Loa phường: Biểu hiện của văn minh rừng rú thời hiện đại

Không chỉ ở quê, mà ngay ở Hà Nội, chiếc loa cũng gây biết bao phiền toái cho người dân, nhưng ít ai phản ứng để bảo vệ quyền lợi của mình.

Cách đây gần 6 năm, khi con gái tôi ra đời được mấy ngày, cũng là ngày Phường lắp cho cái loa công cộng ở cách nhà tôi khoảng 10 mét, chiếc loa nén chĩa về phía nhà tôi dù đã cách một nhà khác. Cả ngõ nhỏ đang yên ắng, bỗng nhiên người lớn trẻ con giật mình với những bài hát và tiếng loa ầm ĩ.

Con bé con mới được vài ngày tuổi, thường xuyên bị giât mình khóc ré lên mỗi khi loa phường phát thanh. Mỗi ngày ba lần, mỗi lần khoảng tiếng đồng hồ. Từ đó nó ngủ không yên cứ giật mình thon thót. Nửa đêm, con bé giật mình rồi khóc ngằn ngặt không nín.

Sáng hôm sau, tôi ra UBND Phường làm giấy khai sinh cho con bé. Sau khi nộp giấy tờ, tôi lên tầng 2 đến phòng Chủ tịch HĐND Phường. Cô chủ tịch còn khá trẻ, nghe đâu học Đại học luật ra về làm ở đấy. Thấy tôi vào cô hỏi:

– Chào anh, anh đi đâu đấy?

– Tôi đi ra có chút việc thôi, nhân tiện vào đây báo với HĐND một việc.

– Việc gì đấy anh?

– Thứ nhất là tôi đi khai sinh cho cháu bé, mới được mấy ngày tuổi, Nhưng vào đây thì để có một ý kiến. Là tôi mới chỉ mua được 3 cái loa, chiều nay tôi sẽ mua thêm một cái cho đủ nữa là 4 cái. Bắt đầu từ tối nay, tôi sẽ cho phát thanh sau giờ loa phường phát. Báo với HĐND Phường biết để “khỏi cảm thấy đột ngột”.

– Sao anh lại mắc loa phát thanh?

– Trẻ con còn nhỏ, rất dễ bị ảnh hưởng thần kinh nếu đột ngột bị giật mình. Con tôi mới đẻ liên tục bị giật mình vì cái loa. Tắt loa phường đi thì không được. Vì thế nên tôi nghĩ ra cách là sau khi loa phường phát thì tôi phát thanh tiếp cho trẻ con và cả người lớn sống quen với ồn ào thì khỏi giật mình ảnh hưởng thần kinh.

– Anh định phát thanh những cái gì?

– À, tôi sẽ phát ca nhạc, chẳng hạn “Dậy mà đi hỡi đồng bào ơi”, “Tiếng súng đã vang trên bầu trời biên giới”, “Hát cho đồng bào tôi nghe” “Những ngày hội đấu tranh”… đại khái thế, nhạc nhà nước hẳn hoi, còn sau đó là các bài viết của tôi. Tôi đảm bảo rằng người dân sẽ thích nghe hơn loa phường.

– Không được anh ơi, mắc loa chỉ có chính quyền được lắp thôi.

– Vậy à? Có luật như thế à? Cô đưa tôi xem văn bản luật nào quy định như vậy chút. Nếu có văn bản luật như vậy, thì cô lập một đội rồi tôi chỉ cho đi bắt những loa không phải chính quyền mắc. Đầy đường đầy phố nhé. Đám cưới, đám tang, Karaoke, nhà chùa và cả nhà thờ… Bắt hết chứ?

– Nhưng… cái này là theo yêu cầu của nhân dân.

– Yêu cầu của nhân dân? Nhân dân là ai? Tôi và gia đình tôi 6 mạng người có là nhân dân không? Chúng tôi và cả khu ngõ, xóm phố tôi chắc chắn là chưa có ai yêu cầu. Vậy thì nhân dân ở đâu ra thế? Thời này Tivi, điện thoại di động, Internet khắp nơi lại còn Loa hét vào tai là sao?

– Nhưng là do… yêu cầu của các cụ, các cụ không dùng mạng Internet.

– Các cụ? Trong xóm tôi có bao nhiêu cụ? Bao nhiêu cụ yêu cầu loa phường, cho tôi xem con số xem cụ nào yêu cầu? Cụ nào yêu cầu thì bắt cho mỗi cụ một loa vào nhà cụ ấy. Nhà tôi chẳng có cụ nào sao ghé vào nhà tôi?

Còn nếu không có con số cụ thể mà chỉ nói bừa là do yêu cầu của nhân dân hoặc các cụ, thì tôi sẽ phát thanh theo “tuyệt đại đa số quần chúng nhân dân”. Thế nhé.

Cô chủ tịchHĐND Phường không nói gì thêm, cũng là lúc tôi đi sang phòng khác là giấy tờ cho con bé.

Thế rồi chiều hôm ấy, cái loa tịt hẳn. Mấy cái loa tôi đã mua lại phải cất vào tủ không kịp phát thanh.

Đến nay đã gần 6 năm, cái loa vẫn còn đó nhưng không có ý kiến gì. Còn trong ngõ xóm, khu phố, chưa thấy ai đổ bệnh hoặc ốm đau do… thiếu loa phường.

Con bé ngủ yên, ăn ngon và lớn lên thông minh nhanh nhẹn. (Ảnh trên: Cái loa Phường sau 6 năm im tiếng. Ảnh: J.B Nguyễn Hữu Vinh)

Quả là rất may, nếu cái loa hôm đó tiếp tục phát thanh và thêm mấy cái loa của tôi, không biết thần kinh con bé có còn được như hôm nay không nữa.

Loa phường và chế độ Cộng sản

Trước đây, khi hệ thống thông tin yếu kém, người dân bị bịt tai bịt mắt trên tất cả mọi phương diện, mọi cái được nói, được nghĩ, được hành động… nhất nhất từ hệ thống “đài nhà nước”.

Đài là chân lý, đài là yêu nước, đài là sáng suốt, đài là tất cả những gì người dân được hưởng thụ và được mơ ước… Thế nên, người dân thường có một câu khi tranh cãi với những người cố tình cãi những điều đã thuộc về chân lý rằng: “Cứ cãi đài” là vì thế.

Thế giới chỉ đến với người dân duy nhất một con đường qua “đài nhà nước”. Bất kể đài nói xuôi, nói ngược hoặc lừa bịp người dân.

Nhan nhản khắp nơi câu khẩu hiệu:

Nghe đài, đọc báo của ta
Chớ nghe đài địch ba hoa nói càn.

Trong các sách giáo khoa về chính trị cho học sinh phổ thông một thời  kỳ dài mấy chục năm, hệ thống tuyên truyền của đảng CS luôn nói rằng: Phải tiến hành đồng thời 3 cuộc cách mạng: về Quan hệ sản xuất, về khoa học kỹ thuật, về tư tưởng và văn hóa.

Sau hai phần ba thế kỷ nhìn lại, thành quả của Cách mạng Việt Nam do ĐCS lãnh đạo là gi?

Đó là cuộc cách mang về QHSX, thực chất là cuộc cướp phá tập thể, biến đổi chủ sở hữu mọi tài sản xã hội. Tài sản từ trong tay các địa chủ, những nhà tư bản… là những người đã bằng trí tuệ, công sức và tài năng xương máu của mình làm ra những của cải tài sản đó bỗng chốc bị một đám cùng khổ do đảng lãnh đạo đến cướp sạch, lấy sạch và thậm chí là tù đày, giết chóc các chủ sở hữu hợp pháp để biến thành của mình.

Thế rồi, theo vòng quay của Cách mạng, các tài sản đó biến thành của nhà nước, rồi từ của nhà nước là của chung, với một chế độ dung dưỡng và làm nảy sinh tham nhũng thì tiền của, tài sản đó được dần dần chuyển về tay các đảng viên cộng sản – nhưng ông chủ mới là tư bản đỏ.

Và kết thúc một “quy trình cách mạng” về QHSX, tài sản đã yên vị trong tay các cán bộ, đảng viên, ngoài một phần lớn bị phá hoại, lãng phí trong quá trình tham nhũng và sai lầm.

Còn vị trí người công nhân, nông dân từ vị trí làm thuê cho các địa chủ, chủ nhà máy, xí nghiệp được nâng lên thành ông chủ hờ của các tài sản, Để rồi đến nay, trở lại việc chấp nhận bán sức lao động cho không chỉ các ông chủ mới là các nhà tư bản đỏ mà còn là tư bản nước ngoài.

Cuộc “Cách mạng Khoa học Kỹ thuật”, qua mấy chục năm được coi là “then chốt”, kết quả là theo báo chí cho biết: Để sản xuất một cái vít đủ tiêu chuẩn quốc tế là điều nan giải ở Việt Nam. Thậm chí những nông dân học lớp 3, lớp 5 lại là đội ngũ sáng chế, chế tạo các loại máy móc dùng trong nông nghiệp, tiêu dùng trong xã hội. Còn đội ngũ 24.000 tiến sĩ và tiếp tục sinh sôi nảy nở ở Việt Nam hiện nay với đầy đủ tất cả các Viện, đại học, chỉ để ngắm và lấy con số cho… đẹp.

Riêng về cuộc Cách mạng tư tưởng văn hóa, thì thành quả của nó thật là “vĩ đại”. Hệ thống đạo đức xã hội ngàn đời bị phá đến tận cùng. Những cái gọi là tàn dư chủ nghĩa phong kiến và thực dân, được huy động bóc gỡ đến tận cùng. Trước hết là hệ thống đạo đức xã hội và nếp văn hóa người Việt từ bao đời bị phá hủy. Tiếp theo là hệ thống các tôn giáo, là nguồn “thuốc phiện của nhân dân” được đặt thành “đối tượng” phải xóa bỏ.

Bao đình chùa, miếu mạo, nhà thờ bao nhiêu những di sản văn hóa lâu đời bị đập sạch, phá sạch và chiếm cướp không tha.

Trong những thành tích đó, có tác dụng của hệ thống loa và tuyên truyền. Người dân quê không khỏi rùng mình mỗi khi nhớ đến những đoàn người rùng rùng kéo đi ngoài đường hò hét “Đả đảo địa chủ”, và sau đó là màn động viên cả cộng đồng cướp bóc trắng trợn, hành hạ những chủ tài sản.

Người dân thành thị không khỏi hết hoảng hốt bàng hoàng mỗi khi tiếng loa phường thông báo về những vụ việc “Cải cách, cải tạo thương nghiệp” hoặc những vụ việc vu cáo và dựng chuyện tuyên truyền kêu gọi lên đồng tập thể đàn áp tôn giáo như vụ Tòa Khâm sứ, Thái Hà, Đồng Chiêm…

Nhưng, điều đó chỉ phù hợp với thời kỳ đất nước trong bức màn sắt Cộng sản, mọi sự tiếp nhận thông tin bên ngoài đều là viễn tưởng hoặc là tội phạm. Cả đất nước giống như một đàn lừa bị bịt mắt hai bên, chỉ nhìn thấy túi thóc và nắm cỏ phía trước để “kiên định đi lên Chủ nghĩa xã hội”.

Ngày nay, khi mà thế kỷ 21 đã bước vào năm thứ 17, cả thế giới đang bước vào sử dụng mạng 4G, rồi 5G, thậm chí còn hệ thống vệ tinh, máy bay phát Wifi miễn phí toàn cầu mà ở Thủ đô văn minh” này vẫn sử dụng hệ thống loa phường như thời “mõ làng, thì quả là hiếm có.

Thời đại thông tin của thế kỷ 21, mỗi nhà một vài cái tivi, điện thoại di động đã vượt số dân, mạng Internet đến mọi ngõ ngách của cuộc sống từ người nông dân cày ruộng cho đến cô cave bán dâm quảng cáo… tất cả mọi thông tin đều dễ dàng cập nhật.

Thì khi đó loa phường chỉ có tác dụng duy nhất là tiêu tốn tiền dân vô bổ, tra tấn người dân một cách tinh vi tàn bạo và chỉ thể hiện tư duy của thời đại rừng rú xa xưa.

Tạm kết

Câu nói của Chủ tịch UBND Tp Hà Nội Nguyễn Đức Chung rằng “Mạnh dạn bỏ loa phường” có ý nghĩa gì?

Tại sao rõ ràng việc sử dụng hệ thống loa phường giữa thủ đô thời hiện đại này, chỉ là biểu hiện văn minh rừng rú mà vẫn cứ tồn tại và việc bỏ nó, đến Chủ tịch thành phố cũng kêu gọi phải “mạnh dạn”?.

Đơn giản chỉ vì những “hiệu quả” hay hậu quả mà nhà cầm quyền đã sử dụng nó trong thời kỳ người dân phải nhắm mắt, bịt tai là quá lớn cho họ. Do vậy việc bỏ đi một thói quen xấu là điều không dễ dàng.

Một lý do không chính thức nói ra, nhưng người dân ai cũng biết: Đó là cái cớ để tiêu tiền dân một cách “hợp lý, đúng quy trình” mà ít ai dám thắc mắc. Đụng chạm đến quyền lợi của đám đàn em phía dưới, chưa hẳn Chủ tịch Tp đã đứng yên. Sự phản ứng của Sở Thông tin Truyền thông Hà Nội là điều không khó hiểu.

Vì thế, dù chỉ là việc rất nhỏ trong hàng đống công việc của một chủ tịch Thành phố Thủ đô phải làm, nhưng nếu Chủ tịch Nguyễn Đức Chung làm được việc này, ít nhất cũng được người dân ủng hộ là điều dễ hiểu.

Hà Nội, 18/1/2017