APEC 2017 và tương lai Việt Nam

So với lần tổ chức APEC 2006 tại Hà Nội, lần này CSVN đã dồn khá nhiều tiền bạc để phô trương sự phát triển của Việt Nam, nhất là thành phố Đà Nẵng sau 30 năm mở cửa từ 1986 đến nay.

Điều không may là ngay trước thềm Hội Nghị, bão Damrey đã đổ bộ lên các tỉnh miền Trung, quét sạch những trang trí chuẩn bị Hội nghị tại Thành phố Đà Nẵng nói riêng và khu phố cổ Hội An. Tuy cơn bão đã ngừng đúng lúc để cho thành phố Đà Nẵng chuẩn bị lễ khai mạc hôm mồng 6 tháng 11, nhưng những hình ảnh nhớp nhúa của thành phố sau trận bão đã bộc lộ cho hơn 10 ngàn đại biểu và phóng viên quốc tế đến dự Hội Nghị thấy rõ bóng dáng thật của một đất nước đã và đang phát triển đầy khập khễnh.

Để chuẩn bị cho Hội Nghị APEC lần thứ 25, CSVN đã cho các báo đài đồng loạt phổ biến bài viết ký tên GS-TS Trần Đại Quang, với chủ đề “Vun đắp tương lai chung trong một thế giới đang chuyển đổi”; một chủ đề nghe như có định hướng Trung Quốc. Nó mang âm hưởng của “Tư Tưởng Tập Cận Bình” vừa được đưa ra trong Đại Hội Đảng 19 của Trung Cộng: “Quân giải phóng nhân dân sẽ hoàn thành sứ mệnh và nhiệm vụ trong thời đại mới; nuôi dưỡng ý thức mạnh mẽ về cộng đồng dân tộc Trung Quốc; giữ vững công lý trong khi theo đuổi các lợi ích chung; làm việc để xây dựng một cộng đồng chia sẻ tương lai cùng nhân loại; tuân theo nguyên tắc thực hiện tăng trưởng chung thông qua đàm phán và cộng tác; và theo đuổi Sáng kiến Vành đai và Con đường.”

Qua bài viết này, CSVN muốn bày tỏ sự mong ước được chung tay xây đắp sự thịnh vượng trong khu vực Á Châu – Thái Bình Dương với hai nỗ lực chính yếu là tự do hóa thương mại và an ninh khu vực. Để làm được điều này, ông Trần Đại Quang đã “khẳng định” chủ trương đa dạng hóa, đa phương hóa và hội nhập quốc tế sâu rộng trong thời gian tới.

Như tên gọi, APEC là diễn đàn hợp tác kinh tế của 21 quốc gia thành viên, được coi là quy mô nhất của thế giới chiếm tổng cộng 39% dân số toàn cầu, 59% GDP thế giới, 48% thương mại quốc tế và chiếm khoảng 53% tổng nguồn vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI).

CSVN hiện đã ký kết hiệp định thương mại với 18 nước thành viên của APEC, trong đó có 7 quốc gia được coi là thị trường xuất khẩu lớn nhất của Việt Nam hiện nay là Hoa Kỳ, Trung Quốc, Nhật Bản, Hàn Quốc, Hồng Kông, Mã Lai và Tân Gia Ba.

Trong khi đó, do những quan điểm khác nhau ngày một quá lớn giữa các quốc gia, khiến cho tiến trình đàm phán trong tổ chức mậu dịch thế giới (WTO) đã bị đình trệ từ năm 2001 trong vòng đàm phán Doha. Trước sự bế tắc chung của WTO như vậy, đa số các quốc gia hiện nay có xu hướng chuyển sang đàm phán song phương FTA hơn là tiếp tục quan tâm vào hợp tác đa phương và khu vực.

Ngoài ra, trong báo cáo của Tổng Cục Hải Quan cho biết trong 10 tháng của năm 2017, Hoa Kỳ là thị trường xuất khẩu lớn nhất của CSVN trong khối APEC, với kim ngạch 34,53 tỷ USD, chiếm tỷ trọng 28,7% (với mức thặng dư mậu dịch 32 tỷ Mỹ Kim năm 2016). Đứng thứ 2 là thị trường Trung Quốc với kim ngạch 26,47 tỷ USD (với mức thâm thủng mậu dịch 48 tỷ Mỹ Kim năm 2016), chiếm tỷ trọng 22%. Nhật Bản đứng thứ 3 với 13,85 tỷ USD, chiếm tỷ trọng 11,5%.

Với những dữ kiện nói trên cho thấy là dù CSVN có cố gắng thúc đẩy quan hệ thương mại đa phương, tăng cường hợp tác đầu tư và nối kết khu vực, nền kinh tế của Việt Nam khó đi ra khỏi gọng kềm của ba cường quốc kinh tế hàng đầu hiện nay là Hoa Kỳ, Trung Quốc và Nhật Bản.

Nói cách khác, Hội Nghị APEC không phải là nơi để CSVN tìm kiếm sự hợp tác kinh tế, hay mở rộng thương mại với các quốc gia thành viên, mà chỉ là nơi phô diễn những giá trị biểu kiến, khỏa lấp sự lệ thuộc của chính họ đối với Hoa Kỳ và Trung Quốc, vốn là hai nền kinh tế quyết định vận mạng sống còn của chế độ CSVN hiện nay.

Thật vậy, Hội Nghị APEC tuy được đánh giá là diễn đàn kinh tế lớn nhất trong khu vực Á Châu – Thái Bình Dương và thế giới; nhưng từ ngày thành lập vào năm 1989 cho đến nay, do sự khác biệt quá lớn về kích thước của mỗi nền kinh tế, chính sách thuế khóa và nhất là sự xuất hiện một số xu hướng dân túy, bảo hộ mậu dịch, chống toàn cầu hóa sau cuộc khủng hoảng tài chánh vào năm 2008, khiến cho APEC đã không phát triển như mong muốn.

Vào năm 1994, tại Hội Nghị ở Bogor, Nam Dương, các nhà lãnh đạo Khối APEC đã đưa ra quyết tâm theo đuổi mục tiêu tự do hóa thương mại và đầu tư vào năm 2020 đối với các thành viên đang phát triển. Và trong Hội nghị 2017 tại Đà Nẵng, các quốc gia cũng tiếp tục khẳng định quyết tâm này trong Tuyên bố chung; nhưng với những kết quả của Hội Nghị cho thấy là viễn cảnh hoàn tất các mục tiêu Bogor vào năm 2020 chẳng khác gì bầu trời u ám của Thành Phố Đà Nẵng trong trận bão Damrey.

Lý do quá hiển nhiên là những quốc gia có nền kinh tế lớn như Nga, Nhật Bản, Trung Quốc, Hoa Kỳ vân, vân… đang phải giải quyết những vấn đề chính trị nội bộ và nhất là thay đổi chính sách kinh tế nên không còn quá quan tâm đến hội nhập như ngày xưa.

Hiện nay, sự cạnh tranh giữa Hoa Kỳ và Trung Quốc ngày một lớn, ảnh hưởng rất tiêu cực lên các định hướng chiến lược của APEC, nhất là việc xây dựng khu vực thương mại tự do Á Châu Thái Bình Dương (FTAAP). Với chủ trương bảo hộ mậu dịch và đòi hỏi các nước phải “chơi sòng phẳng với Hoa Kỳ” qua tuyên bố của Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump tại Đà Nẵng hôm 10 tháng 11 cho thấy là Hoa Kỳ đang đẩy mạnh tiến trình song phương hơn là đa phương.

Trong bối cảnh đó, tương lai của Việt Nam ngày một bị xiết chặt giữa hai gọng kềm Hoa Kỳ và Trung Quốc. Nói cách khác là Việt Nam hoàn toàn bị chi phối bởi các tác động về kinh tế, chính trị và an ninh từ chính hai siêu cuờng này cho đến khi nó bị phá sản bởi cái gọi là “kinh tế thị trường theo định hướng xã hội chủ nghĩa”.

Sự phá sản này đã bắt đầu khi ông Nguyễn Xuân Phúc cố tạo thành tích kinh tế để khỏa lấp sự khủng hoảng nội bộ do chiến dịch “dựng lò – đốt củi” của ông Nguyễn Phú Trọng gây ra, bằng cách buộc Tổng Cục Thống Kế cho dựng lên con số tăng trưởng 7,4% GDP trong quý III, trước sự ngỡ ngàng của dư luận, khi quý I chỉ đạt được 5,46% và 6,17% trong quý II. Trong khi đó, Ngân hàng phát triển Á Châu (ADB) cho rằng CSVN đạt được mức tăng trưởng 6.3% GDP là quá sức cho năm 2017.

Nói tóm lại, APEC 2017 tại Đà Nẵng là tuần lễ bắn pháo bông, cơ hội cho lãnh đạo CSVN phô trương sự cầm quyền, nhưng không mang lại lợi ích gì cho người dân.

Lý Thái Hùng – Web Việt Tân