Cá chết ở miền Trung và Xã hội Dân sự

Quan sát thảm họa môi trường đang diễn ra ở vùng biển các tỉnh Bắc Trung Bộ không ngạc nhiên trước sự vô tâm và bất lực của toàn bộ hệ thống chính trị từ hành pháp đến lập pháp, vì thực tế họ không phải do dân bầu ra nên thật khó để đoái hoài đến quyền lợi của người dân. [1]

Bộ ngành thì bảo Vũng Áng là khu công nghiệp có yếu tố nước ngoài nên không vào được, Uỷ ban Nhân dân địa phương (Hà Tĩnh) thì bảo đang bận kiện toàn nhân sự không xuống được hiện trường, trong khi đó Đại biểu Quốc Hội và Đại biểu Hội đồng Nhân dân mang tiếng là đại diện cho ý chí, nguyện vọng của người dân nhưng cũng im lặng trong suốt mấy ngày qua.

Tuy nhiên, đáng ngại nhất vẫn là chứng kiến sự im lặng thụ động của các tổ chức đại diện quyền lợi của ngư dân, các nông hộ nuôi trồng thủy sản, bà con buôn bán thủy hải sản trong vùng – những người mà thảm họa này gây ảnh hưởng sát sườn nhất.

Hội Nông dân 6 tỉnh Bắc Trung Bộ đâu rồi? Tổng cộng nhân sự hàng ngàn người mà không làm gì được sao?

Hội nghề cá? Hội Nuôi trồng thủy sản các địa phương này đi đâu hết rồi?

Rồi bà con buôn bán thủy hải sản ở chợ hầu hết là phụ nữ, mấy ngày nay không bán được hàng thế thì Hội Phụ nữ 6 tỉnh này đi đâu hết rồi? Cũng hàng ngàn cán bộ chứ có ít đâu?

Các hội đoàn hưởng lương ngân sách, nhân sự được coi là cán bộ công chức nhà nước này thực sự đã hết hạn sử dụng rồi.

Muốn bảo vệ quyền lợi một cách hiệu quả cho quyền lợi của nông dân, ngư dân, tiểu thương cần phải có những hội đoàn do chính họ lập ra, lựa chọn người đứng đầu và trả lương cho toàn thể nhân sự.

Có những hội đoàn như vậy, tin chắc là chỉ trong vài ngày toàn bộ thiệt hại của ngư dân, nông dân, tiểu thương 6 tỉnh Bắc Trung Bộ này sẽ được tổng hợp đầy đủ.

Các hội đoàn này cũng sẵn kinh phí để có thể tiến hành hoạt động điều tra và xét nghiệm các mẫu hải sản chết một cách độc lập, mà không cần chờ đến nhà nước.

Các thủ tục pháp lý sau đó đối với thủ phạm gây ô nhiễm cũng sẽ được tiến hành, dựa trên các báo cáo chân thực về thiệt hại của nông dân, ngư dân các tỉnh này cũng như kết quả điều tra đã được kiểm chứng một cách khoa học.

Nhiều lợi ích như vậy, nhưng chỉ vì nỗi lo ngại mơ hồ về ‘thế lực thù địch’ và tư duy xơ cứng giáo điều về ‘xã hội dân sự’ mà cho tới tận bây giờ, quyền tự do hiệp hội của người dân vẫn chưa được đảm bảo, bằng chứng là Luật về Hội qua hàng chục lần dự thảo kéo dài hàng chục năm vẫn chưa được thông qua.

Nếu có một lối thoát nào đó để giảm thiểu những bức xúc xã hội về các bất công đang hiện hữu bởi sự bất lực của hệ thống chính trị, thì đó chính là xã hội dân sự.

Cũng là cơ hội cuối cùng cho tất cả, để tránh thêm một cuộc bể dâu.