Khi những quả đấm thép biến thành quả đấm nhồi bông

“Đẩy mạnh công nghiệp hoá, hiện đại hoá để sớm đưa nước ta cơ bản trở thành nước công nghiệp theo hướng hiện đại” là mục tiêu được nhắc đi nhắc lại trong Báo cáo chính trị của Ban chấp hành Trung ương Đảng CSVN khoá 11 và 12, kéo dài trong mười năm gần đây nhất.

Nó cũng được các nhà làm kinh tế đảng phân tích, thảo luận rất nhiều trên các diễn đàn nhằm tìm ra con đường tối ưu nhất để đạt tới mục tiêu. Đó là một ước vọng, một giấc mơ tốt đẹp của hầu hết những đất nước chậm phát triển, muốn sớm thoát khỏi tình trạng lạc hậu để hòa nhập vào thế giới văn minh, giàu mạnh.

Nhưng ngược với những gì tốt đẹp của một giấc mơ, dù được thúc đẩy bởi nhiều nguồn tài trợ lớn lao trên thế giới suốt nhiều năm, nền kinh tế Việt Nam chẳng những không chịu phát triển mà còn có những chỉ dấu thất bại thật rõ ràng.

Báo Tiền Phong, trực thuộc Trung Ương Đoàn Thanh Niên Cộng Sản HCM, đã phải lên tiếng than thở về tình trạng sa sút của khối doanh nghiệp quốc doanh trong thời gian qua mà họ gọi là một thảm trạng. Báo Thanh Niên cho rằng, thay vì là sức mạnh và “bệ đỡ” cho các thành phần kinh tế khác, doanh nghiệp nhà nước trở thành một gánh nặng tiêu biểu cho lối làm ăn làm nghèo đất nước.

Các tổng công ty, tập đoàn kinh tế một thời được đặt trong vị trí “chủ đạo” đầu tàu, những quả đấm thép tiến vào nền công nghiệp nặng giờ đây đang vật vã và chìm đắm trong nợ nần không lối thoát.

Những quả đấm thép ấy ngày nay quả thật không còn… thép nữa. Toàn bộ sức mạnh kỳ vọng vào nó nhanh chóng biến thành những quả đấm bông gòn.

Nhìn suốt thời gian hơn 30 năm của cuộc đổi mới, có thể thấy những lý do căn bản nhất khiến đổi mới sa vào thất bại sau những thành công khiêm tốn bước đầu.

Thứ nhất, giấc mơ đưa Việt Nam trở thành một quốc gia công nghiệp hóa, hiện đại hóa vào năm 2020 của đảng cầm quyền về căn bản không có gì sai. Đây là một nỗ lực cần thiết để đưa đất nước tiến lên sau những năm dài tụt hậu vì những chính sách phát triển tạp nhạp trong khuôn khổ của chủ thuyết Mác-Lênin. Nhưng giấc mơ này ngay từ đầu đã mang mầm mống của môt quái thai kinh tế. Quan điểm kinh tế thị trường đã bị gắn liền với định hướng xã hội chủ nghĩa không tưởng.

Từ đó chính sách đổi mới của Việt Nam đã xây dựng trên một con đường phát triển sai lầm vì cố uốn nắn kinh tế thị trường, thực chất là kinh tế tư bản, vào trong ý thức hệ Mác-Lê. Giới lãnh đạo CSVN muốn làm chuyện phi thường, đem hai quan điểm kinh tế đối chọi nhau nhốt chung một cổ xe hai ngựa chạy ngược chiều.

Họ tin rằng có thể dùng sức phát triển mạnh mẽ của kinh tế thị trường để xây dựng xã hội chủ nghĩa thành công. Trong lúc thị trường tự do là động lực của phát triển và thịnh vượng trên khắp thế giới, định hướng xã hội chủ nghĩa chính là sức trì kéo cổ xe kinh tế Việt Nam đi thụt lùi.

Để ngăn ngừa sự vượt trội, lấn áp của các thành phần kinh tế khác, đảng CSVN luôn nhắc nhở và đề cao việc duy trình hệ thống quốc doanh làm chính. Quốc doanh là chủ đạo trở thành một câu kinh nhật tụng của các nhà vạch chính sách kinh tế của đảng.

Do đó, thay vì tạo điều kiện để các thành phần kinh tế phát triển đồng đều và công bằng, mở rộng giao thương với thế giới bên ngoài thì quốc doanh lại là nơi đẻ ra các nhóm lợi ích và nạn tham nhũng. Chúng biến công cuộc kinh doanh với vốn nhà nước thành nơi trục lợi cá nhân, bòn rút tài nguyên, tiền bạc của các phe nhóm trong đảng. Kinh doanh theo lối lời giả lỗ thật, các nhà quản lý bất tài đua nhau đưa ra những báo cáo lạc quan hàng năm để tiếp tục vay nợ và vung tay hoang phí.

Thứ hai, để thực hiện mơ ước của mình, đảng CSVN chọn mô hình phát triển kinh tế của Trung Cộng, một quốc gia có thể chế chính trị tương đồng. Dựa theo người bạn láng giềng, từ đầu thập niên 90 trở đi Việt Nam ào ạt lập ra những tập đoàn kinh tế và tổng công ty trực thuộc nhà nước.

Trong không khí hào hứng và tin tưởng vào sự thành công nắm chắc trong tay, những mô hình kinh tế mới mẻ ấy được xưng tụng là những quả đấm thép góp phần đưa xã hội chủ nghĩa đến thành công. Từ khai thác dầu khí, khai thác quặng mõ đến giao thông, xây dựng công nghiệp mà trong đó công nghiệp đóng tàu biển của Vinashin được tôn vinh trong tương lai sẽ đứng hàng thứ tư trên thế giới.

Nhưng thực tế đã đưa ra những câu trả lời ngược lại. Khi những tập đoàn kinh tế, những tổng công ty đồ sộ về hình thức ấy đi vào hoạt động đã để lộ ra những khuyết điểm chết người.

Trí tuệ và khả năng chuyên môn của những người thực hiện các “quả đấm thép” quá thấp và thiển cận. Được giao quyền hành quá lớn nên các tập đoàn kinh tế tha hồ kinh doanh bừa bãi. Sẵn ngân sách nhà nước, họ vất tiền đầu tư vô tội vạ vào đủ mọi ngành nghề từ kinh doanh xăng dầu, phân bón, địa ốc thậm chí nấu rượu nuôi heo.

Do bắt chước thiên hạ mà khả năng không có hay quá kém mà lại còn tham lam, nên cuối cùng các tập đoàn kinh tế biến thành nơi vỡ nợ quốc gia hàng ngàn tỷ đồng mà không có công trình nào ra công trình nào. Nhìn vào những con số của Kiểm toán Nhà nước vừa công bố liên quan đến tình hình sử dụng vốn và tài sản Nhà nước năm 2014-2015, nhiều đơn vị quốc doanh đã thua lỗ nặng nề. Chẳng những thế, có đơn vị đang nợ từ hàng chục đến hàng trăm lần vốn sở hữu.

Thứ ba, do bất tài, những cán bộ lãnh đạo các tập đoàn kinh tế trở thành những con sâu làm ung thối đất nước và đưa nền kinh tế đến bờ vực phá sản. Chỉ sau một vài năm hoạt động, chẳng những họ phá tiêu vốn liếng ban đầu mà còn gây ra vô số cái gọi là “nợ xấu”. Điều ngược đời là những cán bộ làm sai, làm hỏng nhưng họ vẫn an toàn và hùng hồn tiến thân càng lúc càng cao, nhờ núp duới cái gọi là “đúng quy trình”.

Chính cái gọi là đúng quy trình do đảng lập ra như lá bùa hộ mệnh để mọi loại cán bộ bất tài dù có làm thiệt hại quốc gia vẫn có chỗ núp thật tốt nên không hề bị kỹ luật hay tù tội.

Sau khi vụ Formosa vỡ lở, bí thư tỉnh ủy trước đây của Hà Tĩnh Võ Kim Cự vẫn biện bạch cho rằng mình ký cấp phép hoạt động cho Formosa thời hạn 70 năm là đúng quy định. Hay Bộ trưởng Vũ Huy Hoàng ngang nhiên ký giấy bổ nhiệm con trai vẫn bào chữa là đúng quy trình. Và còn nhiều hành động làm thiệt hại tính mạng tài sản người dân vẫn an toàn nhờ vào lá bùa “đúng quy trình”.

Chính vì “đúng quy trình” mà đa số cán bộ các cấp lãnh đạo ở tổng công ty dù làm bậy chỗ này vẫn được cất nhắc lên những chức vụ cao hơn ở chỗ khác, mà lại có thể béo bở hơn. Vì họ được phe nhóm trong đảng tận tình bao che nên không có bất cứ thứ luật pháp nào có thể rớ tới.

Cái gọi là những cú đấm thép thực chất chỉ là chiêu bài để cho một đám quan lại ngu xuẩn tìm cách đục khoét, tẩu tán tài sản đất nước vào tay của cá nhân một cách an toàn vì có “đúng quy trình” bảo vệ.

Giờ đây thảm trạng của nền kinh tế như lưỡi gươm bén treo trên số phận Việt Nam, nơi mà núi nợ công ngày càng cao, khiến mỗi người Việt Nam đang mang số nợ trên 1.000 đô-la chưa biết đến đời nào mới trả nổi.

Và sự thịnh vượng mà lãnh đạo đảng cộng sản kỳ vọng vào những quả đấm thép chỉ là ảo tưởng vì nó được lãnh đạo để thành những quả đấm không có thép, hay chỉ là những quả đấm nhồi bông.