Thảm họa Formosa – Nỗ lực vận động Đài Loan

Trước tình cảnh đó, người dân miền Trung chỉ còn một cách là kiện thẳng Formosa để đòi bồi thường. Thay vì hỗ trợ việc đòi công lý và công bằng chính đáng này của người dân, nhà nước CSVN lại dùng toàn lực cản trở, ngăn chặn, trấn áp, hành hung, thậm chí đả thương cả các linh mục, các lãnh đạo tôn giáo và người dân đi kiện Formosa.

Không phải đợi đến khi những việc làm hợp lý như biểu tình và khiếu kiện không được Formosa và nhà nước CSVN đáp ứng, mà ngay từ khi tin tức về Formosa gây ô nhiễm được bung ra, đầu tiên là các tổ chức đấu tranh, những lãnh tụ tôn giáo, những nhà hoạt động nhân quyền đã ý thức về sự gian trá của Formosa cấu kết với sự ngoan cố bao che của nhà nước CSVN, và từ đó nhận ra nhu cầu can thiệp của quốc tế.

Trong nỗ lực đó, một số chính giới và NGO tại Đài Loan đã tích cực tham gia vào phong trào hỗ trợ ngư dân miền Trung và đặc biệt nhất là vận động dư luận Đài Loan hỗ trợ cuộc đấu tranh tìm công lý của giáo dân miền Trung trong thời gian qua.

II- NỖ LỰC TỪ ĐÀI LOAN

Nỗ lực này là một chuỗi những vận động thật phi thường của nhiều cá nhân, tổ chức của người Đài Loan và Việt Nam, đóng góp vào công cuộc đi tìm công lý cho nạn nhân Formosa.

Gióng tiếng chuông buộc Formosa nhận tội

Sau nhiều điều tra và chuẩn bị, ngày 16 tháng 6, một cuộc họp báo đã diễn ra tại Quốc Hội Đài Loan với sự hiện diện của 3 dân biểu Quốc Hội Đài Loan và đại diện các tổ chức phi chính phủ gồm Hiệp Hội Luật Sư Môi Trường, Hiệp Hội Bảo Vệ Nhân Quyền (theo dõi, giám sát Công Ước Nhân Quyền) và Văn Phòng Trợ Giúp Công Nhân và Cô Dâu Việt Nam tại Đài Loan mà Giám Đốc là LM Nguyễn Văn Hùng với mục tiêu là đòi hỏi công ty Formosa Đài Loan phải làm rõ tình trạng ô nhiễm biển Việt Nam, ai đã trách nhiệm gây ra ô nhiễm.

Ngày hôm sau, 17 tháng Sáu, các tổ chức phi chính phủ đã có một cuộc họp báo ngay tại khách sạn Vương Triều nơi diễn ra một buổi họp của cổ đông công ty Formosa, với mục đích trình bày cho các cổ đông việc công ty của họ đã gây ra tội ác tại Việt Nam.

Lần đầu tiên, thảm họa môi trường ở miền Trung Việt Nam do tập đoàn Formosa gây ra đã làm rúng động Đài Loan. Quốc Hội và truyền thông Đài Loan đã tạo một sức ép không nhỏ khiến Formosa phải cúi đầu nhận tội. Không dừng ở đó, chính quyền Đài Loan vẫn tiếp tục có những hành động quyết liệt để khiến Formosa không thể vì lợi nhuận mà bất chấp luật pháp, tàn phá môi trường ở Đài Loan cũng như Việt Nam, và để ngăn chặn ảnh hưởng xấu của Formosa đến chính sách hướng Nam của Đài loan.

Một kết quả cụ thể mà mọi người mong đợi là vào chiều ngày 29/6, bảy đại diện của Formosa, bao gồm Chủ Tịch Hội Đồng Quản Trị Formosa là ông Trần Nguyên Thành, đã hai lần gập người xin lỗi nhân dân Việt Nam, thừa nhận Formosa là thủ phạm gây ra thảm họa môi trường tại 4 tỉnh miền Trung.

Ông Trần Nguyên Thành nói: “Chúng tôi tha thiết mong người dân rộng lượng và tha thứ. Bằng sự chân thành từ trái tim, sự nỗ lực tối đa trong giải quyết sự cố, chúng tôi mong sẽ nhận được sự cảm thông của Đảng, Nhà nước và nhân dân Việt Nam”. Chủ tịch Formosa cam kết thực hiện bồi thường thiệt hại về kinh tế cho người dân, hỗ trợ chuyển đổi nghề nghiệp, bồi thường xử lý ô nhiễm, phục hồi môi trường biển tại 4 tỉnh miền Trung. Công ty cam kết khắc phục để tồn tại, hạn chế hệ thống xử lý chất thải, hoàn thiện công nghệ nhà máy theo yêu cầu của Việt Nam.

Rất tiếc là hành động gập người và những lời xin lỗi được gọi là “chân thành đến từ trái tim” của ông Chủ Tịch và ban đại diện Formosa là hoàn toàn dối trá qua việc tiếp tục xả thải, và thậm thụt việc đền bù qua loa chiếu lệ với nhà nước CSVN sau đó.

Trực tiếp gặp nạn nhân Formosa

Ngày 31 tháng Bảy, một phái đoàn gồm những NGO của Đài Loan do bà Su Chih-fen (Tô Thị Phần), một dân biểu cao cấp thuộc Đảng Dân Tiến cầm quyền của tân Tổng Thống Thái Anh Văn dẫn đầu đến Việt Nam nghiên cứu.

Phái đoàn gồm 9 người trong đó có các chuyên gia về môi trường, Giáo sư Đại học và các nhà xã hội, đến Hà Nội với kế hoạch đi Hà Tĩnh nhằm tìm hiểu về thảm họa môi trường do Formosa gây ra ở Việt Nam. Khi tới Hà Nội, cả đoàn đã bị an ninh cản lại ở sân bay Nội Bài và thu giữ toàn bộ hộ chiếu, ngăn không cho đáp chuyến bay đi Vinh.

Sau hơn 9 tiếng bị cầm giữ, và chỉ sau khi được nhân viên Văn phòng Kinh tế Văn hóa Đài Bắc tại Hà Nội ra sân bay can thiệp, đoàn mới đòi lại được hộ chiếu để tiếp tục chuyến hành trình bằng xe vào Hà Tĩnh.

Tại Hà Tĩnh, phái đoàn đã tiếp xúc được một số nạn nhân là những thợ lặn khu công nghiệp Vũng Áng, những bà con ngư dân bị mất trắng tay công việc kiếm sống bằng nghề đánh bắt cá tôm kể từ khi phát hiện cá chết hàng loạt.

Ngoài việc tiếp xúc các nạn nhân khoảng hơn một ngày, phái đoàn của bà dân biểu Su Chih-fen cũng đã vào trong khuôn viên tác nghiệp của nhà máy gang thép Hà Tĩnh Formosa để quan sát nơi thải những chất hóa học của nhà máy. Phái đoàn dự tính là ngay sau khi về lại Đài Loan sẽ tổ chức một cuộc điều trần ở Quốc Hội để công bố kết quả chuyến thị sát thảm họa Formosa; nhưng do những áp lực “chính trị” giữa chính quyền Đài Loan và CSVN, bà Su Chih-fen đã phải dời cuộc điều trần cho đến ngày 30 tháng Chín.

Trong báo cáo trước Quốc Hội, bà Su Chih-fen đã nhấn mạnh: “ … ở Việt Nam, Formosa như cái bướu độc ung thư, phá hoại nghiêm trọng môi trường sống của Việt Nam. Ở Việt Nam tôi gặp được vài bạn trẻ, họ thấy hãng thép của Đài Loan nằm ở Hà Tĩnh như một cái vại lớn thải ra khí độc, ô nhiễm bãi biển của họ, làm chết cá trong biển vì nhiễm độc. Những người trẻ tuổi kêu cứu một cách vô vọng, kêu cứu với Formosa thì chẳng thể kêu ở Việt Nam. Trớ trêu thay, ở đó là vậy! …”

Đưa nguyện vọng dân Việt đến dư luận Đài Loan

Sau chuyến thị sát thảm họa Formosa, các tổ chức NGO Đài Loan đã có cơ hội làm việc trực tiếp với một số tổ chức xã hội dân sự Việt Nam, dẫn đến nhu cầu thắt chặt mối quan hệ để cùng vận động dư luận Đài Loan quan tâm về sự kiện Tập Đoàn Formosa đang gây nguy hại môi trường biển tại Việt Nam.

Trong tinh thần đó, một số tổ chức xã hội dân sự và chính trị Việt Nam và Đài Loan như Hội Anh Em Dân Chủ, Dân Trí Việt, Hội Bầu Bí Tương Thân, Nhóm Linh Mục Nguyễn Kim Điền, Đảng Việt Tân, Tổ chức EJA – Environmental Jurists Association (Hội Luật Gia Đài Loan vì Môi Trường), Hiệp Hội Bảo Vệ Nhân Quyền (theo dõi, giám sát Công Ước Nhân Quyền) và Văn Phòng Trợ Giúp Công Nhân và Cô Dâu Việt Nam tại Đài Loan đã phối hợp tổ chức hai sinh hoạt:

Sinh hoạt thứ nhất là cuộc họp báo diễn ra vào 10 giờ sáng ngày 10 tháng Tám, 2016 ngay trước trụ sở chính của công ty Formosa tại Đài Bắc.

Mục tiêu của cuộc họp báo và biểu tình là để cảnh báo về thảm họa môi trường tại vùng biển Miền Trung nước Việt Nam do công ty Formosa, với sự tiếp tay của nhà cầm quyền cộng sản Việt Nam, gây ra khi xả thải hàng trăm tấn hóa chất độc hại thẳng ra biển gây nên cái chết của hàng ngàn tấn cá và các hải sản khác, cũng như tàn phá môi trường biển của Việt Nam trải dài hàng mấy trăm cây số mà tác hại sẽ kéo dài nhiều chục năm.

Hiện diện trong cuộc họp báo và biểu tình, ngoài các đại diện của các tổ chức trách nhiệm cuộc họp báo, người ta thấy sự hiện diện và phát biểu của nữ luật sư Echo Lin, Tổng Thư Ký EJA (Hội Luật Sư Môi Trường); bà Yibee Yang, Giám Đốc Covenants Watch (Giám Sát Các Quy Ước); bà Eling Chiu, Tổng Thư Ký Taiwan Association for Human Rights (Hội Nhân Quyền Đài Loan); Linh Mục Nguyễn Văn Hùng, Giám Đốc Văn Phòng Hỗ Trợ Công Nhân Đài Loan; ông Hoàng Tứ Duy, Phát Ngôn Nhân Đảng Việt Tân; Ông Nguyễn Hoàng Thanh Tâm tuyên đọc phát biểu của Linh Mục Đặng Hữu Nam từ Hà Tĩnh.