Nguyên nhân cốt lõi của vụ cá chết Miền Trung

Chiều ngày 30/6/2016, nếu đúng như lời ông Trương Minh Tuấn hứa hẹn, chính quyền Việt Nam sẽ chính thức công bố nguyên nhân và thủ phạm đã gây ra thảm họa cá chết ở Miền Trung. Kết quả điều tra của gần 90 ngày “khẩn trương và quyết liệt” sẽ ra sao? Chúng ta thử đưa ra một vài phỏng đoán.

Nhiều người đã nêu lên ngay từ đầu là Formosa chính là thủ phạm. Xác suất lớn là chính quyền Việt Nam cũng đưa ra kết luận tương tự. Mấy ngày qua, báo chí lề đảng được bật xanh để nói về một phim phóng sự ở Đài Loan mà nội dung chỉ đích danh Formosa là thủ phạm. Trước đó không lâu, báo chí cũng loan tin Formosa phải đình hoãn ngày khánh thành do áp lực từ phía Việt Nam. Tất cả không phải là tình cờ. Đây là sự dọn đường của ban tuyên giáo trung ương nhằm chuẩn bị dư luận cho việc chính thức hóa Formosa là nguyên nhân và thủ phạm vụ cá chết.

Nếu kết quả của gần 3 tháng điều tra đơn giản như vậy, tại sao nhà cầm quyền không công bố sớm, vì từ ngày 20/4 đã có kết luận này, theo lời của TS Nguyễn Tác An? Có một số lý do buộc nhà cầm quyền Việt Nam phải trì hoãn công bố.

Lý do thứ nhất là tiền bạc. Lý do thứ hai là tiền bạc và lý do thứ ba cũng là tiền bạc!

Formosa Vũng Áng là một dự án kéo dài gần 10 năm, từ 10 tỷ tăng lên 27 tỷ đô la, sự ăn chia tiền bạc chắc chắn dính líu tới rất nhiều quan chức cao cấp trong guồng máy của đảng CSVN. Hà Tĩnh là tỉnh có nhiều ủy viên trung ương nhiều nhất, 16 người, trong đó có bộ trưởng Tài Nguyên & Môi Trường Trần Hồng Hà và bộ trưởng Kế Hoạch & Đầu Tư Nguyễn Chí Dũng.

Formosa đã bỏ ra bao nhiêu tiền để “mua” các ủy viên trung ương Hà Tĩnh? Bao nhiêu tiền cho các quan chức hai bộ Tài Nguyên & Môi Trường và Kế Hoạch & Đầu Tư? Những ngày đầu xảy ra vụ cá chết, các tuyên bố của quan chức Hà Tĩnh và của hai bộ này rõ rệt là nhằm chạy tội cho Formosa. Vì mức độ hủ hóa lan rất rộng và ăn rất sâu trong guồng máy, đặt giới lãnh đạo đảng CSVN vào thế tấn thoái lưỡng nan. Đập chuột lại sợ vỡ bình! Ai sẽ bị hy sinh, ai sẽ được bao che ? Giải quyết những vấn đề này, đảng CSVN cần thời giờ, mà thời giờ là tiền bạc!

Tiền bạc còn là vấn đề phải điều đình giữa Formosa và nhà cầm quyền Việt Nam. Cho đến nay, hình như vẫn chưa có một cơ quan độc lập nào ước tính những thiệt hại của thảm họa ô nhiễm biển Miền Trung.

Cuối năm 1999, tàu dầu Erika bị chìm ở ngoài khơi vùng Bretagne của Pháp. Mặc dù hầu hết 30 ngàn tấn dầu đã được nhanh chóng thu hồi, nhưng ước tính thiệt hại cho môi trường khoảng 500 triệu đô la, chưa kể những khoản phải bồi thường cho ngư dân và khắc phục hậu quả dài hạn. Tổng cộng chủ nhân của Erika là hãng dầu Total phải chịu hơn 1 tỷ đô la cho vụ chìm tàu này.

Trong khi đó, vụ ô nhiễm biển miền Trung đã kéo dài gần 90 ngày, nguyên nhân không được xác định và nhà cầm quyền cũng không có một biện pháp nào để ngăn chận, sự thiệt hại vô cùng to lớn. Trong vụ này, Formosa chắc chắn không chịu gánh hết trách nhiệm và nhiều xác suất họ nắm trong tay những bằng chứng về sự bao che, đồng lõa và trách nhiệm của chính quyền Việt Nam. Đây là lý do mà sự công bố đã phải trì hoãn, khi sự điều đình giữa Formosa và nhà cầm quyền chưa ngã ngũ.

Tóm lại, tiền bạc vẫn là nguyên nhân cốt lõi đã khiến cho vụ cá chết kéo dài. Chỉ tội cho hàng trăm ngàn gia đình ngư dân đã bị cắt đứt nguồn sống trong nhiều tháng và không có gì bảo đảm là họ sẽ được bồi thường thiệt hại, ngay cả sau khi thủ phạm đã được xác định.

Nguyễn Ngọc Đức