtri/item/34654802-mo-ra-cuc-dien-moi-huu-nghi-trung-viet.html