Đất sạch và nước sạch

Chuyện thứ nhất: Hồng Ngự và tình yêu đất sạch của Võ Văn Tiếng

Trưa ngày 8 tháng 7/2016, Út lúa Võ vănTiếng hẹn cần gặp tôi gấp. Hai cộ cháu đi ăn phở trưa. Tiếng vui vẻ, cô, tuần qua lúa của con đã trổ bông tốt rồi nên con mới thở phào, đi kiếm cô . Chưa tới một tháng nữa là gặt. Con định xong mùa này con tạm dừng trồng lúa, để cho đất nghỉ, tạm chuyển qua trồng rau màu và nuôi vịt và nuôi cá . Ruộng mình thì ổn rồi nhưng nhìn quanh thấy đáng buồn, đáng lo lắm cô.

Mấy tháng qua, con để ý kỹ cách làm của mọi người chung quanh. Mới thấy hết hồn vì người ta xài thuốc trừ sâu quá nhiều, nhiều chóng mặt luôn. Một mùa 3 tháng họ xit thuốc cỡ 10 lần, cứ hơn tuần là xit một lần. Vậy là họ làm và bán sản phẩm của hóa chất chứ đâu phải gao bình thường. Tiếng kể là bạn ấy đã thuyết phục được hai người nông dân ở gần làm theo cách không xài thuốc trừ sâu. May mà họ thu hoạch tốt (họ trồng lúa ngắn ngày hơn Tiếng) nên giờ Tiếng nghĩ sẽ dễ thuyết phục những nông dân chung quanh hơn nữa. Con thích cái ý tưởng đi thuyết phục họ bỏ xài thuốc trừ sâu quá cô. Hay là… con giao tất cả lúa cho anh Thiện (Phạm Minh Thiện, CEO doanh nghiệp Cỏ May, người cho Tiếng mượn tiền làm lúa) nhờ ảnh …bán giùm còn con tập trung đi mở rộng diện tích làm nông kiểu mới?

Hỏi Thiện về ý tưởng này, Thiện cười lý thú trong điện thoại. Cô ơi, con muốn Tiếng tập làm doanh nhân. Con sẽ nhận lúa về xay , lau, đóng gói xong giao lại Tiếng đem bán. Bán lời, hai anh em chia đôi còn lỗ, con bao hết.

Tôi hình dung vẻ mặt sường sượng, cười cười của Tiếng khi phải chịu thua, miển cưởng chấp nhận làm doanh nhân. Ở Thiện có sự tin tưởng tuyệt đối tính kiên định làm nông kiểu mới của Tiếng vì cuối cuộc điện đàm ngắn, Thiện nói, chà, phải nông dân mình ai cũng quyết liệt không xài thuốc sâu, thuốc độc như Tiếng thì nông nghiệp mình đỡ biết bao nhiêu, héng cô.

Tôi cười thầm, với 20 tỉ đồng thuốc sâu tiêu thụ mỗi ngày (hầu hết là thuốc độc của Tàu) thì Thiện khoan hãy mơ! Quả thật theo dõi cách làm ruộng của Tiếng hàng ngày mới thấy chống chọi, kiên quyết không xài hóa chất (hàng ngày đầu độc đất) là khó khăn gian khổ dường nào!

Trưa hôm đó, tiễn Tiếng về Đồng Tháp, tôi mở FB lên và đọc thấy đoạn viết này của Minh Phong…

Chuyện thứ hai: Có ai về Cảnh Dương mà nghe…

Đoạn viết của Minh Phong trên FB ngày 7/7/2016 kể câu chuyện: Bà con ngư dân xã Cảnh Dương (Quảng Bình) đã có 3 kiến nghị gửi các cấp chính quyền sau đây: (1) Đề nghị được khám sàng lọc bệnh vì nhiều người không biết nguyên nhân cá chết đã ăn cá đánh bắt trong vùng biển ô nhiễm trong một thời gian dài; (2) Có biện pháp làm sạch biển, thay vì chuyển đổi ngành nghề…(3) Dân Cảnh Dương không nhận tiền đền bù từ Formosa vì như thế là tiếp tay cho huỷ hoại môi trường!

Người viết stt này đặt tựa đoạn viết của mình là: có ai về Cảnh Dượng mà nghe…Nghe gì nhỉ? Bạn cũng như tôi, mấy chục năm qua chắc nhiều người vẫn thường nghe mấy câu hát rất tình cảm này: “Quảng Bình quê ta ơi, giữ lấy đất trời của quê hương ta; giữ lấy những gì mà ta yêu quí; Quảng Bình…quê ta ơi”

Làm sao không bần thần trước câu chuyện âu lo giành lại đất sạch của Tiếng và đòi hỏi giành giật lại biển sạch của dân Cảnh Dương, Quảng Bình. Bài toán, làm gì cho “ĐẤT SẠCH, NƯỚC SẠCH” là việc của mỗi người dân, vâng, những công dân-nông dân và ngư dân- vẫn muôn đời tự nguyện nhận trách nhiệm của mình. Nhưng ai cho họ thực hiện quyền của họ? Nghĩ về lý, đó là quyền tự do kinh doanh của họ. Ai có quyền buộc họ phải buông việc “ra khơi bám biển” mà phải đi “tha phương cầu thưc” ?

Mấy hôm trước, tôi share câu chuyện thương nhân bán vé số (cậu bé Bằng) từ Hà Tĩnh đã giạt về Sài gòn. Mai mốt, qua chuyện dạy nghề và xuất khẩu lao động, ai cũng dễ thấy trước kết quả, bao nhiêu Bằng nữa về TP này? Mấy năm nữa, chừng nào biển QB mới sạch để ngư dân thực hiện quyền làm ăn trên mảnh đất Quảng Bình quê hương họ, làm nghề của cha ông họ truyền lại nhiều đời?

Vũ Kim Hạnh