Philippines đưa ra phương thức giải quyết tranh chấp biển Đông

Tại hội nghị Bộ trưởng Ngoại giao ASEAN mở rộng vào ngày 09/08/2014 ở thủ đô Naypyidaw của Miến Điện, Ngoại trưởng Campuchia và Ngoại trưởng Lào đều chủ trương không chỉ trích Trung quốc vì họ đã rút giàn khoan HD-981 đi rồi. Trong khi đó Ngoại trưởng Philippines là ông Albert del Rosario thì cho rằng việc Trung quốc sử dụng sức mạnh quân sự để thay đổi hiện trạng đã gây ra tình trạng bất ổn ở biển Đông kéo theo sự căng thẳng quan hệ ngoại giao với nhiều nước trong khu vực vì vậy yêu cầu Trung quốc phải ngưng ngay các hoạt động xâm phạm chủ quyền về lãnh hải và lãnh đảo của các quốc gia khác. Ngoại trưởng Rosario cũng đã đưa ra kế hoạch hành động qua ba giai đoạn dựa trên luật pháp quốc tế để đối phó với hành động của Trung quốc. Giai đoạn thứ nhất là ngay lập tức, ở giai đoạn này các quốc gia ASEAN phải chứng tỏ vai trò lãnh đạo của mình trong việc chấm dứt những hoạt động làm gia tăng căng thẳng theo tuyên bố giữa ASEAN và Trung quốc về hành xử của các bên ở biển Đông. Giai đoạn thứ hai là thời kỳ trung gian, ASEAN và Trung quốc cần phải tiếp tục nhanh chóng hoàn thành Bộ quy tắc ứng xử trên biển Đông (COC) và cuối cùng ở giai đoạn chung cuộc Philippines đề nghị thông qua tòa án để có một giải pháp chung phù hợp với luật pháp Quốc tế và Công ước của Liên Hiệp quốc về luật Biển.

Ngoại trưởng Trung quốc, ông Vương Nghị đã bác bỏ những đề khởi của Philippines vì chủ trương rằng nếu có vấn đề tranh chấp xảy ra ở biển Đông thì giải quyết bằng hội đàm song phương vì đây là chuyện riêng của hai nước. Sau cuộc họp, ông Vương Nghị còn nói với các ký giả rằng tình hình ở biển Đông hiện nay đâu còn căng thẳng nữa.

Người Việt cũng như nhiều quốc gia chống Trung quốc xâm lược biển Đông chờ đợi và hy vọng những lời phát biểu của ông Phạm Bình Minh nếu không giống như Philippines thì ít ra cũng phải có tính tích cực để phản đối Trung quốc về cách hành xử của họ ở biển Đông, thế nhưng sự chờ đợi và hy vọng đó đã không đến vì trong phần phát biểu của mình, ông Phạm Bình Minh chỉ nhấn mạnh vào một số điểm như sau: Điều quan trọng nhất hiện nay là hai bên cùng nhau nỗ lực duy trì hòa bình, ổn định trên biển, kiểm soát tốt bất đồng, không có hành động làm phức tạp thêm tình hình và không để tái diễn vụ việc tương tự như vừa qua. Giải quyết ổn thỏa tranh chấp ở biển Đông bằng các biện pháp hòa bình trên cơ sở tuân thủ nghiêm túc luật pháp quốc tế. Tuyên bố về ứng xử của các bên ở biển Đông, mong muốn sớm xây dựng bộ Quy tắc ứng xử ở biển Đông.

Nội dung bài phát biểu của ông Phạm Bình Minh tại hội nghị Bộ trưởng Ngoại giao ASEAN mở rộng vừa rồi chỉ là lập lại những gì đã nói với ông Vương Nghị trước đó vài giờ trong một cuộc họp riêng.

Theo ghi nhận của các quan sát viên Hội nghị thì trước phiên họp, Ngoại trưởng Vương Nghị chỉ họp riêng với ba nước là Campuchia, Lào và Việt Nam, chắc là họp để xác định lại lập trường không chống Trung quốc ở hội nghị.Trong bối cảnh đó nên bản Tuyên bố chung của Hội nghị không nêu đích danh Trung quốc ra để chỉ trích. Nếu nói đây là một thành công của Trung quốc về kế hoạch chia rẻ ASEAN thì cũng không sai.