Có phải lịch sử xoay vần?

Chưa khi nào chuyện thời sự Việt Nam lại dồn dập bằng lúc này. Từ cung đình cho tới chợ búa, từ con cá Formosa cho tới con ghệ của bí thư Thanh Hóa. Từ kẻ đào tẩu Trịnh Xuân Thanh cho tới tội phạm chính trị lớn nhất lịch sử nước ta là nhóm đương quyền.

Nhưng cái mà người dân có “nhiễm sắc thể dân trí thấp” quan tâm nhất là những gì chung quanh nhà họ chứ không phải chốn hậu cung thâm nghiêm đầy mùi phân bắc.

Chuyện quan trọng nhất là thực phẩm bẩn, là cá chết, là người chết bó chiếu, là phiên tòa xử người nông dân nổi dậy Cấn Thị Thêu.

Phản ứng của hầu hết các bà nội trợ trong hiện tình thực phẩm hôm nay là không biết đâu là sạch đâu là bẩn. Người thì bảo mua cá vạch mang, kẻ lại khuyên mua rau phải xem rau có bị rầy ăn hay không, nếu có là sạch nếu xanh chong là nhuộm thuốc hay ít ra cũng phun trừ sâu đầy lên đấy rồi.

Những mò mẫm ấy của người dân là bức tranh toàn cảnh hiện nay trên khắp các chợ thành phố. Hàng trăm cơ quan dính líu tới an toàn thực phẩm hình như cán bộ còn đang theo học các khóa tại chức về cách nhận diện thực phẩm bẩn chứ khoan nói về phương pháp đối phó.

Trong khi chờ đợi giải pháp hầu như tất cả mọi gia đình đành phải như nhau: ăn và chờ ngày vào nhà thương thử nghiệm về một chứng ung thư nào đó.

Ngay cả ung thư là căn bệnh đáng sợ nhất thì người dân cũng đã quen dần. Ngày nào mà lại không có tin một thân nhân nào đó của mình hay hàng xóm láng giểng vừa phát hiện ung thư? Gia đình nào cũng vậy, lâu dần rổi quen và sống chung với niềm ám ảnh ấy như sống chung với lũ.

Từ ám ảnh ung thư tới ám ảnh về sự nghèo đói không giới hạn. Nghèo đến bó chiếu đem chôn thì chỉ có Việt Nam mới còn trong khi cả thế giới đã tận diệt hình ảnh này từ thế kỷ trước.

Tấm ảnh người đàn bà chết được quấn chiếu và chở trên một chiếc xe ôm xuất hiện trên trang Facebook đã gây căm phẫn và xót xa đến độ có người đã khóc, có người tự hỏi lỗi để cho người dân như vậy là do ai, và nhìn quanh nhìn quất người ta không thấy câu trả lời nào cho thích hợp với tấm ảnh gây sốt trên mạng này.

Bó chiếu tưởng đâu đã trở thành câu chuyện ngụ ngôn bỗng dưng sống lại trong đời sống thực của người dân. Bó chiếu không còn độc quyền cho phong kiến thực dân nữa mà nó đang hiện diện ngay trong chế độ này, một chế độ luôn tự hào rằng đã tận diệt thực dân phong kiến.

Có người đề nghị làm hẳn tượng đài cho cái thân thể bó trong chiếu kia thay vì tượng đài ông Hồ Chí Minh hay bà mẹ anh hùng nào đó.

Ngẫm ra cũng có lý lắm, vì tượng đài là biểu tượng của thời đại, ông Hồ là một biểu tượng chiến thắng, là vinh quang, là có công với đất nước. Vậy thì tượng đài cho người bó chiếu cũng sẽ là biểu trưng tuyệt vời cho cái mà ông Hồ từng lên án. Nếu không có tượng đài bó chiếu lấy gì minh họa cho điều mà ông Hồ hết lòng tranh đấu?

Tượng đài bó chiếu một lần nữa sẽ nhắc cho người Việt nhớ mình có một lãnh tụ tài năng và yêu nước thương dân như thế. Cái thân thể nằm trong manh chiếu kia dù ở thời gian nào cũng sẽ là hình ảnh tuyệt vời khắc họa lại sự tàn ác của chế độ thực dân phong kiến ngày xưa để từ đó người ta càng yêu mến bác hơn nữa, đặc biệt trong lúc vật lộn với thực phẩm bẩn để sống còn.

Người chết không thể ngồi dậy để nói tên tôi là Lò Thị Phanh, 42 tuổi, nguyên quán bản Ít B, xã Mường Sại, huyện Quỳnh Nhai, Sơn La chết ngày 14 tháng 9 năm 2016.

Còn người sống khi nhìn tượng đài này thì tự động hiểu rằng đây là biều tượng của một thời mà Pháp lẫn Nhật dày xéo nước ta, một thời mà các chế độ phong kiến đã làm cho người dân bị vùi xuống hàng sâu bọ để kẻ cầm quyền hưởng thụ vinh hoa phú quý.

Bó chiếu lên tượng đài …nằm không chừng sẽ được thế giới lũ lượt kéo đến học tập để làm tài liệu về Việt Nam, nơi từng có một thời tuyên chiến với thực dân phong kiến như thế.

Chiếu chẳng những có công dụng bó người chết mà nó còn theo chân người dân oan trong các lần chờ đợi gửi đơn khiếu nại tới chính quyền các cấp. Họ trải chiếu ra ngồi túm tụm với nhau nhìn về một phía, phía có tên là tuyệt vọng hãi hùng.

Trong thế giới phẳng hiện nay, chuyện dân oan Hà Nội hay thành phố Hồ Chí Minh kéo nhau đi đòi công lý đã trở nên phổ biến qua các trang mạng xã hội. Họ đi tới đâu chiếu theo họ tới đó. Mới hôm qua hàng trăm ngàn người đã chứng kiến dân oan Dương Nội chống lại nhà cầm quyền như thế nào và chiếu cũng có mặt cùng với dân oan.

Và trong những người chứng kiến ấy có tôi cùng vài người bạn, khi vô tình xem live trên Facebook cảnh tượng hàng trăm dân oan đến trước khu vực gần tòa án Quận Đống Đa để bảo vệ cho một người dân oan khác đang bị tòa xét xử: Bà Cấn Thị Thêu.

Không biết diễn tả thế nào mới lột được vở bi kịch đang diễn ra trong thời đại rực rỡ Hồ Chí Minh này. Họ là những người nông dân sống không xa Hà Nội bao nhiêu, từ 5 giờ sáng đã lũ lượt kéo nhau về nơi xét xử bà Cấn Thị Thêu, một người luôn đứng phía trước họ trong mọi cuộc biểu tình đòi công lý cho người dân mất đất.

Cấn Thị Thêu là cái tên thân yêu của họ, bà đại diện cho lớp người không những cùng khổ mà còn bị bất công chà đạp. Cấn Thị Thêu hiện nay là hình ảnh của người đàn bà nổi tiếng khác: Aung San Suu Kyi. Không phải ở trí thông minh, nghị lực sắc sảo hay gia thế nổi tiếng và từng đoạt Nobel hòa bình, nhưng Cấn Thị Thêu được người nông dân Dương Nội khẳng định bằng thái độ của họ: sống chết gì cũng đứng phía sau bà Thêu.

Bời bà Cấn Thị Thêu là niềm tin sắt đá của họ. Cũng giống như người dân từng có thời kỳ gửi niềm tin sắt đá vào ông Hồ Chí Minh.

Và bởi họ tin vào bà Thêu như thế nên bà mới bị bắt và khởi tố với một tội danh không khác thời kỳ Cải cách ruộng đất.

Người nông dân Việt Nam không cần biết ai là Aung San Suu Kyi, họ một lòng với bà Thêu vì biết bà cũng là nạn nhân như họ. Cũng xót xa khi nhìn thấy từng vuông đất trên mảnh ruộng thân yêu của gia đình bị chế độ ngấm ngầm chia sớt cho các con hạm đất. Người dân oan ở các nơi khác, kể cả miền Nam, không nệ đường xá xa xôi vạ vật tại Hà Nội để đồng hành cùng với bà. Đó là sự thật và nhà nước do sợ sự thật nên đã tống bà vào tù.

Chế độ quân phiệt Miến Điện cũng do sợ hãi bà Aung San Suu Kyi nên tống bà vào tù cùng hàng chục năm quản chế, nhưng càng nhốt, càng bưng bít thì quốc tế càng chú ý và người dân càng kính trọng bà hơn.

Lịch sử đang lập lại với trường hợp của Cấn Thị Thêu.

Lịch sử đang lập lại với manh chiếu bó thân xác người đàn bà bất hạnh Lò Thị Phanh.

Lịch sử đang chứng kiến sự phân hóa rõ ràng từng ngày trong hậu cung của Đảng và lịch sử thúc đẩy tiến trình thay đổi của nó bằng những căn bệnh ung thư, kể cả ung thư ý nghĩ của hơn bốn triệu đảng viên khi hội chứng bỏ và tố cáo đảng ngày một nhiều hơn.

Đến lúc ấy ai cấm một bà Cấn Thị Thêu được người dân Dương Nội phá ngục tôn vinh bà như cách mạng Pháp 1789?