Ai hay đọc Lev Tolstoi cũng nhớ câu mở đầu Anna Karenina, một tiểu thuyết nổi tiếng của ông: “Các gia đình hạnh phúc đều giống nhau, mỗi gia đình bất hạnh thì đau khổ một cách riêng.” Một bài trước trong mục này viết: Các chế độ cộng sản chiếm được chính quyền theo phương cách giống nhau, nhưng khi suy tàn thì mỗi đảng cộng sản tan rã theo một cách khác nhau.
Tuy mỗi đảng cộng sản tan rã theo cách riêng nhưng người ta thường thấy một hiện tượng chung là các khi đảng cộng sản tan rã, lực lượng rường cột của họ là giới công an, mật vụ tan rã trước; trừ trường hợp Rumani.
Tại sao hệ thống công an cộng sản lại tan rã dễ dàng trước sức ép của những người dân trong tay không có khí giới? Bởi vì công an cũng là con người. Họ cũng có gia đình, họ hàng, bè bạn. Họ cũng có trí óc suy xét, đã nhìn thấy cảnh tham nhũng, bất công. Họ chứng kiến cảnh các ông lớn hoàn toàn bất lực làm kinh tế tụt hậu so với các nước chung quanh. Trên hết, người công an cũng có lương tâm, họ cũng biết phân biệt thiện với ác.
Các đảng Cộng sản tại Ba Lan, Hungary, Tiệp đã tự thay đổi trước các cuộc “cách mạng nhung” cho nên công an không được dùng để đàn áp dân biểu tình chống chế độ. Cuộc biểu tình lớn đầu tiên tại thủ đô Tiệp Khắc có nổ súng và có người chết, nhưng chính quyền chối không nhận là do công an gây ra. Tuy nhiên, dân Praha nổi giận tập họp hàng trăm ngàn biểu tình phản đối, đưa tới việc thay đổi chế độ. Tại Ba Lan, cuộc chuyển giao quyền hành diễn ra sau khi chính quyền không thể ngăn cản phong trào Công đoàn Ðoàn kết; mà cũng không dám dùng lực lượng công an đàn áp, thủ tiêu. Sau khi có chính phủ mới, ngày 17 tháng 11 năm 1989 dân chúng đã biểu tình phá sập pho tượng của Felix Dzerzhinsky, người sáng lập công an mật vụ, không ai ngăn cản.
Tại Ðông Ðức, sau khi dân thành phố Leipzig biểu tình liên tiếp năm tuần lễ vào mỗi tối Thứ Hai, số người tham dự lên tới 10,000; Tổng bí thư đảng Erich Honecker ra lệnh lực lượng công an bắn giết, quân đội cũng được điều động dẹp biểu tình. Nhưng dân chúng vẫn tiếp tục biểu tình, số tham dự tăng lên tới 120,000 rồi 300,000 người. Công an cũng chùn tay không nổ súng giết những người dân biểu tình bất bạo động. Bản thân những người công an cũng không thiết tha bảo vệ đảng Cộng sản các quyền lợi đặc biệt mà chế độ vẫn dành cho họ. Cuối cùng chính quyền phải thay đổi luật, cho phép biểu tình tự do, nửa triệu người đã tập họp tại Quảng trường Alexander, Berlin ngày 4 tháng 11. Năm ngày sau, tường Berlin sụp đổ. Chế độ tự thay đổi, ba tuần lễ sau đã xóa bỏ độc quyền lãnh đạo của đảng Cộng sản trong Hiến Pháp.
Tại Bulgaria, dân chúng bắt đầu biểu tình từ tháng 10, lúc đầu chỉ nhắm mục tiêu đòi bảo vệ môi trường, nhưng sau có những đòi hỏi thay đổi chính trị. Một ngày sau khi tường Berlin đổ, đảng Cộng sản Bulgaria thay đổi chính phủ, trả quyền tự do ngôn luận và tự do hội họp cho dân. Dân chúng tổ chức biểu tình đòi xóa bỏ độc quyền lãnh đạo của đảng, và đảng Cộng sản Bulgaria nhượng bộ.
Tại Rumani, lúc đầu công an đã theo lệnh của Nicola Ceausescu bắn giết dân biểu tình không thương tiếc. Nhưng Rumani cũng là một trường hợp tiêu biểu cho thấy một chế độ độc tài lâu năm đã dần dần trở nên bất lực ngay trong việc kiểm soát dân chúng dưới quyền, mà họ không nhìn thấy. Các chế độ cộng sản thường nhồi sọ người dân bằng các khẩu hiệu, nghĩ rằng có thể kiểm soát cái đầu của dân. Họ cũng tưởng rằng có thể dùng công an mật vụ theo dõi, đàn áp, khiến người dân chịu khuất phục. Nhưng sau khi ngồi trên ghế “lãnh đạo” quá lâu, các chân ghế đã bị mục nát mà các quan lớn không hay biết.
Nicola Ceausescu là lãnh tụ cộng sản duy nhất ở Âu Châu đã lên tiếng phản đối việc bổ nhiệm một người không cộng sản làm thủ tướng Ba Lan. Ceausescu kêu gọi Nga Cô gửi quân can thiệp, nhưng bị từ chối. Khi cuộc biểu tình đầu tiên ở Rumani diễn ra ngày 16 tháng 12, Ceausescu đang công du, lập tức trở về nước và ra lệnh tổ chức ngay trong tuần lễ sau đó một cuộc biểu tình lớn để ủng hộ chế độ. Các chi bộ đảng huy động các đảng viên, đoàn Thanh niên Cộng sản, công nhân các xí nghiệp tập họp vào ngày 21. Nhưng trái trước đôi mắt ngạc nhiên của Ceausescu, trong đám dân biểu tình đã nổi lên những tiếng ồn ào phản đối, ngày càng lớn tiếng và được nhiều người hô hào theo. Ngay hôm sau, dân chúng lại biểu tình chống chế độ và bị đàn áp. Mật vụ đã giết bộ trưởng quốc phòng vì không nghe lệnh sai lính đàn áp dân, các tướng lãnh đã nổi giận, binh lính, sĩ quan các cấp tự động tham gia các cuộc biểu tình.
Ceausescu và vợ lên trực thăng trốn khỏi dinh thự nguy nga của lãnh tụ đảng, trong khi dân chúng biểu tình bên ngoài. Sau cùng quân đội đã bắt, giết hai vợ chồng nhà độc tài; thế là đám công an tự tan rã. Rumani là trường hợp duy nhất mà lực lượng công an trung thành với chế độ cộng sản cho tới cùng. (còn tiếp)
Leave a Comment