26/10/2015
1. Biển Đông đang trở nên quân sự hóa ngày càng nhiều. Trong những năm gần đây, Trung Quốc đã xây năm đảo nhân tạo trong vùng biển Đông và xây ít nhất là ba phi trường có khả năng đáp máy bay quân sự. Để phản ứng lại sự hiện diện của quân đội Trung Quốc, chiến hạm USS Lassen, một khu trục hạm loại Arleigh Burke, sẽ đi tuần tra gần hai đảo nói trên. Bắc Kinh sẽ cáo buộc Hoa Kỳ đang quân sự hóa vùng biển.
2. Đây là việc kiểm soát vùng biển, chứ không phải chủ quyền đảo. Hoa Kỳ không gửi tàu chiến đến gần các đảo nhân tạo để phản đối chủ quyền mà Trung Quốc giành lấy trong vùng biển Đông – Hoa Kỳ vẫn khẳng định là giữ thế trung lập trong việc tranh chấp giữa Trung Quốc và năm quốc gia trong vùng. Thay vào đó, Hoa Kỳ muốn cho thấy là các hòn đảo nhân tạo không cho phép Trung Quốc quyền kiểm soát vùng biển chung quanh. Theo luật quốc tế, các quốc gia có chủ quyền 12 hải lý quanh các đảo thật sự, nhưng luật này không áp dụng cho các đảo, đá, bãi nhân tạo.
3. Điều đó có nghĩa là chi tiết thật quan trọng. Hải Quân Hoa Kỳ gửi chiến hạm đến Đá Xu Bi (Subi reef) và Đá Vành Khăn (Mischief reef) có lý do chính đáng – theo chuyên gia tại Hoa Kỳ, cả hai đảo nhân tạo này hoàn toàn do người làm ra. Trong khi đó Đá Chữ Thập (Fiery Cross reef), một hòn đảo khác mà Trung Quốc xây phi trường trên đó, nguyên thủy có nhô lên trên mặt nước biển, do đó cho tư cách pháp lý khác hơn.
4. Sự việc còn tiếp diễn. Giới chức Hoa Kỳ cho biết công tác “tự do hải hành” là khởi đầu của một loạt hải vụ trong vùng. Nhưng những chuyến kế tiếp sẽ đi gần đến các đảo của các quốc gia khác như Phi Luật Tân và Việt Nam, để chứng tỏ là Hoa Kỳ không nghiêng về phe nào trong cuộc tranh chấp lãnh thổ.
5. Phản ứng của Trung Quốc. Trung Quốc đã giận dữ với các chuyến hải hành của Hoa Kỳ gần các đảo của họ. Các phân tích gia nghĩ rằng rủi ro lớn nhất – xung đột giữa chiến hạm Hoa Kỳ và Trung Quốc – nhiều phần không xảy ra vào thời điểm này. Tuy nhiên, Trung Quốc có thể dùng hành vi của Hoa Kỳ để làm lý cớ gia tăng sự hiện diện quân sự trên các đảo, gắn thêm các giàn ra-đa, các thiết bị liên lạc để gia tăng khả năng quan sát và theo dõi hoạt động trong vùng.
6. Phản ứng trong vùng. Một cách tổng quát, các quốc gia trong vùng hoan nghênh động thái của Hoa Kỳ. Việt Nam và Phi Luật Tân đã rất bất bình với thái độ lộng hành của Trung Quốc tại biển Đông trong những năm gần đây. Gần đây, cả Mã Lai và Inđônêxia cũng bày tỏ quan tâm. Câu hỏi lớn dài hạn là Hoa Kỳ có thể nào biến mối lo này để huy động một liên minh các quốc gia trong vùng nhằm quân bằng lại sức mạnh càng gia tăng của Trung Quốc.
Hoàng Thuyên lược dịch
Leave a Comment