Đây không phải là phim trinh thám giải trí James Bond, mà là sự thật đáng sợ đang diễn ra ở Nga.
Với tình hình cực kỳ căng thẳng ở Ukraine, với nguy cơ dẫn đến chiến tranh giữa các nước có vũ khí nguyên tử, mà chính phủ của nhà độc tài Nga Vladimir Putin đang bị thế giới coi là nguyên do và thủ phạm, người ta tự hỏi ông Putin đang muốn gì và người dân Nga có thể làm được gì.
Những gì đang diễn ra ở Ukraine và Nga hiện đang được các nhà quan sát thời cuộc ví như một trò chơi, mà ông Putin đang bày ra với Tây Phương, có tên là “Game of the chicken” (dịch bóng là “Ai là kẻ chết nhát”) hay “Hawk-Dove Game” (“Diều Hâu và Bồ Câu”), một trò chơi mà cả hai phiá đều không muốn bỏ cuộc; mà nếu không ai bỏ cuộc thì cả hai cùng chết; và nếu bên nào bỏ cuộc thì sẽ bị gọi là … “chết nhát”!
Nhưng vì lý do gì mà ông Putin lại bày ra trò thách đố nguy hiểm này? Phải chăng là vì ông Putin đã quá tuyệt vọng trong ý muốn giải quyết cuộc khủng hoảng lớn của nước Nga do chính ông ta tạo ra?
Trong thập niên 2000, nhờ vào sự kiện giá dầu thô và khí đốt tăng mạnh, mà nước Nga là quốc gia sản xuất dầu và khí đốt được hưởng nhiều lợi lộc, đời sống của người dân Nga lên cao và tạo ra một không khí tương đối thoải mái và phồn thịnh. Nhưng, một hậu quả tai hại mà tình trạng phồn thịnh này – một phần giả tạo – gây ra là tình trạng đồng loã mặc nhiên giữa người dân Nga – đang cảm thấy hạnh phúc – và giới lãnh đạo tham nhũng lợi dụng thời cơ để vơ vét, làm giàu. Người dân Nga bất cần và chấp nhận tình trạng đó, ai ăn cắp mặc ai, miễn họ đủ ăn đủ mặc và hạnh phúc là được.
Khổ nỗi, với tình trạng giá dầu hạ giảm khủng khiếp hiện nay (mất một nửa giá trị trong vòng 6 tháng), và nước Nga không có nguồn lợi tức đáng kể nào khác để thay thế nguồn lợi đến từ dầu hoả và khí đốt, những biện pháp trừng phạt kinh tế của Tây Phương áp đặt lên nước Nga càng trở nên hiệu quả hơn và làm cho nước Nga khốn đốn hơn.
Nỗi lo lắng được biểu hiện rõ rệt qua phát biểu của 3 nhân vật lãnh đạo. Thủ Tướng Nga Dmitry Medvedev nói là nếu Tây Phương trừng phạt Nga bằng cách cắt Nga đứt khỏi hệ thống chi trả quốc tế Swift thì sự đáp trả của Nga sẽ “không có giới hạn”. Ông Andrei Kostin, Chủ Tịch của ngân hàng lớn thứ nhì của Nga là VTB nói rằng loại Nga ra khỏi Swift là “chiến tranh”. Cựu Bộ Trưởng Ngoại Giao Nga Igor Ivanov nói là cuộc đối đầu có thể dẫn đến chiến tranh nguyên tử. Tuy giới quan sát quốc tế xem đó là những câu nói khoác nhưng chúng vẫn phản ảnh sự lo lắng và bực tức lớn của giới lãnh đạo Nga. Nhiều chế độ tại Nga đã đổ vì dân thiếu “bánh mì”.
Thống kê cho thấy là hiện nay ở Nga, với dân số 43 triệu, chỉ riêng 110 người, bao gồm ông Putin và những người thân thiết, đã nắm 35% tài sản của quốc gia; và có tới 50% dân chúng mà tài sản không hơn $871 đô la. Trong năm 2014, giá thực phẩm tăng 15,4%, và một việc làm biểu tỏ sự lo lắng và bối rối của nhà nước Nga là đã hạ giá rượu Vodka bất chấp nhu cầu tài chánh của công quỹ, một việc làm bị nhạo báng là nhà nước Nga dùng rượu để gây mê người dân.
Nếu tình trạng này tiếp tục thì có thể khiến nhiều người dân Nga nhìn về cuộc Cách Mạng Cam năm 2005 tại nước Ukraine và cho rằng một cuộc nổi dậy bất bạo động để thay đổi nhà nước tham nhũng hiện nay có thể là giải pháp thích hợp. Và nỗi lo sợ này chính là lý do khiến ông Putin gây nên cuộc chiến ở Ukraine.
Ngay lúc này, cuộc chiến tại miền Đông nước Ukraine, giữa lực lượng nổi loạn với sự hỗ trợ và thúc đẩy của quân đội Nga (mà ông Putin vẫn tiếp tục chối không liên can) với số lượng lên đến 52 ngàn binh sĩ đóng ở biên giới, và ngay cả trong địa phận Ukraine, đang gây nên những thiệt hại to lớn về cả vật chất và nhân mạng mà cho dù nhà nước Nga cố chối cãi và che đậy cũng không còn có thể tiếp tục che đậy mãi được nữa.
Làm sao có thể tiếp tục giấu tin các binh sĩ Nga bị thương tích hay thiệt mạng cũng như họ bị thương hay thiệt mạng ở đâu và với lý do gì đối với thân nhân của họ khi số lượng này ngày một tăng dần? Đường dây điện thoại nóng của Hội Các Bà Mẹ Binh Sĩ tại thành phố St Petersburg ở Nga đã nhận được vô số những báo cáo đến từ nhiều nơi là con cái của họ đã bị buộc phải ký những giao kèo cho phép nhà nước gửi họ tới Ukraine. Ông Lev Shlosberg, chủ tịch của chi nhánh địa phương của đảng Yabloko tại Pskov, cho biết là tinh thần của binh sĩ đang thay đổi đáng kể do những tổn thất đang diễn ra ở Ukraine, và rất nhiều binh sĩ đã hủy các giao kèo, thậm chí chấm dứt luôn binh nghiệp của họ, vì không muốn bị đưa đi chiến đấu ở Ukraine.
Dù quân đội Nga đã làm đủ cách để che giấu việc điều động quân đội, như sử dụng những phi trường ít bị chú ý hơn, và tổ chức những đám tang cho binh sĩ tại những địa điểm hẻo lánh, cá nhân ông Shlosberg và giới truyền thông cũng bắt được tin về sự tổn thất nhân mạng phiá Nga tại Ukraine khi tham dự những đám tang các binh sĩ của Sư Đoàn Không Quân 76 đóng tại Pskov. Và những thông tin loại này đang ngày một lan rộng.
Cuộc chiến tại Ukraine đang được coi là một cuộc chiến tiêu hao và có thể kéo dài. Tuy nhiên, với tình hình kinh tế dường như ngày một vượt quá sức chịu đựng, liệu ông Putin sẽ có khả năng kéo dài tình trạng hiện nay, hay là sẽ lấy quyết định liều lĩnh là đánh bài mở, chấp nhận sự thật, công khai cuộc chiến, và, với số lượng 52 ngàn binh sĩ đang đóng ở biên giới, tiến hành một cuộc tấn công toàn diện và vũ bão sang Ukraine để dứt điểm cuộc chiến này, và dĩ nhiên chịu tất cả những hậu quả to lớn mà chiến thắng đó sẽ đem lại?
Phải chăng sau 70 năm dưới chế độ cộng sản người dân Nga chưa thoát được tâm thức mà 7 thập niên Xã Hội Chủ Nghiã để lại? Đó là để mặc cho một nhóm nhỏ tha hồ nạo khoét tài nguyên và làm tàn hại đất nước miễn là mình hưởng được chút “vụn bánh mì” vương vãi qua các cuốn sổ hưu, và “mọi chuyện đã có Đảng lo”.
Hoàng Trường