Một năm thảm họa Formosa (4/2016-4/2017)

Công ty gang thép Hưng Nghiệp Formosa đã xả chất cực độc trong vụ chạy thử nghiệm nhà máy vào cuối tháng 3 năm 2016 đã tạo ra một thảm họa kinh hoàng cho không chỉ người dân 4 tỉnh (Hà Tĩnh, Quảng Bình, Quảng Trị, Thừa Thiên – Huế) mà còn ảnh hưởng môi trường lâu dài trên toàn thể đất nước Việt Nam.

Trong năm qua, nhà cầm quyền CSVN đã làm gì đối với thảm họa này và người dân Việt Nam đã hành động ra sao để hiệp thông với các bà con ngư dân, giáo dân miền Trung để tranh đấu đòi đóng cửa nhà máy Formosa. Bài tổng hợp sau đây ghi lại những diễn biến kéo dài một năm qua với những dấu ấn đáng lưu ý trên hành trình đấu tranh bảo vệ môi trường của người dân Việt Nam ở trong và ngoài nước (Hình ảnh tổng hợp từ internet).

***

THÁNG 4 ĐEN: CÁ CHẾT HÀNG LOẠT TỪ VŨNG ÁNG

Ngày 6 đến 8/4

– Phát hiện cá nuôi trong 18 lồng bè và 2 hồ nuôi tôm thuộc 3 xã trong Thị Xã Kỳ Anh (Hà Tĩnh) chết hàng loạt, thiệt hại lên đến hàng tỷ đồng.

Ngày 11/4

– Trung Tâm Quan Trắc Môi Trường và Bệnh Thủy Sản Miền Bắc thông báo kết quả quan trắc đột xuất hiện tượng cá chết bất thường tại các địa phương trong tỉnh Hà Tĩnh.

Ngày 19/4

– Cục Thủy Sản đã cử các đoàn công tác đến làm việc các tỉnh có hiện tượng cá chết hàng loạt. Các đoàn công tác đã thu giữ 42 mẫu cá. Các mẫu đã gửi đi kiểm tra.

Ngày 20/4

– Sau gần 2 tuần lễ cá chết hàng loạt, ông Võ Tuấn Nhân, Thứ trưởng Bộ Môi trường mới yêu cầu chính quyền các địa phương có cá chết “phải tổ chức tuyên truyền rộng rãi để dân không xử dụng cá làm thực phẩm cũng như thức ăn chăn nuôi.”

Ngày 21/4

– Báo Người Đưa Tin loan tải tin anh Nguyễn Xuân Thành, một kình ngư tại Hà Tĩnh cho biết đã phát hiện một đường ống bí mật đặt dưới đáy biển dài 1,5 cây số, đường kính rộng 1,1 mét. Một đầu của đường ống nối từ khu vực dự án Formosa, đầu còn lại nối liền với 3 đoạn đường ống nhỏ (mỗi đoạn dài khoảng 2 m, đường kính khoảng 40 cm). Từ ngày 29/3 đến 4/4 đường ống này thải ra một nguồn nước màu vàng, có mùi hôi thối nên anh Thành nghi là chất độc và đi báo cho Đồn Biên Phòng Đèo Ngang, cũng như vẽ lại sơ đồ cùng vị trí của đường ống. Sau đó về nhà cho đến nay anh Thành mất tích.

– Sau khi bản tin loan tải có đường ống bí mật thả chất độc ở Vũng Áng, ông Võ Tuấn Nhân, Thứ trưởng Bộ Tài Nguyên – Môi Trường lên tiếng cho rằng đường ống xả thải sâu 17 m dưới mặt biển của Formosa được Bộ cấp phép từ năm 2014. Ông Nhân nói rằng, đây là đường ống hợp pháp, chứ không phải phía công ty làm lén lút, được Sở Tài nguyên Môi trường Hà Tĩnh theo dõi hàng ngày.

Ngày 22/4

– Ông Nguyễn Phú Trọng, Tổng bí thư đảng CSVN đã dẫn một phái đoàn đến Hà Tĩnh dự lễ kỷ niệm 100 năm ngày sinh nhật cựu Tổng bí thư Hà Huy, xem mô hình sản xuất nông nghiệp công nghệ cao, khu dân cư mẫu nông thôn mới và tiến độ Dự án Formosa Hà Tĩnh. Nhưng ông Trọng và phái đoàn hoàn toàn không lên tiếng gì về vụ cá chết hàng loạt hay đi thăm các hộ dân cư nuôi cá, tôm bị thiệt hại nặng. Giống như khi xảy ra vụ HD 981, ông Nguyễn Phú Trọng hoàn toàn im lặng.

– Đoàn công tác liên ngành do Bộ Tài nguyên và Môi trường chủ trì đã trực tiếp vào làm việc, kiểm tra, lấy mẫu nước và cá chết để phân tích nhằm tìm ra nguyên nhân đại nạn cá chết ven biển miền Trung từ Hà Tĩnh đến Thừa Thiên – Huế.

– Trước áp lực của dư luận, hai Phó Thủ tướng Trương Hòa Bình, Trịnh Đình Dũng đã chỉ thị các Bộ và các Tỉnh phải khẩn trương làm rõ nguyên nhân cá chết.

– Chi Cục Hải quan Cửa khẩu Vũng Áng (Chi cục Hải Quan Hà Tĩnh) cho biết, trong thời gian qua Formosa nhập 296 tấn hóa chất vào Việt Nam để phục vụ quá trình thi công và chuẩn bị vận hành các nhà máy nhiệt điện.

Ngày 23/4

– Chiều ngày 23/4, trả lời về việc có nên ăn cá, tắm biển khi xảy ra hiện tượng cá chết hàng loạt tải các tỉnh miền Trung trong thời gian qua, ông Đặng Ngọc Sơn, Phó chủ tịch UBND tỉnh Hà Tĩnh cho biết các lồng bè ở Vũng Áng nhiều loại hải sản vẫn sinh trưởng bình thường nên người dân yên tâm ăn cá. Ngoài ra người dân cũng có thể yên tâm tắm biển ở khu vực Vũng Áng. Phát biểu này của ông Sơn đã tạo nên làn sóng phẫn nộ nơi dư luận.

– Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn, Bộ Tài nguyên và Môi trường cùng lãnh đạo 4 tỉnh (Hà Tĩnh, Quảng Bình, Quảng Trị, Thừa Thiên – Huế) đã tổ chức Hội thảo để tìm ra nguyên nhân lý giải vì sao cá chết. Kết thúc buổi hội thảo, Hội nghị kết luận rằng cá chết là do có chất độc tố cực mạnh trong nước biển; nhưng không rõ lý rõ vì sao. Bộ trưởng Tài nguyên và Môi trường hứa là ngày 27/4 sẽ công bố kết quả điều tra.

Ngày 24/4

– Phó Thủ tướng Trịnh Đình Dũng cùng lãnh đạo tỉnh Hà Tĩnh đã thị sát hai xã Kỳ Hà, Kỳ Phương (thị xã Kỳ Anh) – nơi xảy ra tình trạng cá, tôm chết hàng loạt trong thời gian qua.

– Công ty Formosa có xác nhận là họ đã thải khoảng 12 ngàn mét khối nước thải ra biển mỗi ngày trong thời gian qua, nhưng lại cho rằng mọi mẫu nước thải do họ tự kiểm nghiệm đều đạt tiểu chuẩn. Trong khi đó theo thông tin của Báo Pháp Luật thì trong ba tháng đầu năm 2016, công ty Formosa đã xả hơn 930.000 m3 nước thải ra biển.

Ngày 25/4

– Trong một cuộc trả lời phỏng vấn của VTC14 về vụ cá chết hàng loạt, ông Chu Xuân Phàm, Phó phòng đối ngoại, phụ trách văn phòng Formosa tại Hà Nội đã nói: “Nhiều khi mình không được cả hai thì mình phải lựa chọn. Muốn bắt cá, bắt tôm hay là muốn xây một cái nhà máy thép hiện đại, người ta chỉ có thể chọn 1 trong hai mà thôi.” Phát biểu của ông Chu Xuân Phàm không chỉ tạo cú sốc cho dư luận mà còn biểu hiện một thái độ coi thường sinh mệnh của người Việt Nam.

– Bà Nguyễn Thị Ngân, giám đốc Bệnh viện đa khoa khu vực Bắc Quảng Bình xác nhận bệnh viện này vừa tiếp nhận một bệnh nhân tên Lê Văn Ngẩy (46 tuổi) quê tại Khánh Hòa và khi đến bệnh viện này thì bệnh nhân Ngẩy đã tử vong. Hai ngày trước đó anh Ngẩy có tham gia lặn tại cảng Sơn Dương, Formosa (Kỳ Anh, Hà Tĩnh) để xây dựng đê chắn sóng cho công trình này.

Ngày 26/4

– Lãnh đạo Công ty Formosa tổ chức họp báo tại Hà Nội sau phát biểu gây sốc dư luận của ông Chu Xuân Phàm. Ông Trương Phục Ninh, Phó tổng giám đốc Công ty Formosa, cho rằng những phát ngôn của ông Chu Xuân Phàm, Phó phòng đối ngoại, đã ảnh hưởng nghiêm trọng tới mối quan hệ tốt đẹp giữa Formosa, chính quyền Hà Tĩnh và Chính phủ Việt Nam và đây chỉ là ý kiến cá nhân của ông Phàm và công ty sẽ xử phạt nghiêm khắc. Buổi họp báo diễn ra 30 phút chấm dứt.

– Một số thương lái đến thuê người vớt cá chết mang đi bán nơi khác. Vì thế nhiều ngư dân ở những xã biển như: Quảng Xuân, Quảng Thọ, Thanh Trạch, Nhân Trạch, Hải Trạch… đổ xô ra biển nhặt cá để bán. Vùng biển từ thị xã Ba Đồn trở ra, có rất nhiều thuyền cá của ngư dân Hà Tĩnh vào vớt cá chưa chết hẳn, còn đang lờ đờ trong nước. Thậm chí có thuyền còn buông lưới để vớt cá nhanh hơn, nhiều hơn. Thuyền của ngư dân Hà Tĩnh vào Quảng Bình vớt cá ngày một nhiều, có những nhóm lên đến vài ba chục thuyền. Cá còn tươi, thương lái thu mua 50.000/kg, cá ươn thối là 20.000/kg. Nhiều người dân thu nhập 1 triệu/ngày nhờ nhặt cá chết bán cho thương lái.