Một năm thảm họa Formosa (4/2016-4/2017)

Ngày 30/8

– 18 tổ chức XHDS kêu gọi khởi kiện Formosa.

– Một số luật sư tham gia Liên danh Phục vụ Công lý đang có mặt tại Hà Tĩnh để trợ giúp hàng ngàn hộ dân khiếu kiện đòi bồi thường thiệt hại do phía công ty Formosa gây ra. Luật sư Nguyễn Duy Bình, người tham gia liên danh này cho rằng công văn hướng dẫn của chính quyền “còn mập mờ” và “dân có quyền đòi bồi thường bằng tranh chấp dân sự”.

THÁNG 9: SỰ KIÊN CƯỜNG CỦA BÀ CON GIÁO DÂN

Ngày 1/9

 – Khoảng 2.500 đến 3000 người giáo dân của hai giáo xứ Quý Hòa và Phú Yên thuộc giáo phận Vinh đã biểu tình phản đối Formosa hôm 1/9.

– Tại giáo xứ Quý Hòa giáo dân đi từ nhà thờ Quý Hòa đến Ủy ban thị Xã Kỳ Anh, khi vừa đến quốc lộ 1A họ bị lực lượng an ninh giật hết biều ngữ, khẩu hiệu. Khoảng 200 viên công an xã, công an thị xã đã được điều động đến, họ dựng hàng rào ở rất nhiều điểm trên quốc lộ 1 A.

– Cùng lúc đó gần 1.000 giáo dân xứ Phú Yên, Quỳnh Lưu cũng xuống đường biểu tình, họ đi từ nhà thờ Phú Yên đến bến thuyền cách nhà thờ 4 km, rất nhiều biều ngữ khẩu hiệu phản đối Formosa được giăng lên cũng như an ninh, thường phục và sắc phục đứng ở đường nhưng không có bất kỳ xô xát nào xảy ra. Lý do của cuộc biều tình tập trung nhiều giáo xứ không gì khác ngoài các đòi hỏi thiết thực cho cuộc sống người dân tại nơi xảy ra thảm họa môi trường. Ngoài ra, có yêu cầu miễn giảm học phí trong năm học mới cho con em những gia đình bị tác động bởi thảm họa môi trường do Formosa gây nên.

Ngày 5/9

– Gần 1.000 học sinh tại xã Kỳ Hà (thị xã Kỳ Anh, Hà Tĩnh) không được bố mẹ cho đến lớp. Theo chính quyền địa phương, tại trường mầm non Kỳ Hà chỉ có 140 trong 330 em đến dự khai giảng, ở trường tiểu học là 132/694 học sinh, tỷ lệ này với THCS Hà Hải là 285/530.

Ngày 13/9

– Thảm hoạ ô nhiễm môi trường biển miền Trung do công ty TNHH Gang Thép Hưng Nghiệp Formosa gây ra từ đầu tháng Tư đến nay vẫn còn để lại rất nhiều ảnh hưởng nghiêm trọng đến đời sống của ngư dân bốn tỉnh. Đời sống của các hộ gia đình làm nghề đánh bắt cá vẫn tiếp tục lâm vào cảnh thuyền phải nằm bờ. Cho dù chính phủ đã công bố con số 500 triệu USD bồi thường thiệt hại cho các nạn nhân, nhưng đến nay, rất nhiều người cho biết họ vẫn chưa nhận được số tiền đó.

– Ban Hỗ Trợ các nạn nhân thảm hoạ ô nhiễm môi trường biển được được thành lập theo quyết định của Đức Giám Mục Phaolo Nguyễn Thái Hợp, Toà Tổng Giám mục Giáo phận Vinh. Theo Toà Giám Mục Giáo Phận Vinh, cho đến nay, Giáo phận đã nhận được khoảng 7 ngàn lá đơn kêu cứu của các giáo dân xứ Đông Yên, Quý Hoà, Song Ngọc, Cồn Sẻ, Xuân Hoà…xin giúp đỡ trong việc minh bạch về bồi thường thiệt hại.

Ngày 16/9

– Vào ngày 16/9, người dân ở xã Kỳ Phương đã phát hiện rất nhiều cá chết dạt vào bờ biển đèo Con cách nhà máy Formosa chừng 5km mà chưa rõ nguyên nhân. Vào chiều ngày 15/9 lực lượng Phòng Cảnh sát môi trường (PC49) Công an Hà Tĩnh đã phát hiện một tàu chở Bô Xít từ Trung Quốc nhập vào Formosa, trước những động thái đó cho thấy chính quyền đang dung túng cho Formosa.

 – Trong một diễn tiến gần đây, ngày 16 tháng 9, Toà Hình sự Quốc tế – ICC đưa ra một chính sách mới, đó là các nhà chính trị và giới chủ nhân các công ty tòng phạm trong những vụ cướp đất đai, phá rừng nhiệt đới hoặc làm nhiễm độc nguồn nước có thể sẽ bị đưa ra toà ở La Haye như những kẻ tội phạm.

– Tối 16/9, tại Trung Tâm Công Giáo thuộc thành phố Santa Ana, đông đảo giáo dân và đồng hương ở Orange County và các vùng phụ cận đã cùng thắp nến cầu nguyện cho sự vẹn toàn lãnh thổ Việt Nam và yếm trợ cho nạn nhân của thảm họa Formosa.

Ngày 18/9

– Sáng Chủ nhật 18/9, gần 2.000 người thuộc tổ dân phố Tây Yên thuộc xứ Dũ Yên, phường Kỳ Thịnh, Thị xã Kỳ Anh đã đứng lên biểu tình phản đối Formosa “xả chất thải chảy qua sông Quyền trước khi đổ ra biển”.

Ngày 20/9

– Ngày 20/9, liên bộ Tài nguyên, Y tế, Nông nghiệp công bố thông tin theo đó người dân có thể sử dụng hải sản tầng nổi ở 4 tỉnh ven biển miền Trung, nơi vừa trải qua thảm họa môi trường. Bộ Y tế chỉ khuyến cáo hải sản tầng đáy chưa an toàn. Về chi tiết Bộ Y tế cho biết qua nghiên cứu, hiện nay tất cả hải sản như cá ngừ, cá thu, cá nục các loại, cá chỉ vàng, bạc má, cá hố, cá bò, cá cam, cá trích, cá đối, cá cơm và các loại hải sản sống ở tầng nổi, hải sản tại đầm nuôi của 4 tỉnh Hà Tĩnh, Quảng Bình, Quảng Trị và Thừa Thiên-Huế đều an toàn để dùng làm thực phẩm.

Tuy vậy Bộ Y tế nhấn mạnh là hải sản sống ở tầng đáy trong vòng 25 km tính từ bờ chưa an toàn để sử dụng làm thực phẩm. Những loại hải sản sống ở tầng đáy ven biển miền Trung bao gồm ghẹ, tôm, tôm tít, ốc, mực, cá đuối, cá đục, bạch tuộc, cua đá và các loài khác.

Trong khi đó giới khoa học cho rằng việc công bố nước biển, cá biển an toàn không thuyết phục vì trước đó Bộ tài nguyên môi trường và các Sở cấp dưới chỉ thực hiện phân tích nước biển mà không nạo vét trầm tích đáy biển để tìm kim loại nặng.

 Ngày 22/9

 – Thông cáo báo chí từ văn phòng của Luật sư Trần Vũ Hải cho biết đã hoàn tất hồ sơ cho người dân hơn 1.100 hộ gia đình thuộc giáo xứ Đông Yên xã Kỳ Lợi, huyện Kỳ Anh, tỉnh Hà Tĩnh gửi lên Quốc Hội và chính phủ Việt Nam yêu cầu trích cho họ 2.000 tỷ, trong số tiền 11 ngàn 500 tỷ mà Formosa đã bồi thường.

 Ngày 26/9

 – Sáng ngày 26/9, gần 600 giáo dân ở Quỳnh Lưu, Nghệ An đã đến toà án thị xã Kỳ Anh, Hà Tĩnh, nơi Formosa đặt trụ sở, để nộp đơn kiện Formosa vì đã hủy hoại môi trường và gây thiệt hại cho gia đình họ. Việc này được giới luật sự xem là bước ngoặc trong dân chúng Việt Nam.

– Ngoài ra, xứ Phú Yên và vùng lân cận tập trung tại giáo xứ để đến Tòa án đưa đơn khỏi kiện nhà máy Formosa vì đã gây thảm họa môi trường ảnh hưởng đến sức khỏe và công ăn việc làm của người dân.

– Giáo xứ đã thuê 20 xe ô tô để đưa đón họ. Tuy nhiên công an đã làm khó dễ các nhà xe khiến cho một nửa trong họ không đến được theo như hợp đồng.

– Khoảng 540 người vào Kỳ Anh để nộp hồ sơ. Đa số là người dân ở giáo xứ Phú Yên, các vùng lân cận, xã Vĩnh Yên, Quỳnh Phương, Quỳnh Lộc.. và dân cư trong huyện Quỳnh Lưu của Nghệ An.

– Linh mục Đặng Hữu Nam, người đã dẫn đầu người dân tới tòa án để nộp đơn, bị chính quyền tỉnh Nghệ An đề nghị Giám mục Giáo phận Vinh hạn chế hoạt động, cáo buộc ông “nói xấu Đảng, Nhà nước” và “lợi dụng sự cố môi trường biển tại một số tỉnh miền Trung” để biểu tình, khiếu kiện “tạo thêm nhiều diễn biến phức tạp mới”.

Ngày 27/9

 – Sáng ngày 27/9 hàng trăm giáo dân các giáo xứ Đông Yên, Mạnh Sơn, Dũ Lộc, Quý Hòa tiếp tục cùng nhau về Kỳ Anh hợp sức với giáo dân Phú Yên đưa đơn kiện Formosa, dưới sự hướng dẫn của Lm Đặng Hữu Nam.

– Tối ngày 27/9, Tòa án Nhân dân Thị xã Kỳ Anh đã nhận 506 bộ hồ sơ của các hộ ngư dân khởi kiện đòi bồi thường thiệt hại. Formosa nói với truyền thông Đài Loan rằng họ đã nhận được toàn bộ thông tin liên quan đến các vụ kiện, nhưng cho rằng vấn đề này sẽ do chính phủ Việt Nam giải quyết, Công ty không can dự vấn đề này, và do đó không thể bình luận.

Ngày 30/9

– Thủ tướng Việt Nam Nguyễn Xuân Phúc ban hành Quyết định về định mức bồi thường thiệt hại cho các đối tượng tại các tỉnh Hà Tĩnh, Quảng Bình, Quảng Trị và Thừa Thiên Huế bị thiệt hại do sự cố cá chết. Bảy nhóm đối tượng thiệt hại gồm: khai thác hải sản, nuôi trồng thủy sản, sản xuất muối, hoạt động kinh doanh thủy sản ven biển, dịch vụ hậu cần nghề cá, dịch vụ du lịch – thương mại ven biển và thu mua – tạm trữ thủy sản. Ông Lương Văn Linh, cựu chủ tịch xã Kỳ Văn, huyện Kỳ Anh, tỉnh Hà Tĩnh, cho biết, trước quyết định ban hành định mức bồi thường của chính phủ mới ra, người dân ở những xã bị ảnh hưởng ít thì dường như đã đồng tình, nhưng những xã bị ảnh hưởng nhiều thì chưa đồng tình lắm và vẫn biểu tình.

– Chính quyền tỉnh Hà Tĩnh bác bỏ ý tưởng về tour du lịch có tên “Cá và Thép” tại 4 tỉnh miền Trung, nơi môi trường biển bị ô nhiễm trầm trọng do nguồn thải từ công ty gang thép Formosa Hà Tĩnh vào đầu tháng Tư vừa qua.

– Ý tưởng tour du lịch Cá Và Thép cũng đã gặp sự phản đối từ công chúng. Nhiều người còn cho rằng đặt tên các khu du lịch mà đưa cá hay thép vào nghe có vẻ như đang quảng cáo cho Formosa, là thủ phạm gây thảm họa môi trường ở miền Trung.